LWB Luxemburger Wörterbuch
 
Pater bis patschkréischel (Bd. 3, Sp. 323a bis 324a)
 
Pater III M.: «Extirpator» (Grubber) — dafür auch: Extepater, Exepoter (Nösl.).
 
Paternoster M.: 1) (auch lok.: F.) «Vaterunser» — Kinderreime, Abzählreime (Parodie auf das Gebet): P., Schëppestill / eisen Néckel, dee frësst zevill / wann ee mengt en hätt genuch / frësst en nach e ganze Kuch — P., Kniwwelstän / zéi mech mat dem viischte Bän / zéi mech an e Maislach / ech liewen nach — P., Quéckelstän / méng Mouder hëlt mech op e Bän / se werft mech an e Maislach / quick, quick, ech liewen nach (MKr. Nr. 151, 152, 155, 157); 2) «Geistliche» (spaßh. und spöttisch) — Ra.: P., en Dreck (näischt) fir de Koschter (cf. Koschter); 3) «Frömmler, Betbruder» (spöttisch) — Abl.: Gepaternosters N.: «Frömmelei» — wat féiert deen e G. op!
 
Pat(e)r(e)kiirch F.: «Klosterkirche» (bes. Kirche der Redemptoristen in Luxemburg-Stadt und Echternach).
 
Pat(e)renhéngchen, -hinkel N.: «Betschwester, die bei Klostergeistlichen (in der Beichte) Trost sucht» — cf. Quisel.
 
Patience (wie frz., Ton: 1 oder 3) F.: 1) «Geduldsspiel mit Karten» (oft als Kartenorakel) — eng P. maachen, leën — d'P. geet op; 2) «Knopfholz, Unterschiebbrettchen zum Knopfputzen» (Ga).
 
Patine (wie frz., lok.: Patina — beide Ton: 2) F.: «Patina» — eng schéi P. — dazu: patinéiert Adj.
 
Pâtisserie (wie frz.), Pattisseri, Pattissri F.: 1) «Konditorei» — d'Meedche schafft an enger P.; 2) «feines Backwerk» — iess nët esou vill P., du gës déck dervun.
 
Pâtissier (wie frz., Ton: 2) M.: «Zuckerbäcker».
 
Patois (wie frz., Ton: 1) M.: «Mundart» — P. schwätzen — wéi son se dat am P.? — déi schwätzen hire P. nach richteg.
 
Patréiner (Echt., Vianden: Patrinner, Nösl.: Patringer) M.: «Namenspatron, Schutzheiliger» — mäi P. (Namenspatron) — den hellege Méchel as P. an (vun) där Kiirch (in dieser Bed. auch: Patroun — s. d. sub II) — übtr.: ech kenne méng P. (kenne meine Pappenheimer) — du bas mer nawell en droleche, queesche, schroe, gelungene P. — dazu das Fem.: Patréineschcf. Appostel.
 
Patriot(t) M.: «Patriot» — dat do woren och nëmme Patriot(t)e mam Monn (Mund) — dazu: Patriotissem M.: «Patriotismus».
 
Patrioterommel M.: «Patriotenrummel, Empörung, die im Mai 1787 in den Niederlanden ausgebrochen ist» (Ga).
 
Patron I (wie frz., Ton: 1) M.: «Geschäftsführer, Arbeitgeber, Meister» — rufft mer emol de P. — de P. huet gesot — en as beim Schräinesch-P. an der Léier (bei einem Schreinermeister in der Lehre) — dem P. d'Schnell schloen (einen Streich spielen) — e schroe, giedleche, gelungene, komesche, ellene P. — auch als Anrede an Unbekannte höheren Standes: sot, P. — dazu das Fem.: Patronne (wie frz., Ton: 1 u. 2) — Patréiner, Meeschter.
 
Patron II (wie frz., Ton: 1) M.: «Kleiderschnittmuster» — ech hu mer e Kleed nom P. gemaacht — cf. Stuel, Middel.
 
Patronnage (patro/na:S) M.: «Schutzherrschaft, Schirmherrschaft» — ënner dem P. vun der Gemeng.
 
patronnéieren trans. Verb.: «beschützen, patronieren».
 
Patroun I (lok. Untersauer: Patrunn) F.: «Patrone» (meist dafür: Kartusch — s. d.) — eng scharef (scharfgeladene) P. — en huet all séng Patroune verschoss (alle Möglichkeiten versucht) — cf. Munitioun — Zussetz.: Platzpatroun.
 
Patroune(n)- -guurt M.: «Patronengurt»; -täsch F.: «Patronentasche» — e puer Baken ewéi eng P.
 
Patroun II M.: «Kirchenpatron» — gelegtl. auch in den anderen Bed. von Patréiner (s. d.).
 
Patrull, Patruljen F.: 1) «Patrouille, Streife» — d'Jhandaarme sin op (der) P. — wann eng P. kënnt, da si mer drun; 2) «Gruppe» (Pfadfinder) — a wat fir enger P. bas de? (welcher Gruppe gehörst du an?) — Zussetz.: Grenz-, Nuetspatrull.
 
Patrullechef M.: «Patrouillen-, Gruppenführer» (Pfadfinder).
 
patrulléieren, patruljéieren intr. Verb.: 1) «patrouillieren»; 2) a. [Bd. 3, S. 324] «herumlungern»; b. «auskundschaften».
 
Patsch I F.: «Patsche, Klemme» — e läit an der P. — en as al an der P. — een aus der P. zéien.
 
Patsch II (lok.) F. — s. Patt III sub 3).
 
Patsch III M. — s. Putsch sub 1).
 
patsch IV Interj.: «patsch» — et goung eng Kéier p., du war de Ball futti — pitsch, patsch, hat hien der e puer um Bak.
 
patsch V Adj./Adv.: «breiig» — d'Grompre si p. — et as p. gefruer (leicht gefroren) — cf. matsch, matscheg.
 
Patsch-/patsch- (lautmalend) -bir F.: «Birnenart» — dafür auch: Neelchesbir (s. d.), wiereg Bir; -dä, -dee Adj.: «überreif» — d'Bire si p.; -faul Adj.: «naß-faul, ganz und gar faul» — d'Grompre sin ewell am Buedem p. — cf. patsch V, matsch; -kiischt F. — s. Mäkiischt; -kréischel (lok.) F.: «Stachelbeere» — cf. Kréischel;

 

Eingabe
Wörterbuchtext:
Stichwort:
 
  

 

© 2010 - Projekt LexicoLux des Laboratoire de linguistique et de littératures luxembourgeoises der Universität Luxemburg, in Kooperation mit dem Kompetenzzentrum für elektronische Erschließungs- und Publikationsverfahren in den Geisteswissenschaften an der Universität Trier
Hinweis zum problematischen Wortgut