LWB Luxemburger Wörterbuch
 
Plässdarem bis pléiken (Bd. 3, Sp. 361a bis 362b)
 
Plässdarem F. — s. Plëssdarem.
 
PlätréngergromperF.: «Kartoffelsorte» — cf. Gromper.
 
Plätsch F.: 1) «Schlagwerkzeug zum Festklopfen» (z. B. des Lehmbodens [in der Tenne], des Mistes) — cf. Dennplaatsch, Mëschtbaatsch; 2) (lok.) «großer Fleck» — cf. Pla(a)tsch sub 1); 3) «Klatschmaul» (Ga).
 
plätscheg (lok.) Adj.: «klatschhaft».
 
plätschen intr./trans. Verb.: 1) a. «im Wasser plätschern»; b. «plätschernd, heftig regnen» — dafür auch: platschrenen — wann et plätscht a stuurzt, da gin déi jong Planze gär lassgeweecht an zerschloen; c. «(durch heftigen Regen) in den Boden schwemmen» — de Reen huet alles an de Buedem geplätscht; d. (lautmalend) «beim Fallen ins Wasser, in Schmutzbrei aufklatschen» — et huet geplätscht wéi en an d'Waasser gefall as; 2) «mit einem feuchten Lappen, mit einer Flüssigkeit betupfen» — ech hun de Schwier mat Kaméilentéi geplätscht, fir datt e sollt mëll gin an opgon — plätsch déi Knupp (Bëls) da schwëllt se nët weider; 3) (Ga: pleetschen — lok. z. B. Wecker: pläätschen) «schwatzen, klatschen, tratschen» — se stungen do ze p. — cf. bätschen.
 
Plätschert M.: «Platzregen» — cf. Platschreen.
 
plätschnaass Adj. — s. pëtznaass.
 
Plätt F.: 1) «Blatt des Steuerruders»; 2) (Nösl.) «Platte» — cf. Plat.
 
Plättchen (Pl. Plättercher — Dim. von Plat, Platt, Plätt) F.: «Plättchen, kleine Steinfliese» — si hu schéi Plättercher am Gank leien — et si Plättercher un der Mauer an der Kichen an am Buedzëmmer — Zussetz.: Plastiks-, Maseriksplättchen.
 
Plättel (lok. Echt.: Pletel) M.: 1) a. «große, flache Platte, Schüssel aus Steingut oder Metall» — cf. Plat — en zënne, e sëlwer P. — Raa.: mat de Féiss an de P. sprangen (tolpatschig sein, das Porzellan zertreten) — fréier koumen d'Grompren op engem grousse Plättel mat enger Schossel Brach op den Dësch, et krut keen en Teller fir sech — de P. war op een(t) zwee eidel (im Nu geleert) — d'Plättele feën (die Schüsseln leeren) — gräift zou soulaang nach eppes um P. as! — hätt hien et (d'Meedchen) emol bis um P. (von einem schüchternen Burschen gesagt, der heiraten möchte) — Zussetz.: Fleesch-, Grompre-, Hame-, Taarteplättel; b. «Inhalt einer Platte, eine Platte voll» — e P. Ham wéi en Haus esou héich; 2) (abfällig) «breitkrempiger Damenhut» — wat as dat e P. vun engem Hutt! — wat huet dat e P. um Kapp!; 3) «Säbelgefäß» (Wb. 06); 4) a. «Mensch ohne Manieren» — wohl als Wortspiel: den éischte P. no der Bar; b. «Tolpatsch» — sou en ale P.; c. «plumpe, dicke Person»; 5)in der Redewendung: sil-të-plättel (verballhornt vom frz.: s'il te plaît).
 
plätteleg, plättelzeg Adj.: 1) «plump, unförmig» — e plättelegt Gesiicht; 2) «schwerfällig, plattfüßig» — e plättelege Marsch; 3) «schwatzhaft» — dat as emol e plättelege Mënsch! 4) «tolpatschig» (im Benehmen) — dafür bes.: plättelzeg.
 
plättelen intr. Verb.: «schwatzen, unüberlegt reden» — wéi ech gemengt hat, et wir alles an der Rei, du foung hien un ze p. an d'Saach war Brach — hie koum (ouni Uursaach) dermat geplättelt — cf. erausplättelen — Abl.: Geplättels N. — wat féiert deen e G.!
 
Plätteler M.: «Schwätzer, Prahler» — cf. Tozer(t).
 
plätten trans. Verb.: «mit kleinen Steinfliesen belegen» — d'Kichen, de Gank, d'Buedzëmmer p. — cf. platen.
 
Plättercher F. Pl.: 1)Pl. von Plättchen (s. d.); 2) (lok.: Bauschleiden): «Fastnachtsgebäck».
 
Plätterche(r)s- -buedem M.: «Boden mit Fliesenbelag»; -leër M.: «Fliesenleger, Plattenleger».
 
Plättisgaass F.: «Plätisgasse» (Straßenbez. in Luxemburg-Grund).
 
Plätz F.: 1) «Hof, hinter oder vor dem Hause gelegen» (bes. in Luxemburg-Stadt) — eng geplat P. (mit [Bd. 3, S. 362] Steinplatten belegter Hof); 2) (lok.: Luxbg.-Stadt) «Schulhof, Spielplatz bei der Schule»; 3) (lok. z. B. Echt.) «Bruchstelle an Steingut-, Porzellan-, Glaswaren» — dafür auch: Pleek, Blusch, Téitsch; 4)lok. phV. für Plaz (s. d.) — cf. Haff I sub 1).
 
plätzen trans. Verb.: «in kleinen Stückchen lösen, abkratzen» — d'Kand plätzt de Roff vum Schwier of — cf. plécken sub 2)a.; 2) «Baum zum Fällen zeichnen» (C).
 
plätzeregs. plazereg.
 
pléchen (lok.: Wilwerwiltz) trans./ intr. Verb.: «ackern» — cf. plouen.
 
Pléck I F.: 1) a. «Obstpflücker» — Zussetz.: Äppelpléck (s. d.) — cf. Äppelkierfchen; b. «das Pflücken» — si sin an der P.; c. «Menge, Quantum des Gepflückten» — Frage: sin et vill Quetschen? — Antwort: et as nëmmen eng P.; 2) (lok. z. B. Echt.): «Mal, Zeichen» — eng P. op der Stir (z. B. nach einer Keilerei) — cf. Pleek, Plaz sub 5).
 
Pléck II, Pléckert F. und M. — s. Pléik.
 
plécken trans./intr. Verb.: 1) «pflücken» — Blumme, Bounen, Ierbëssen, Äppel, Bire gi gepléckt, Drauwe gi gelies — iron.: fir dëst Jor hu mer d'Äppel gepléckt oder déi brauche mer nët méi ze p. (weil alle Blüten erfroren sind oder auch alle Äpfel gestohlen wurden) — en aner as och nët vun der Heck (s. d. sub 2) gepléckt; 2) a. «sorgfältig abzupfen, abnehmen, ausrupfen» — ech hun d'Hong geplëmmt an duerno propper gepléckt (die kleinen Flaumfedern sorgfältig entfernt) — hatt gesäit aus ewéi e gepléckt Hong (s. d. sub 1) — ech hun nach en Hinnche mat dir ze p. (ein Hühnchen mit dir zu rupfen) — d'Schwäi si soss ëmmer gesengt gin, haut gi se gebréit a gepléckt — dat klengt Kraut muss ee fein (eraus)p., soss rappt een d'Plänzercher mat eraus — pléck nët esou un deem Roff!; b. «sorgfältig aufreißen» (bes. Wolle) — mir hun d'Woll fir déi nei Decken all gepléckt; 3) von Sterbenden — cf. plënneren sub 2)e., räisen sub 1)e.; 4) «herauspicken, wählerisch im Essen herumstochern» — wat hues du nëmmen do ze p., iess alles mat! — e pléckt all Grimmelche Fett vum (aus dem) Fleesch, éier en et ësst — cf. pécken, picken sub 1)b.; 5) «ausbeuten beim Spiel» — cf. beidelen; 6) «erwischen» — d'Jhandaarmen hun e gepléckt — en as gepléckt gi wéi en iwwer d'Grenz wollt goen; refl.: 7) a. «von Federvieh, mit dem Schnabel an den Federn zupfen, in den Federn herumstochern» — Wetterregel: wann d'Hénger sech p., da gët Reen; b. «sich scheuern» — d'Kanner p. sech, wann se schléifreg sin; c. «sich langsam entkleiden» — dajee, maach virun, a pléck dech nët esou (zu einem Kind); d. «sich jem. vornehmen» — deen do p. ech meng eng Kéier — substant.: Plécken N., Abl.: Geplécks N. — mat dene klengen Äppel as dat ent Plécken, e Geplécks ouni Enn.
 
Pléckecht F.: «was man in einer bestimmten Zeit pflücken kann» — huet der vill Uebst? — Och, esou eng P.! — cf. Pléck sub 1)c.
 
Pléckert M.: 1) «im Essen wählerische Person»; 2) «widerwärtiger, kleinlicher Mensch» (C); 3)s. Pléik.
 
Pléckesch F. — s. d. Vor. sub 1 und 2).
 
Pléckmäifelchen M.: «sehr guter Bissen».
 
Pleek (lok.) F.: «Bruchstelle an Steingut und Glaswaren» — cf. Plätz sub 3).
 
Pleester F. — s. Plooschter sub 3).
 
pleielen, plijelen(lok.: Grevenmacher) trans. Verb.: «den jungen Wein aufklopfen, daß die Hefen wieder mit der Flüssigkeit durcheinander kommen, sonst wird der Wein run (s. d.)» (C).
 
pleienintr. Verb: «gewohnt sein, pflegen» — e pleit ëm fënnef Auer opzestoen (pflegt um fünf Uhr aufzustehen) — am Hierscht pleit et ze renen.
 
pléiens. plouen.
 
Pléiert M. — s. Plouert.
 
Pléik, Pléiz F.: «Plötze» — cf. Bréissem, Pléck II.
 
pléiken trans. Verb.: «wird im gemeinen Leben für Geld gesagt, von plaken, in der Bedeutung von schlagen» (Münz, Geld schlagen) — (Ga).

 

Eingabe
Wörterbuchtext:
Stichwort:
 
  

 

© 2010 - Projekt LexicoLux des Laboratoire de linguistique et de littératures luxembourgeoises der Universität Luxemburg, in Kooperation mit dem Kompetenzzentrum für elektronische Erschließungs- und Publikationsverfahren in den Geisteswissenschaften an der Universität Trier
Hinweis zum problematischen Wortgut