Luxemburger Wörterbuch

Puecht, Piecht (-ç-,) Pacht (-x-) (Nösl.: Pacht -ç-, neben vereinzelt: Paït; Echt., Wiltz: Poacht -x-) F. und M.: 1) «Landpacht, Pachtgeld» — de P. muss elo bezuelt gin (Pachtzins) — Mäertesdag wor soss de P. fälleg — si hun et nëmmen op P. — e sëtzt op P. (hat all sein Land nur gepachtet) — Folkl.: beim Umzug der Fischer und Schiffsbauer am Nikolausabend in Echt. riefen die Fischer: hätte mir éis Poacht bezoalt; die Schiffsbauer: hätte mir éis Bäm bezoalt; 2) (meist M.) «Pachtvertrag, Pachtdauer» — de P. leeft op dräi, sechs, néng (Jor) — säi P. leeft iwwert d'Jor of — ech hun de (d') P. nach bis iwwer zwee Jor — cf. Bal III; 3) M.: «Bez. für Familienangehörige, die z. B. aus wirtschaftlichen Gründen ledig bleiben müssen» — lok. Echt.: d'Meedche wäerd wol den iwwige Poacht am Haus spille mussen — Ra.: dorëmmer goen wi den ale Poacht (verlassen, einsam, schlecht besorgt).

Puecht-/puecht- -land N.: «Pachtland»; -mann M.: «Pächter» — cf. Piechter; -weis Adv.: «pachtweise»; -zäit F.: «Pachtzeit».

puechten, piechten, pachten (phV. s. unter Puecht) trans. Verb.: 1) «pachten» — e Stéck (Feld), e Gaart, eng Juegd p. — en huet alles gepuecht, wat en huet; 2) «in Pacht nehmen, lange benutzen, beanspruchen» — et mengt een, si hätten d'Kelebunn gepuecht — mengs de éieren, du häss mech gepuecht? (ich stände dir immer zur Verfügung?) — hues du méng Féiss gepuecht? (dsgl.) — du mengs grad hien hätt d'Wouerecht gepuecht — Abl.: Gepuechts, Gepachts N. — mat deem G. bezuelt een denen aneren hir Stécker — Zussetz.: verpachten, dazu: Verpachtung.

Pu(e)garekiischt F.: «Knorpelkirsche» — s. Bigarreau.

Pueles, Polles männlicher Vorname: «Hippolyt» — zu Hüncheringen: Puelesdag M.: «Festtag des hl. Hippolyt (13. August) mit Pferdesegnung» — cf. Hippolyt.

puën (lok.: Greiveldingen) intr. Verb.: «laut schreien, rufen» (z. B. durch das Abflußrohr des Spülsteins, in den Hausflur, um die Hausbewohner zu ärgern) — cf. pu.

Puënt, Puänt, Pointe (wie frz.) F.: «(langer) Nagel» (pointe de Paris) — eng dräizëlleg P.

Puer I F. — phV. zu Par (s. d.).

Puer II (Pl. Puer, Dim. Pierchen, Echt., Wiltz: Poar, Nösl.: Par) N.: «Paar» (zusammengehörige, -passende Gegenstände, Personen) — e P. Schong, Händschen, Rimmen, Schongschnéier usw. — wat kascht dat d'P.? — en huet e P. Féiss wéi de Mann hanner dem Duelemer Altor (sehr große Füße) — hatt huet e P. Aen ewéi Krällen — si hun e P. léiwer Kanner — e P. gin (ein Paar werden — s. dazu: Koppel sub 2).

puer (phV. wie oben) Num.: «paar» — a. Indefinitpronomen: e puer (ein paar, einige, wenige, etliche) — geschafft ewéi e Päerd an dobäi nëmmen e p. Frang verdéngt! — op e p. Deeg geet et nët un — op e p. manner odder méi kënnt (geet) et nët (méi) un — no e puer Deeg as et besser — mir haten elo e p. schéiner Deeg a soss elauter Reen — waart e p. Méint, da gët et besser — e war e p. Deeg krank — si hun e p. Kanner — en huet der e p. gedronk — bréng e p. Briketten, e puer Stécker Holz eran — hie mengt wat en hätt mat sénge p. Su — du [Bd. 3, S. 394] kriss der e p. hannert d'Oueren, der e p. gebookt, geblockt — drohend: wëlls de der e p.? (scil.: Kläpp, Streech) — op eemol hues de der e p. kaaft — dat gin e p. Deeg (scil.: Prisong — Gefängnisstrafe); b. déi puer: «diese wenigen» — déi p. Jor, déi en aneren nach ze liewen huet — déi p. Méint gi séier eriwwer — mir wäerten et jo och alt nach déi p. Deeg packen — et geet nët op déi p. (aarmer, hongrécher) Frang un — wat as dann, déi p. Frang (Groschen), déi mir verdéngen — déi p. Leit sin huerteg gezielt — spaßh.: déi p. Wiirt am Duerf wäerte mer dach erhale kënnen.

Puer-/puer- -dëppen N.: «tragbarer Eßtopf, Doppeltopf aus Tonerde, in dem das Essen auf das Feld getragen wurde» — cf. Iessendëppen; -weis Adv.: «paarweise»; -zäit F.: «Brunftzeit, Balzzeit».

pueren refl. Verb.: 1) «sich paaren» (von Tieren) — s. auch koppelen sub 2) — Jousepsdag p. sech d'Vullen; 2) a. «sich verheiraten»; b. «sich paarweise (beim Tanz nach Neigung) zusammenfinden».

Pu(e)rpanterchen Pl. M. — s. Kurpandi.

Puert F. — s. Paart.

Puerz M. — s. Poërz.

Puet I (meist Pl.: Pueden, Pouden) F.: 1) «Pfette» (waagerechter Dachbalken, Firstbalken); 2) «Balken als Unterlage für Fußboden» — cf. Jhitt I; 3) «spitzer, schwerer Eckpfosten».

Puet II F.: «Fratze» (Wb.06).

Puff I M.: 1) «Bausch» — e P. Woll — cf. Putsch sub 1); 2) «weiches Fußkissen»; 3) «niedriger Polstersitz»; 4) (Ga.: F.) «aufgeblasenes, leichtes Gebäck».

Puff II M.: «Pump, Borg» — op P. kafen — de P. riicht d'Leit zugrond — wann de P. nët wir! (klagen die Geschäftsleute).

Puff III M.: «Bordell».

Puff IV (Pl. Pëff) M.: «Puff, Stoß» — cf. Boff, Pouf sub 1).

puff V Interj. — s. pou — wiederholt: puffpuff, mécht den Zuch (Ammenspr.)

Puffärem Pl. M.: «Bauschärmel».

puffeg (Echt.: puffig, boffeg) Adj.: 1) «bauschig» — p. Ärem un enger Blus — d'Kleed kënnt eng Iddi méi p. sin; 2) «aufgedunsen» — e puffegt Gesiicht; 3) «locker» (z. B. Wolle, Heu, Federn, Brot) — cf. lucher.

puffen I intr. Verb.: «bauschen».

puffen II trans./intr. Verb.: «pumpen, borgen» — dee pufft alles, wat e keeft — hei gët nët gepufft! — kréien ech hei gepufft? (spaßh. Frage, wobei der Fragende sich bewußt ist, genügend Geld bei sich zu haben, oder auch wenn er z. B. merkt, daß er kein Geld bei sich hat) — Abl.: Gepuffs N. — cf. buergen.

puffen III (lok.: Echt.) intr. Verb.: «knallen» — cf. poufen.

Puffer(t) M., Puffesch F.: «Person, die auf Pump kauft».