LWB Luxemburger Wörterbuch
 
Pastill bis Patrouneguurt (Bd. 3, Sp. 322a bis 323b)
 
Pastill (Ton: 1 oder 2) F.: «Pastille, Pille» — eng P. fir den Houscht, den Halswéi — übtr.: dat wor eng batter (uereg) P. (eine bittere Pille) — Zussetz.: Schockelaspastill — frz. pastille — cf. Pëll II.
 
Pastull (lok. z. B. Echt.) F. — s. Pistoul.
 
Pastur F. — s. Positur.
 
Pâte (wie frz.) F.: «Teig» — bes. im Pl.: Paten «Teigwaren».
 
Pataklang M. — s. Bataklang.
 
Pâté (wie frz., Ton: 1), Pati M.: «Fleischgemengsel» — mir hu geschluecht an den Owend gët P. gemaacht — de P. as am Bakuewe gebak gin, och alt am Schäffche vun der Kachmaschin — de P. gët an d'Fieder (s. d. sub 6) agewéckelt an an engem stengen (irden) Dëppe gebak — Zussetz.: Gänse-, Hausmaacher-, Huese-, Liewerpati; 2) (Druckerspr.) «Zwiebelfisch — auch: zusammengestürzter Satz; die aus dem Kehricht aufgelesenen Buchstaben oder Spatien, ebenso die in fremden Schriftkasten liegenden Buchstaben, Quadrate, Spatien, Regletten, Linien».
 
Pateen (Ton: 2) F.: «Patene».
 
Patent (Echt.: Podent, Potent — Pl. Patenter) M., F. und N.: 1) «Patent» (Schutzrecht) — hien huet (e) P. drop (scil.: op séng Erfindung) geholl — et mengt ee grad, du häss P. duerop (ein Recht darauf) — spaßh.: huel der (e) P. drop (Echt.: ech héil Podent doarop — beim Begehen einer törichten Handlung) — cf. patentéieren; 2) a. «Gewerbeschein, -berechtigung» — (bes. für Schankwirtschaft) — e P. fir ze zapen (Schankerlaubnis) — Echt.: e stät do wi wann e sein Podent verloer hätt (in größter Verlegenheit) — en huet Wakelter verkaaft, dat wor e P. fir heeschen ze goen; b. «Gewerbescheingebühr» — d'P. fir d'Wiirtschaft muss fir den éischte Februar bezuelt gin — Ra.: wann eng P. op d'Dommheet wir, bräichte mer geschwë keng Schätzénge méi ze bezuelen (C) — iron. (Echt.): du wäers dach kän Podent voan deiner Dommhät bezoale missen.
 
Patentbüro M.: «Patentamt» (privates).
 
patent Adj./Adv.: 1) a. «tüchtig, umgänglich, zuverlässig» — e patente Kärel; b. «gut, einträglich» — eng p. Saach; 2) (lok.: Echt.) «klar, offenkundig» — een an ener patenter Ligen erdappen — dat as dach p.!
 
patentéieren trans. Verb.: «patentieren» — looss der deen Trick p. — dazu: patentéiert Verbadj.: «offenkundig, ausgemacht» — eng p. Ligen — e patentéierte Bedruch (Betrug).
 
Pater I (Pl. Pat(e)ren — lok.: Poter, Echt.: Poater) M.: 1) «Ordens-, Klostergeistliche» — e geet bei d'Patren (er tritt in einen Orden ein) — — e gët P. (er wird Mönch) — ech gi bei d'Patre beichten — ech wor bei de Patren an der Mass (in der Klosterkirche in der Messe) — en as bei de Patren an der Schoul — e Bauch [Bd. 3, S. 323] wéi e P. — Raa.: do rene se mam Poater (derdurech — Echt.: handeln ohne Überlegung, übereilt) — zur Zäit vum P. Minchen a seim Esel (Echt.: zur Altväterzeit) — P. Kuederjann (s. d.); 2) «Betbruder» (abfällig).
 
Pater II M.: 1) «(schwarze) Käferart» (lok.: Echt.) — cf. Poter; 2) «Art Schildwanze» — cf. Kréischelbock; 3) «Stachelbeere» (C).
 
Pater III M.: «Extirpator» (Grubber) — dafür auch: Extepater, Exepoter (Nösl.).
 
Paternoster M.: 1) (auch lok.: F.) «Vaterunser» — Kinderreime, Abzählreime (Parodie auf das Gebet): P., Schëppestill / eisen Néckel, dee frësst zevill / wann ee mengt en hätt genuch / frësst en nach e ganze Kuch — P., Kniwwelstän / zéi mech mat dem viischte Bän / zéi mech an e Maislach / ech liewen nach — P., Quéckelstän / méng Mouder hëlt mech op e Bän / se werft mech an e Maislach / quick, quick, ech liewen nach (MKr. Nr. 151, 152, 155, 157); 2) «Geistliche» (spaßh. und spöttisch) — Ra.: P., en Dreck (näischt) fir de Koschter (cf. Koschter); 3) «Frömmler, Betbruder» (spöttisch) — Abl.: Gepaternosters N.: «Frömmelei» — wat féiert deen e G. op!
 
Pat(e)r(e)kiirch F.: «Klosterkirche» (bes. Kirche der Redemptoristen in Luxemburg-Stadt und Echternach).
 
Pat(e)renhéngchen, -hinkel N.: «Betschwester, die bei Klostergeistlichen (in der Beichte) Trost sucht» — cf. Quisel.
 
Patience (wie frz., Ton: 1 oder 3) F.: 1) «Geduldsspiel mit Karten» (oft als Kartenorakel) — eng P. maachen, leën — d'P. geet op; 2) «Knopfholz, Unterschiebbrettchen zum Knopfputzen» (Ga).
 
Patine (wie frz., lok.: Patina — beide Ton: 2) F.: «Patina» — eng schéi P. — dazu: patinéiert Adj.
 
Pâtisserie (wie frz.), Pattisseri, Pattissri F.: 1) «Konditorei» — d'Meedche schafft an enger P.; 2) «feines Backwerk» — iess nët esou vill P., du gës déck dervun.
 
Pâtissier (wie frz., Ton: 2) M.: «Zuckerbäcker».
 
Patois (wie frz., Ton: 1) M.: «Mundart» — P. schwätzen — wéi son se dat am P.? — déi schwätzen hire P. nach richteg.
 
Patréiner (Echt., Vianden: Patrinner, Nösl.: Patringer) M.: «Namenspatron, Schutzheiliger» — mäi P. (Namenspatron) — den hellege Méchel as P. an (vun) där Kiirch (in dieser Bed. auch: Patroun — s. d. sub II) — übtr.: ech kenne méng P. (kenne meine Pappenheimer) — du bas mer nawell en droleche, queesche, schroe, gelungene P. — dazu das Fem.: Patréineschcf. Appostel.
 
Patriot(t) M.: «Patriot» — dat do woren och nëmme Patriot(t)e mam Monn (Mund) — dazu: Patriotissem M.: «Patriotismus».
 
Patrioterommel M.: «Patriotenrummel, Empörung, die im Mai 1787 in den Niederlanden ausgebrochen ist» (Ga).
 
Patron I (wie frz., Ton: 1) M.: «Geschäftsführer, Arbeitgeber, Meister» — rufft mer emol de P. — de P. huet gesot — en as beim Schräinesch-P. an der Léier (bei einem Schreinermeister in der Lehre) — dem P. d'Schnell schloen (einen Streich spielen) — e schroe, giedleche, gelungene, komesche, ellene P. — auch als Anrede an Unbekannte höheren Standes: sot, P. — dazu das Fem.: Patronne (wie frz., Ton: 1 u. 2) — Patréiner, Meeschter.
 
Patron II (wie frz., Ton: 1) M.: «Kleiderschnittmuster» — ech hu mer e Kleed nom P. gemaacht — cf. Stuel, Middel.
 
Patronnage (patro/na:S) M.: «Schutzherrschaft, Schirmherrschaft» — ënner dem P. vun der Gemeng.
 
patronnéieren trans. Verb.: «beschützen, patronieren».
 
Patroun I (lok. Untersauer: Patrunn) F.: «Patrone» (meist dafür: Kartusch — s. d.) — eng scharef (scharfgeladene) P. — en huet all séng Patroune verschoss (alle Möglichkeiten versucht) — cf. Munitioun — Zussetz.: Platzpatroun.
 
Patroune(n)- -guurt M.: «Patronengurt»;

 

Eingabe
Wörterbuchtext:
Stichwort:
 
  

 

© 2010 - Projekt LexicoLux des Laboratoire de linguistique et de littératures luxembourgeoises der Universität Luxemburg, in Kooperation mit dem Kompetenzzentrum für elektronische Erschließungs- und Publikationsverfahren in den Geisteswissenschaften an der Universität Trier
Hinweis zum problematischen Wortgut