Luxemburger Wörterbuch

prëkroteren, prokroteren, prokeréieren, prokuréieren (Nösl.: prokreeren) intr. Verb.: 1) «nörgeln»; 2) «prahlend schwatzen» — e stoung beim Comptoir (am Schanktisch) ze p.

prëk(r)otereg, prokotereg Adj.: «streitsüchtig» (bes. in Kleinlichkeiten — C).

Prellbock M.: «Prellbock».

Prëmmchen F.: 1) — s. Praimchen sub 1-3 — im Abzählreim: Dëmmche, Prëmmche, Langemännche, Joochhënnchen, Pupsäckelchen (Topert, Tiipchen); 2) (spaßh.) «Trinkernase»; 3) «Zahngeschwulst» — cf. Jhick II sub 3).

Premier (wie frz., Ton :1) M.: «Ministerpräsident» (Neol.) — dafür auch: Premierminister M.

Première (wie frz., Ton: 1) F.: 1) «Prima» (Schulklasse) — en as op (der) P. — de Professer huet eng P. — dazu: Première-s-examen M.: «Abschlußprüfung, Matura»; 2) «Uraufführung»; 3) «erster Platz, Rang» (Theater, Kino); 4) «erste Arbeiterin in einer Schneiderei, einem Modistenatelier, erste Verkäuferin».

Prënz (Westen: Préinz, Preënz — Dim. Prënz(el)chen) M.: 1) «Prinz» eis Prënze woren och mat derbäi — — Ra. (bei einer Geldforderung): ech si kee P. — gekleet ewéi e P.; 2) (iron.) «Sohn» — et as e P. ukomm (ein Sohn geboren); 3) «ehemalige Eisenbahngesellschaft Prinz Heinrich sowie deren Strecken und Züge, benannt nach dem Prinzen Heinrich der Niederlande, Statthalter von Luxemburg» — hie schafft um P. — en as an de P. gestië (gestiegen) fir an d'Stad ze fueren — dafür auch: Prënz Hari oder abgekürzt P.H. für Prince Henri — spöttisch: Prënz Hongreg (Anspielung auf die gegenüber der Wilhelm Luxemburg Bahnen untergeordnete Rolle der Prinz Heinrich Bahnen).

Prënze- -kanner Pl. N.: «Kinder der großherzoglichen Familie»; -maschin F.: «Dampflokomotive der Prinz Heinrich Eisenbahngesellschaft» — cf. Fraleitshoër; -praum F.: «Prinzenpflaume» — dafür auch: Huewerpraum — cf. sub Praum.

prënzerlech Adj.: «prinzlich» — déi Kaz as nët p. (sieht mitgenommen aus).

Prënzert M.: «Eisenbahner der Prinz Heinrich Eisenbahn».

Prënz-Jhangs-blumm F.: «künstliche Blume, verkauft am Nationalfeiertag zugunsten der Wohltätigkeitswerke» (nach dem Erbprinzen Jean genannt).

Prënzessin, Prënzessen (Westen: Préinzessin) F.: «Prinzessin» — hatt as gekleet wéi eng P. — déi schwaarz P. (Amaliendenkmal im Stadtpark Luxemburg) oder einfach: d'P. — mir gesinn ons bei der P.

preparéieren — s. präparéieren.

Preparativen Pl. F.: «Vorbereitungen» (bes. zu einer Reise) — séng [Bd. 3, S. 383] P. maachen — sid Der fäerdeg mat de (äre) P.?

Prësang M.: «Geschenk» — domat méchs de mer awer kee P.! — frz. présent.

présent (wie frz., Ton: 1 oder 2) prësang (spaßh.) Adj.: «anwesend» (beim Namensaufruf).

presentéieren (prë-, prä-), präsantéieren trans./intr. Verb.: 1) «(an-, dar-)bieten» — sou eng Geleënheet presentéiert sech keng zweete Kéier — dat huet sech esou prësentéiert; 2) «etwas darstellen, sich gut ausnehmen» — dee Miwwel, dat Kleed presentéiert schéin — dee Mann presentéiert näischt; 3) «präsentieren» (Gewehr) — Mil. Kommando, wie frz.: Présentez-armes! 4) trans./refl.: «(sich) vorstellen» — wëlls de mech dem Här p.? — ech hu mech misse p. fir déi Plaz kënnen ze kréien — cf. virstellen sub 2).

prësidéieren, prësedéieren (prä-) trans./intr. Verb.: «präsidieren, vorhen» — eng Versammlung p. — wie prësidéiert?

Prësident (Pre-, Prä-) (lok.: Prësidënt, Prësidäänt — Ton: 3) M.: «Präsident, Vorsitzender» — de P. vun der Chaber oder Kammerpräsident — Zussetz.: Vize-Präsident.

Prësidenteplaz M.: 1) «Präsidentenposten»; 2) «Ehrensitz, (Tisch-) Präsidium».

Press F.: 1) «Preßwerkzeug» (zum Zusammen- und Auseinanderpressen — z. B. Drucker-, Heu-, Strohpresse, Schuhspanner) — e Schong op d'P. setzen (auf den Schuhspanner); 2) a. «Arbeits(über)häufung» — et as P.; b. «Hochbetrieb» (Saison) — Ggs.: Morte-Saison (s. d.) — mer sin an der décker (voller) P. — elo an der P. kann ech der dat nët maachen; 3) «Gedränge»; 4) a. «Presse, Zeitungen» — e Mann vun der P. (Journalist) — déi vun der P. (bisweilen abfällig) — de Won vun der P. — hien huet e Schëld vun der P. um Auto (Presseabzeichen im Wagen); b. kollektiv.: «Pressevertreter» — kënnt d'P. och? — d'P. as agelueden — d'P. wor do; 5) «Klemme» — s. Bretz — Zussetz.: Hä-, Kopéier-, Knueweleks-, Planze-, Stréi-, Teppech-, Zitrounepress.

Press- -buer(er) M.: «Preßbohrer»; -(e)kaart F.: «Presseausweis»; -(e)konferenz F.: «Pressekonferenz»; -kopf M. — wie hd.; -kuerf M.: «Preßkorb an der Heupresse»; -loft F.: «Preßluft»; -loftgewier N.: «Luftgewehr»; -lofthummer M.: «Preßlufthammer»; -loftmaschin F.: «Preßluftbohrmaschine»; -plou M.: «eiserner Pflug mit Gedäbber (s. d. sub 1)b. und unbeweglichem Réischter (s. d.)».

pressant Adj.: «eilig» — eng p. Saach.

prësséieren, presséieren intr./refl. Verb.: «eilen» — dee Bréif prësséiert — Dir sid jo nët prësséiert? (Sie haben es doch nicht eilig?) — bas d'ëmmer sou p.? — prësséiert et? — du brauchs (dech) nët ze p., du kënns jo dach ze spéit — hien huet sech nët prësséiert — ech si prësséiert (habe es eilig, oft bei Stuhl-, Harndrang gesagt) — sief dach nët esou prësséiert! — d'Saach prësséiert (es eilt) — spaßh.: 't as näischt wat (sou) prësséiert, sot de Schellem, deen se wollten hänken — dat hätt dach nët prësséiert, soen d'Leit, wann ee séng Schold ausmécht (bezahlt — Höflichkeitsformel) — substantiv.: de Prësséierten hun (Durchfall haben) — e Prësséierten (jem., der es eilig hat).

pressen, pretzen (Nösl. neben pressen auch präässen) trans. Verb.: «pressen» — Hä, Stréi p. — deen elo presst engem de leschte Su aus (den) Hännen — mir souzen ewéi gepresst do — Zussetz.: aus-, ausernee-, beienee-, no-, zesumme-, zoupressen — cf. bretzen.