prächtegprädikoPräfektPräferenz (Pre-, Prë-)PräisPräis-präis-PräisfëschenPräiskaartPräiskelenPräiskontrollPräislëschtPräisrätselPräisriichterPräisstoppPräisverdelungPräisverzeechnespräiswäertPräitelerPrälat, Prelatpräméieren, priméierenpräméiert, priméiertpräparéieren, prëparéieren, (pre-)PräsPräsbandPräsenz, Prë-PräsenzgeldPräsenzlëschtPräsesprätschenpräzisPräzishätPräzisiounPräzisiouns-aarbechtPräzisiounsauerPräzisiounsinstrumentPreblengPréchel, PrëschelprëfëréierenPrëferenzPrëgunierPreier, PréierpréifenPréifong, Prifong, Prüfungpréimen, preimenPreimerPréinpréinzelenPreise(n)-PreisebamPreisefrësserPreiselandPreisenzäitpreisesch (-isch), preisechPreiseschtPreissPréiteler, PrätelerPréiterPréitermännchenpréiwegPréiwegkät, -keetpréiwenPréizerdallPréjugéPrëkroterprëkroteren, prokroteren, prokeréieren, prokuréierenprëk(r)otereg, prokoteregPrellbockPrëmmchenPremierPremierministerPremièrePremière-s-examenPrënzPrënze-PrënzekannerPrënzemaschinPrënzepraumprënzerlechPrënzertPrënz-Jhangs-blummPrënzessin, PrënzessenpreparéierenPreparativenPrësangprésentprësangpresentéieren (prë-, prä-), präsantéierenprësidéieren, prësedéieren (prä-)Prësident (Pre-, Prä-)PrësidenteplazPressPress-Pressbuer(er)Press(e)kaartPress(e)konferenzPresskopfPresskuerfPressloftPressloftgewier | prächteg Adj./Adv.: 1) «vortrefflich, ausgezeichnet» — et as prächtegt Wieder — dat as e prächtege Kärel, Mënsch; 2) «wirklich, erstaunlicherweise, tatsächlich» — et wir mir bal geschitt, datt ech hätt kënne p. doheem bleiwen — a schéi p. koum hien och mat ugereest — hien as (schéi) p. fräigesprach gin.
prädiko (endbetont) — in der Ra.: p., prädikass an et bleift wéi et as (trotz schöner Reden bleibt alles beim alten).
Präfekt M.: «Aufseher im Konvikt, der mit dem Ordnungsdienst der Eß- und Schlafsäle betraut ist» (von den alten Jesuitenschulen übernommen, wie Coadjutor — s. Quatsch sub 3).
Präferenz (Pre-, Prë-) F.: «Vorzug» — cf. Virzock.
Präis (Pl. Präisser, Westen: Präes) M.: 1) a. «Kaufpreis, Warenpreis» — Ra.: fir kee Geld a kee P. (unter keinen Umständen) — de P. as ze héich — si hun d'Präisser gehéicht (gehéckt, eropgesat) — d'Präisser gin erop, klammen, gin an d'Luucht, schloen op (steigen) — si si mat de Präisser an d'Luucht gaangen — bei dene Präisser kommen déi kleng Leit nët méi mat — de P. as (vill) erofgaang, gefall (gefallen) — de P. ofman (vereinbaren) — ech froe kee P., ech kucken nët nom P. (ich muß die Ware um jeden Preis haben, frage nicht nach dem Preis) — dat as fir all P. ze deier — fir déi Zort Wueren as de P. virgeschriwwen — ech hun et fir den halwe P. kritt — ech krut et nach am P. (zu einem annehmbaren Preis) — ech krut et mat am Präis (hinzu, im Preis mit einbegriffen) — — fir dee (betont) P. kënnt een eppes Besseres kréien — dat wor dach kee P.! (das war sehr billig!) — de P. maachen (festsetzen) — si halen de [Bd. 3, S. 380] P. nët an (halten die Richtpreise nicht ein) — wat as de P. fir d'Fruucht, fir d'Véi? (der Richtpreis) — et as nach kee P. eraus (es wurden noch keine Preisrichtlinien erlassen) — spaßh.: setz dech, et as ee (betont) P., ob s de sëtz oder stees — de P. steet drop — de P. as nach drop (die Preisangabe ist noch nicht entfernt) — Frage im Laden: soll ech de P. (Preisangabe) erofhuelen? — si hun d'Präisser nët ophänken (die Preisliste nicht angeschlagen, z. B. in Gaststätten) — d'Haus as zu engem uerdentleche (gudde, schlechte) P. iwwergaang — bei einer Versteigerung: da setzt emol zu engem geschéckerleche P. un (machen Sie ein anständiges, vernünftiges Angebot); b. «Preisvorschlag, Devis» — ech loosse mer fir d'éischt e P. maachen — mäi P. hun ech mer gemaacht — dat geet mer iwwer de P. (ist mir zu teuer) — 't as iwwer mäi P. gaang (überstieg meine Preiserwartung) — Zussetz.: Akaafs-, Buttécks-, Engros-, Verkaafs-, Fettvéi-, Fruucht-, Geschäfts-, Grompre-, Héchst-, Judde-, Spott-, Weltmaartpräis; 2) «Preis als Auszeichnung, Belohnung» — hien huet den éischte P. kritt (op der Ausstellong) — mar gin d'Präisser an der Schoul verdeelt — de Stéier huet en éischte P. um Concours gemaacht (dem Stier wurde ein erster Preis beim Wettbewerb zugesprochen) — Zussetz.: Éiere-, Trouschtpräis.
Präis-/präis- -fëschen N.: «Preisfischen» (Sportangler); -kaart F.: «Preisverzeichnis»; -kelen N.: «Preiskegeln»; -kontroll F.: «Preiskontrolle»; -lëscht F.: «Preisliste»; -rätsel N.: «Preisrätsel»; -riichter M.: «Preisrichter»; -stopp M.: «Preisstop»; -verdelung F.: «Preisverteilung» (in der Volksschule an die Schulkinder am Ende des Schuljahres, bei Wettbewerben, früher in den Volksschulen nach der Leistung — heute für jeden Schüler); -verzeechnes N.: «Preisverzeichnis»; -wäert Adj./Adv.: «preiswert».
Präiteler ON. — s. Préiteler, Brädeler.
Prälat, Prelat M.: «Prälat» — e Gesiicht, e Bauch ewéi e P. — e kënnt do wéi e P. (behäbig, breit) — en as gekleet wéi e P. — e läit do wéi e P. — spaßh. lok. Echt.: P. Boxeknoap.
präméieren, priméieren trans. Verb.: «prämiieren, auszeichnen» — dazu: präméiert, priméiert Verbadj. — e priméierten Dabo (ein ausgesprochener Dummkopf) — cf. primmen.
präparéieren, prëparéieren, (pre-) trans. Verb.: 1) a. «vorbereiten» — eng Ried p. — ech wor drop präparéiert (ich war darauf vorbereitet); b. «zubereiten» — d'Iessen as nach ze p.; 2) «präparieren» (Tierkörper, Pflanzen); 3) refl.: «sich vorbereiten» — en huet sech nët genuch fir den Exame präparéiert — en hat sech nët präparéiert auch: e wor nët präparéiert — drohend: präparéier dech op eppes! — du kanns dech op eppes p., mäi léiwe Jong, wann s de heem kënns!
Präs F.: «Querbalken unter dem Lenkscheit des Wagens» — cf. Press — dazu: Präsband N.: «Eisenband, das die Präs mit den Achsenbalken umspannt».
Präsenz, Prë- F.: «Gegenwart» — a ménger P. geet esou eppes nët — dazu: Präsenzgeld N.: «Anwesenheitsgebühr»; Präsenzlëscht F.: «Anwesenheitsliste».
Präses M.: 1) «Vorsteher einer geistlichen Gemeinschaft» — de P. vum Seminär; 2) «Präsident» (spaßh.).
prätschen — s. brëtschen.
präzis Adj./Adv.: 1) «genau, pünktlich» — mir fänke p. ëm dräi Auer un — sief p. ëm véier Auer do! — hien as p. ewéi eng Auer; 2) «akkurat, kleinlich genau, rechthaberisch» — e präzise Geck — e präziist Framënsch (zielbewußte Frau) — en as esou präzis — substantiv.: dat as där Präziser een — dazu: Präzishät F.: «Pünktlichkeit, Genauigkeit» —
Präzisioun F.: «Genauigkeit» — dazu: Präzisiouns-aarbecht F.; -auer F.; -instrument N.
Prebleng M. — s. Päipel.
Préchel, Prëschel (lok.: Bréchel) M.: 1) a. «Prickel, Stockeisen» (eiserner Pflock, der beim Schroden (s. d.) der Weinfässer in den Boden zwischen die Pflastersteine getrieben wird); b. «Eisen-, Holzpflock beim Zeltbau»; c. «Stockzwinge»; d. «eiserne Zwinge, Spitze, die sich die Knaben beim Eislaufen an ihrem Stock befestigen»; e. — s. Bréchel; 2) — s. Bréchelsdapp — auch: Préchelsdapp.
prëfëréieren trans. Verb. «vorziehen» — dazu: Prëferenz F.: «Vorliebe, Vorrang».
Prëgunier (Ton: 2) M. — s. Braconnier. [Bd. 3, S. 381]
Preier, Préier M.: «Prior». | |