LWB Luxemburger Wörterbuch
 
Päinetsch bis Pällembam (Bd. 3, Sp. 333b bis 334b)
 
Päinetsch (lok.: Päinaatsch, Päenetsch, Painetsch) M.: 1) «Spinat» (Spinacia oleracea und Sp. glabra) — éiwege P. (Garten-Ampfer — Rumex patientia) — dafür auch: Spënot; 2) «Gartenmelde» (Atriplex hortensis) — Zussetz.: Wanterpäinetsch — cf. Kunn, Schnappmous.
 
Päipameel, -pampel-, -papel M. — s. Päipel.
 
Päipel M. und F.: 1) a. «Schmetterling» — dafür auch: Pappeljong (Rodingen), Päipel (Möstroff, Colmar, Schoos usw.), Päipeler (Grosbous), Päipelchen (Hobscheid), Päipeldéier (Grevenmacher, Trintingen), Päipelhong, Päipelpapel, Päipampel (Esch-Alz., Bartringen, Holzem, Garnich, Limpach), Päipompel, Päipléng (Ga), Päiperlek, Päiperlénk, -léng, Paiperlek (Lux.-Stadt), Paipernell (Diekirch), Päperell, Päiplek (Hobscheid), Päipléng, Päiplénk (Clerf), Päpampel (Dippach), Päipëmpel, Päinapel, Peenapel (Körich), Pädéier, Päpeldéier (Strassen), Päipameel (Rümlingen), Pëmpernell, Pëmpeipel, Pëpperell, Päpperell, Pimpampel (Bartringen, Mamer, Düdelingen), Pimplam (Ulflingen), Pippel (Nösl.), Pipper, Pléipeplap, Bläipeplap, Pléiper (-plap) (Vianden), Plimplomp, Plimplam, Prebleng (Ulflingen), Pripel (Boxhorn), Féipeler (Grosbous), Fléif(l)ank, Flingflang, Flëntermaus, Flëtter (Rambruch), Flippflapp (Pütscheid), Flippert (Kaundorf), Flibber (s. d.), Flibbor, Flippflapp — Mëllerdittchen (Wormeldingen), Mëllerdippchen (Bilsdorf), Mëllerek (Eischen), Mëllerchen (Beckerich), Millermoaler (Echt., Wiltz), Millerdéck (Winseler), Millerdapp (Bondorf), Millrendapp, Milleflippert, Miller (Siebenaler), Millack (Asselborn), Milor (Esch-Sauer, Grevels, Burscheid) — auch das hd. Schmetterling; b. als Kollektiv. (Merscheid, Hoscheid): «Kohlweißling» — de P. kënnt zevill gär an de Kabes, deen ee beim Haus zillt; 2) «Motte des Heuwurms» (Mosel) — de P. flitt.
 
Päipel- -blumm (lok.: Schlindermanderscheid), Pippelsblumm F.: «Klatschmohn» [Bd. 3, S. 334]cf. Karmantel, Funne(l)- blumm, Feierblumm; -déier, -hong N. — s. Päipel; -(en)neijooschdag (lok.: Redingen) M. — s. Päifenneijooschdag.
 
päipelegs. gepäipelt.
 
Päipelmëll (lok.: Waldbillig) M., Päipelmëllech (lok.: Scheidgen) F.: «Feuersalamander» — cf. Feieromes, Mill V.
 
Päipels M. — s. Päifels.
 
Päipëmpel M. — s. Päipel.
 
Päiperlek, -léng, -lénk M.: 1)s. Päipel; 2) (lok. z. B. Wiltz) «Libelle» — cf. Joffer II B, S. 243.
 
Päiperlekssammlung F.: «Schmetterlingssammlung».
 
Päiplek, -pléng, -plénk, -pompel M. — s. Päipel.
 
Päischten, Péngschten (lok. Var.: Päi-, Peisten, Péng-, Pingsten (Vianden), Pénksten (Nösl. und Osten)) M. und N. (mit Artikel als Pl. empfunden) 1) «Pfingsten» — d'P. si (fale) fréi dëst Jor — P. as fréi — Ra.: ech haen der eng, datt s de mengs, 't wir Ouschteren a P. zegläich — cf. Kaupaasch; 2) «Pfingstzeit» — sou ëm d'P. dorëmmer — et muss ëm d'P. geschitt sin — im Malbruckslied: e kënnt erëm ëm d'P. oder ëm Sankt Méchelsdag — im Renert I 1: et wor esou ëm d'P., 't stoung alles an der Bléi — Spw.: as d'Bier P. zeideg, mat de Fässer riicht dech (frühe Reife der Erdbeeren verspricht ein gutes Weinjahr).
 
Päischt-/Péngscht- -blumm F.: «Pfingstrose» — s. -rous; -bréitchen N.: «Pfingstgebäck» — dafür auch: -këndel, -kränzchen; -dag M.: 1) «Pfingsten, Pfingstsonntag»; 2) im Pl.: Päischtdeeg (lok. verschieden, Tage vor oder nach Pfingsten): éischte P. (Pfingstsonntag), zwete P. (Pfingstmontag), drëtte P. (Pfingstdienstag); -dënschteg M.: «Pfingstdienstag» (an diesem Tag findet in Echternach die weltbekannte Sprangprossëssioun — s. d. — statt); -feierdeeg M. Pl. :«Pfingstfeiertage»; -fochs M.: «Pfingstfuchs» — in der Ra.: sténken ewéi e P.; -iesel M.: «Pfingstesel» — Ra.: gefiizt wéi e P. -këndel M. — s. -kränzchen; -kiirmes F.: «Kirmes am Pfingstsonntag» (Bezeichnung der zweiten lokalen Kirmes z. B. in Esch-Alz.); -kränzchen M.: 1) «Pfingstgebäck» (als Geschenk) — Folkl.: das P., eine Art kreisförmige Brezel, wird den Kindern von ihren Eltern und Paten geschenkt; Burschen erhalten sie von den Mädchen, die ihnen bereits die Ostereier gegeben und dafür am Fliederchersdag (s. d.) ein Fliedchen (s. d.) erhalten haben — cf. HVk. S. 267 — Spruch: Keng Ouschteräer, kee Fliedchen, kee P., kee Kiirmesdänzchen (belegt für Simmern, Tüntingen, Oberkerschen, Messancy, Monnerich, Steinbrücken, Weiler z. Turm — cf. weiter Gr. Nr. 294); 2) «Pfingstkranz» (Laubgewinde) — in der Wetterregel: de P. as nach gär beim Uewe gedréchent (es ist noch kalt und regnerisch um Pfingsten); -maart M.: «Pfingstmarkt»; -marsch M.: «Marsch-Polka der Echternacher Springprozession, daher auch für immer wiederholte, aufdringliche Marschweise, Musik» — dat as eppes wéi de P.; -méindeg M.: «Pfingstmontag» — cf.sub 1); -rous F.: «Pfingstrose» — dafür auch: Patsche-, Putsche-, Päerds-, Päischt-, Mudderblumm; -samschdeg M.: «Samstag vor Pfingsten»; -vakanz F.: «Pfingstferien»; -woch F.: «Woche nach Pfingsten».
 
Päiwitsch, Päiwix (lok.: Bettborn) — in der Ra.: d'Messer schneit kä P. (das Messer schneidet gar nicht — cf. sub Messer).
 
päkelen trans. Verb.: «schlecht flicken» (Pletschette, Schusterspr.) — dee Schong, dat Kleed as gepäkelt.
 
pälens. pellen, spellen.
 
Pällem (lok. Echt.: Pelem) M.: «Buchsbaum» (Buxus sempervirens) — klenge, grousse P. — geseente P. — de P. gët (op) Pällemsonndeg an der Kirech geseent — Folkl.: de P. worfen (lok. Brauch: der am Palmsonntag gesegnete Buchsbaum wird größtenteils auf das violette Tuch unter dem Missionskreuz oder auch auf das im Chor liegende (verhüllte oder offene) Kruzifix geworfen, später von den Meßdienern eingesammelt; die verbrannten Buchsbaumzweige liefern die Asche für das Äschekräiz (s. d.) im nächsten Jahr) — P. stieche goen (s. sub Pällemstrauss) — franséische P. (Taxus baccata) — wëlle P. (Vaccinium vitis idaea — C) — cf. Pallem.
 
Pällem- -bam M.: «Buchsbaum» — dafür auch: grousse P.; [Bd. 3, S. 335]

 

Eingabe
Wörterbuchtext:
Stichwort:
 
  

 

© 2010 - Projekt LexicoLux des Laboratoire de linguistique et de littératures luxembourgeoises der Universität Luxemburg, in Kooperation mit dem Kompetenzzentrum für elektronische Erschließungs- und Publikationsverfahren in den Geisteswissenschaften an der Universität Trier
Hinweis zum problematischen Wortgut