LWB Luxemburger Wörterbuch
 
rack bis Radéiermesser (Bd. 4, Sp. 5b bis 7a)
 
rack III Adj.: «straff, gespannt».
 
Rackentäsch F.: «Jackentasche».
 
Racke(r)bagaasch, Rackepak M.: «Gesindel» — cf. Bagaasch sub 3), Heckebagaasch.
 
Rackeliewen N.: «Hundeleben».
 
Rackepak M. — s. Racke(r)bagaasch.
 
Racken I (veraltet, nur mehr in Zussetz. erhalten) M.: «Roggen» — dafür heute: Kar (s. d. sub II).
 
Racke- -bräi M.: «Roggenbrei»; -brout N.: «Roggenbrot»; -miel N.: «Roggenmehl»; -stréi N.: «Roggenstroh».
 
Racken II, Recken (Echt.: Roaken) M.: «Spinnrocken» (mit Verdickung um die der Flachs gewickelt wurde; die Verdickung wurde durch Flechten schmaler Holzstreifen hergestellt) — en huet Wierk um Racken (er hat viel Arbeit) — dafür auch: Räkelter.
 
Rackebounen Pl. F.: «Feldbohnen» — im Kinderreim: Rackebounebräi, Rackebunnibräi.
 
Rackesteen (lok. Reckingen/Mersch) M.: «sehr harter, muscheliger Felsstein, der keinen Faden hat und sich nicht spalten läßt.»
 
Rackentull M.: «Kartoffeln mit Wirsing gemischt».
 
Racker M.: 1) «alter Hund»; 2) a. «nichtsnutziger, schlechter Mensch»; b. «Kerl» — e kräftege R. — cf. Bugger.
 
rackeren refl. Verb.: «sich plagen, sich abmühen» — deen huet sech säi Liewe laang gerackert a sech krëpéiert — Zussetz.: ofrackeren. [Bd. 4, S. 6]
 
Rackert M.: «geplagter Mensch» (Wb.06) — cf. d. Vor.
 
Rackett (Ton: 1) F.: «Tennisschläger» — frz. raquette.
 
racks Adj./Adv.: «radikal, gänzlich» — d'Grompere si r. faul (gänzlich faul) — hie wollt et r. nët verston (ganz und gar nicht verstehen), datt e misst gon — en as r. fäerdeg (ganz erschöpft) — hie wor op eemol r. bei näischt — du mengs e wir r. verréckt (verrückt) — s. auch das Folg.
 
racksdeg Adv.: «durchaus, auf der Stelle» — en huet sech de Fanger r. erofgeschnidden (glatt abgeschnitten) — hie wollt et r. sou gemaacht hun (durchaus so haben, auch: sofort gemacht haben) — en as r. zesummegaang (in Ohnmacht gefallen) — d'Seel as r. futti gaang, gerass — cf. knacksdeg, schnupsdeg.
 
Rad (Pl. Rieder, Dim. Riedchen [s. d.] — Osten Pl.: Reder, Dim. Reedchen, lok. Vianden Pl.: Riäder, Nösl. Pl.: Räder, Rader, Dim. Räädchen) N.: 1) «Rad» — Ra.: dat fënneft R. um Won sin (überflüssig sein) — dat drëtt R. um Jabel sin (dsgl.) — et lafen dräi Rieder ('t leeft eent Rad) fir de Kniecht an eent fir säin Här (der Knecht übervorteilt seinen Dienstherrn, früher bes. vom Mühlknecht gesagt) — spaßh.: wa méng Bomi (Groussmamm, Matant, Schwéiermamm) Rieder hätt, wir s'en Omnibus (eng Postkutsch — gebr. bei Einwänden mit wenn) — looss emol erëmgoen (rondgoen), sot deen um R. (warten wir ab) — engem Knëppelen an (tëschent) d'R. stiechen (geheien, werfen — Schwierigkeiten bereiten) — ënner (tëschent) d'Rieder kommen (verkommen, auch: unschuldig leiden müssen, vor allem einer Lage nicht gewachsen sein) — dat as en zrassent R. (sind unzusammenhängende Reden) — en Hond am R. (cf. Klautcheshond, Kawäächel[chen]) — mar geet et erëm an d'R. (an die gewohnte Arbeit) — ähnlich: d'R. trieden, am R. goen (das Schöpfrad des [Festungs-] Brunnens [Roude Pëtz] durch Treten in Bewegung setzen; zur Festungszeit oft Strafe für Soldaten) — hien as erëm am R. (er ist wieder an der gewohnten Arbeit [z. B. nach Krankheit, Urlaub], auch: er ist wieder betrunken) — en huet e Riedchen zevill (hat eine Schraube los) — Teile des Rades: d'Nuef mat de Kratten, d'Ues an de Bus mam Lomm (Linn, Splënt), d'Felg, d'Speechen, de Kranz, de Band — e R. gët beim Schmadd gebonnen (beschloen — mit einem eisernen Reifen versehen) — e R. erkränzen (den Radkranz erneuern, die Felge ausbessern) — e R. erbannen (Wagenrad mit einem neuen Eisenband versehen) — de Band as vum R. (der Reifen hat sich gelöst) — d'R. leeft (as) wënsch, schléit, wänzelt, leeft véiereckeg (unrund) — d'R. as (leeft) nët rond — d'R. as festgelaf (blockiert in der Achse) — d'R. as geckeg (sitzt lose auf der Achse) — en huet gebremst, d'Rieder hu geschleeft — d'R. schmieren (die Radachse schmieren) — e R. zentréieren — e R. scheiwen (schieben) — dat viischt, dat hënnescht R. — de Won huet véier, d'Kar an de Jabel zwee Rieder — e Riedche fir den Deeg (e Modell) (eraus) ze schneiden — en hëlze, eise, e gosse R. — Zussetz.: Dräi-, Glécks-, Gummis-, Kamp-, Kette-, Mille-, Plou-, Schwonk-, Spann-, Waasser-, Wand-, Woons-, Zännrad; 2) a. als Simplex für: «Fahrrad» — dafür auch: Wëlossipeed †, Wëloss, Wëllo (s. d.) — e ka gutt (mam) R. fueren (er kann gut radfahren, auch: er ist ein guter Rennfahrer) — ech si mam R. komm — ech fuere mam R. en Tour maachen — setz dech op d'R. a fuer bis dohinner — d'R. as platt (Reifenschaden) — Zussetz.: Kurs(se)rad, Wëlosserad; b. «Spinnrad» — s. Spannrad; c. «Mühlrad» — Ra.: engem Waasser op d'R. dreiwen, kéieren, leden (jem. Vorschub leisten) — nu kéier du em och nach d'Waasser op d'R. (ermutige ihn auch noch dazu) — Zussetz.: Millerad (s. d.); 3) a. «seitlicher Überschlag über Hand und Füße» (Turnerfigur); b. «Purzelbaum» — d'R. schloen (Hals über Kopf fallen, übermütig [Wb.06: leichtsinnig] sein) — ech rennen dech mam Fouss, datt s de d'Rad schléis — en huet vu Freed d'R. geschloen — pass op! bei där Affär schléis de nach d'R. (wird es schlecht für dich ausgehen) — de Pohunn (Pfau) schléit d'R. — den Auto huet d'R. geschloen an as um Daach leie bliwwen;
 
Rad- (s. auch Komp. sub Rieder-) -course F.: «Radrennen»; -nol M.: «Radnagel» — cf. Linn V; -pompel F.: «Luftpumpe für das Fahrrad»; -schléier M.: «leichtsinniger Mensch» (Wb.06); -see F.: «Kreissäge» (C).
 
Rad II M.: «Kornrade» — s. Rued I sub 1).
 
Radau M. — wie hd. — R. schloen, maachen — wat as dat fir e R. hei? [Bd. 4, S. 7]
 
Radaubrudder, -mécher M.: «Radaubruder» (meist das Pl. -bridder).
 
Radermécher (lok.: Lieler) M.: «Stellmacher» (Radmacher).
 
radetten, redetten intr. Verb.: «bestimmen, befehlen» — du hues hei näischt ze r. — deen Exame wor vill ze schwéier, hien hat do näischt ze r. (konnte nichts ausrichten).
 
Radetten (lok.: Echt.) Pl. — s. Klar(i)nett sub 2).
 
Radder M.: 1) «Schuppe, Rauhigkeit der Haut» — cf. Schadder I; 2) «Zank» — bei hinnen as weider näischt ewéi R. a Knadder.
 
raddereg Adj.: 1) «schuppig, schorfig» — eng r. Haut — r. Gromperen; 2) a. «gerunzelt» — e (ge-)radderegt Gesiicht — Biren, déi een ze fréi erofhëlt, gi gär r. — d'Drauwestäck sin esou r. — (ge-)radderegt Glas (geriffeltes Glas); b. «rauh» (sich anfühlend) — eng Mauer as r.; 3) a. «mager» — eng r. Kou — cf. geraddereg; b. «dünn» (von Stoff — Engelmann).
 
radéieren trans. Verb.: «radieren» — spaßh.: radéier mer deen ewech! (wirf ihn hinaus!) — Zussetz.: aus-, wechradéieren.
 
Radéier- -gummi M.: «Radiergummi»; -messer N.: «Radiermesser».

 

Eingabe
Wörterbuchtext:
Stichwort:
 
  

 

© 2010 - Projekt LexicoLux des Laboratoire de linguistique et de littératures luxembourgeoises der Universität Luxemburg, in Kooperation mit dem Kompetenzzentrum für elektronische Erschließungs- und Publikationsverfahren in den Geisteswissenschaften an der Universität Trier
Hinweis zum problematischen Wortgut