LWB Luxemburger Wörterbuch
 
Prisong bis Privileg, Priwileesch (Bd. 3, Sp. 386a bis 387a)
 
Prisong (kurzes i, jedoch Westen, Diekirch: Priisong, Priisung, Nösl.: Priso — alle Ton: 1) M.: 1) «Gefängnis, Haft» — een an de Prisong setzen, féieren (ins Gefängnis abführen) — en as, sëtzt am P. — warnend (bes. zu unfolgsamen Kindern): du kënns nach an de P.! — e krut dräi Méint P. (drei Monate Haft) — dorobber steet P. (dies wird mit Gefängnis bestraft) — fiktives Urteil bei der Amécht (s. d.): dräi Méint P. an e Been ewech — P. spillen (Gefangenenspiel der Kinder) — übtr.: e Kand an de P. huelen (zwischen den Knien halten) — et mengt een, et wir een hei am P. (unter strenger Aufsicht, andauernden Nörgeleien, kleinlichem Tadel ausgesetzt) — dee Mann huet e P. doheem — fir déi Kanner as d' Schoul (eppes wéi) e P.; 2) «Gefängnisanstalt» — hie schafft, as Gi(i)schtchen am P. — dafür auch: Back, Duckel(i), Duckes, Këscht, Kittchen, Klemmes — Bing, (Neol., Mil.), Lach, Juck — cf. Gronn — Zussetz.: Fraë-, Fraleits-, Männerprisong.
 
Prisongs- -dapp M.: «Häftling, auch früherer» — cf. -schësser; -dir F.: «Gefängnistüre» — Ra.: e Gesiicht wéi eng P. (ein finsteres, abweisendes Gesicht); -direkter M.: «Direktor der Strafanstalt»; -gezei N.: «Sträflingskleidung»; -haff M.: «Gefängnishof»; -kascht M.: 1) «Gefängniskost»; 2) übtr.: «magere Kost»; -loft F.: 1) «Gefängnisluft» — ech verdron d'P. nët (sagte der Ausreißer); 2) übtr.: «Freiheitsbeschränkung»; -mauer F.: «Gefängnismauer» — e goung iwwer d'P.; -meeschter M.: «Oberwärter im Gefängnis»; -paart F.: «Gefängnistor»; -schësser M. (verächtlich) 1)s. -dapp; 2) a. Schimpfwort (allgemein): «Nichtsnutz, Lump»; b. «Gefängniswärter» (spöttisch); -wiechter M.: «Gefängnisaufseher» — cf. Gi(i)schtchen; -won, -weenchen (Dim.) M.: «geschlossener, vergitterter Wagen (heute Auto) in dem die Häftlinge befördert werden» — dafür auch: Vullekuerf, Zalotekuerf; -wuecht F.: «Gefängniswache».
 
Prisonnéier(ten), Prisenéier M.: «Gefangener» — cf. Gefaangenen.
 
privat Adj./Adv.: «privat» — dat si ménger privater Saachen — p. wunnen (wohnen) — p. Gespréicher sin nët zougelooss (private Telefongespräche) — p. Nummer, p. Tëlefonsnummer (Nummer in der Wohnung, im Ggs. zur Geschäfts- oder Praxisnummer, auch: nicht im amtlichen Telefonverzeichnis geführte Nummer).
 
Privat- -beamten M.: «Privatbeamte»; -beamtekääss F.: «Privatbeamten (pensions)kasse»; -beamtekrankekääss F.: «Krankenkasse der Privatbeamten»; -beamteveräin M.: «Privatbeamtenvereinigung»; -besëtz M.: «Privatbesitz»; -fieschter M.: «Privatförster, Jagdaufseher des Jagdberechtigten»; -gespréich N.: «Privatgespräch» (Telefon); -haus N.: «Privathaus»; -initiativ F.: «Privatinitiative»; -liewen N.: «Privatleben»; -mann (Pl. -leit) M.: «Privatmann»; -menong F.: «Privatmeinung» — dat as méng P. an dat geet keen näischt (keen eppes) un; -nummer F. und M.: «Privatnummer» (Telefonanschluß neben der Geschäftsnummer) — huet en eng P.? -recht N. — wie hd.; -saach F.: «Privatsache» — dat si (ménger) Privatsaachen, déi gin dech näischt un; -sekretär(in) M. (F.) — wie hd.; -schoul F.: «Privatschule»; -stonn F.: «Privatstunde, Nachhilfestunde»; -wee M.: «Privatweg».
 
privéieren refl./trans. Verb.: «sich etwas versagen» — si hun sech al (elle) misse p., fir de Jong op d'Schoul [Bd. 3, S. 387] ze schécken — privéier dech dees nët! — ech wëll dech ës nët p. (es dir nicht entziehen) — dazu: Privatioun F.: «(freiwillige) Entsagung» — dat as keng P. fir mech — frz. se priver, privation.
 
Privileg, Priwileesch (Priwiläom †, Prowiläom † — Pl. Privileg(i)en, Priwilejhen) M.: 1) «Privileg, Vor-, Sonderrecht» — engem de P. gin — hie mengt en hätt e P. op alles; 2) «Schankwirtschaftsrecht» — 't läit e P. om Haus — cf. Konzessioun sub 2).

 

Eingabe
Wörterbuchtext:
Stichwort:
 
  

 

© 2010 - Projekt LexicoLux des Laboratoire de linguistique et de littératures luxembourgeoises der Universität Luxemburg, in Kooperation mit dem Kompetenzzentrum für elektronische Erschließungs- und Publikationsverfahren in den Geisteswissenschaften an der Universität Trier
Hinweis zum problematischen Wortgut