|  Gepëffs N. — dat as en anert G. (etwas Anderes, Besseres) — ech gin dénges G. esou lues midd — Zussetz.: aus-, of-, no-, virpäifen; 2) «heulen» (Wind) — op der Kopp päift et al — de Wand huet gepaff a gehault — wat dat nammel päift dobaussen! 3) «wimmern, wehklagen» (vor Pein) — mat deem Schwier do, kriss de nach ze p. — wat hun ech gepaff, wéi ech mech op de Fanger geschloen hat! 4) «keuchen, pfeifend atmen» — e päift wéi eng Maschin — e päift op der Long; 5) «rauchen» — si p. de ganzen Dag a schaffen näischt (sie rauchen nur, arbeiten nicht) — cf. raachen, fëmmen.
Päifert M.: 1) «Pfeifer» (Wb.06); 2) «Pfeifente» (Anas penelope).
Päifint M. — s. d. Vor. sub 2).
Päil I M.: «Pfeil» — cf. Fäil.
Päil II M.: «Pfeiler, Pilaster» — riicht ewéi e P. — cf. poulriicht.
Päiler M.: «Pfeiler» — dafür auch: Peiler, Pilar, Stäil (s. d.).
päilriicht — s. poulriicht.
Päinapel I M. — s. Päipel.
Päinapel II, Peinapel (Pl.: Päinäppel) M.: «Turmknopf» — cf. Bomm, Wiederméchel — dazu: Päinäppelchen (lok.) M.: «kleinste Kugel beim Kegelspiel».
Päinetsch (lok.: Päinaatsch, Päenetsch, Painetsch) M.: 1) «Spinat» (Spinacia oleracea und Sp. glabra) — éiwege P. (Garten-Ampfer — Rumex patientia) — dafür auch: Spënot; 2) «Gartenmelde» (Atriplex hortensis) — Zussetz.: Wanterpäinetsch — cf. Kunn, Schnappmous.
Päipameel, -pampel-, -papel M. — s. Päipel.
Päipel M. und F.: 1) a. «Schmetterling» — dafür auch: Pappeljong (Rodingen), Päipel (Möstroff, Colmar, Schoos usw.), Päipeler (Grosbous), Päipelchen (Hobscheid), Päipeldéier (Grevenmacher, Trintingen), Päipelhong, Päipelpapel, Päipampel (Esch-Alz., Bartringen, Holzem, Garnich, Limpach), Päipompel, Päipléng (Ga), Päiperlek, Päiperlénk, -léng, Paiperlek (Lux.-Stadt), Paipernell (Diekirch), Päperell, Päiplek (Hobscheid), Päipléng, Päiplénk (Clerf), Päpampel (Dippach), Päipëmpel, Päinapel, Peenapel (Körich), Pädéier, Päpeldéier (Strassen), Päipameel (Rümlingen), Pëmpernell, Pëmpeipel, Pëpperell, Päpperell, Pimpampel (Bartringen, Mamer, Düdelingen), Pimplam (Ulflingen), Pippel (Nösl.), Pipper, Pléipeplap, Bläipeplap, Pléiper (-plap) (Vianden), Plimplomp, Plimplam, Prebleng (Ulflingen), Pripel (Boxhorn), Féipeler (Grosbous), Fléif(l)ank, Flingflang, Flëntermaus, Flëtter (Rambruch), Flippflapp (Pütscheid), Flippert (Kaundorf), Flibber (s. d.), Flibbor, Flippflapp — Mëllerdittchen (Wormeldingen), Mëllerdippchen (Bilsdorf), Mëllerek (Eischen), Mëllerchen (Beckerich), Millermoaler (Echt., Wiltz), Millerdéck (Winseler), Millerdapp (Bondorf), Millrendapp, Milleflippert, Miller (Siebenaler), Millack (Asselborn), Milor (Esch-Sauer, Grevels, Burscheid) — auch das hd. Schmetterling; b. als Kollektiv. (Merscheid, Hoscheid): «Kohlweißling» — de P. kënnt zevill gär an de Kabes, deen ee beim Haus zillt; 2) «Motte des Heuwurms» (Mosel) — de P. flitt.
Päipel- -blumm (lok.: Schlindermanderscheid), Pippelsblumm F.: «Klatschmohn» [Bd. 3, S. 334] — cf. Karmantel, Funne(l)- blumm, Feierblumm; -déier, -hong N. — s. Päipel; -(en)neijooschdag (lok.: Redingen) M. — s. Päifenneijooschdag.
päipeleg — s. gepäipelt.
Päipelmëll (lok.: Waldbillig) M., Päipelmëllech (lok.: Scheidgen) F.: «Feuersalamander» — cf. Feieromes, Mill V.
Päipels M. — s. Päifels.
Päipëmpel M. — s. Päipel.
Päiperlek, -léng, -lénk M.: 1) — s. Päipel; 2) (lok. z. B. Wiltz) «Libelle» — cf. Joffer II B, S. 243.
Päiperlekssammlung F.: «Schmetterlingssammlung».
Päiplek, -pléng, -plénk, -pompel M. — s. Päipel.
Päischten, Péngschten (lok. Var.: Päi-, Peisten, Péng-, Pingsten (Vianden), Pénksten (Nösl. und Osten)) M. und N. (mit Artikel als Pl. empfunden) 1) «Pfingsten» — d'P. si (fale) fréi dëst Jor — P. as fréi — Ra.: ech haen der eng, datt s de mengs, 't wir Ouschteren a P. zegläich — cf. Kaupaasch; 2) «Pfingstzeit» — sou ëm d'P. dorëmmer — et muss ëm d'P. geschitt sin — im Malbruckslied: e kënnt erëm ëm d'P. oder ëm Sankt Méchelsdag — im Renert I 1: et wor esou ëm d'P., 't stoung alles an der Bléi — Spw.: as d'Bier P. zeideg, mat de Fässer riicht dech (frühe Reife der Erdbeeren verspricht ein gutes Weinjahr).
Päischt-/Péngscht- -blumm F.: «Pfingstrose» — s. -rous; -bréitchen N.: «Pfingstgebäck» — dafür auch: -këndel, -kränzchen; -dag M.: 1) «Pfingsten, Pfingstsonntag»; 2) im Pl.: Päischtdeeg (lok. verschieden, Tage vor oder nach Pfingsten): éischte P. (Pfingstsonntag), zwete P. (Pfingstmontag), drëtte P. (Pfingstdienstag); -dënschteg M.: «Pfingstdienstag» (an diesem Tag findet in Echternach die weltbekannte Sprangprossëssioun — s. d. — statt); -feierdeeg M. Pl. :«Pfingstfeiertage»; -fochs M.: «Pfingstfuchs» — in der Ra.: sténken ewéi e P.; -iesel M.: «Pfingstesel» — Ra.: gefiizt wéi e P. -këndel M. — s. -kränzchen; -kiirmes F.: «Kirmes am Pfingstsonntag» (Bezeichnung der zweiten lokalen Kirmes z. B. in Esch-Alz.); -kränzchen M.: 1) «Pfingstgebäck» (als Geschenk) — Folkl.: das P., eine Art kreisförmige Brezel, wird den Kindern von ihren Eltern und Paten geschenkt; Burschen erhalten sie von den Mädchen, die ihnen bereits die Ostereier gegeben und dafür am Fliederchersdag (s. d.) ein Fliedchen (s. d.) erhalten haben — cf. HVk. S. 267 — Spruch: Keng Ouschteräer, kee Fliedchen, kee P., kee Kiirmesdänzchen (belegt für Simmern, Tüntingen, Oberkerschen, Messancy, Monnerich, Steinbrücken, Weiler z. Turm — cf. weiter Gr. Nr. 294); 2) «Pfingstkranz» (Laubgewinde) — in der Wetterregel: de P. as nach gär beim Uewe gedréchent (es ist noch kalt und regnerisch um Pfingsten); -maart M.: «Pfingstmarkt»; -marsch M.: «Marsch-Polka der Echternacher Springprozession, daher auch für immer wiederholte, aufdringliche Marschweise, Musik» — dat as eppes wéi de P.; | |