LWB Luxemburger Wörterbuch
 
Rad- bis Raffzäit (Bd. 4, Sp. 6b bis 8a)
 
Rad- (s. auch Komp. sub Rieder-) -course F.: «Radrennen»; -nol M.: «Radnagel» — cf. Linn V; -pompel F.: «Luftpumpe für das Fahrrad»; -schléier M.: «leichtsinniger Mensch» (Wb.06); -see F.: «Kreissäge» (C).
 
Rad II M.: «Kornrade» — s. Rued I sub 1).
 
Radau M. — wie hd. — R. schloen, maachen — wat as dat fir e R. hei? [Bd. 4, S. 7]
 
Radaubrudder, -mécher M.: «Radaubruder» (meist das Pl. -bridder).
 
Radermécher (lok.: Lieler) M.: «Stellmacher» (Radmacher).
 
radetten, redetten intr. Verb.: «bestimmen, befehlen» — du hues hei näischt ze r. — deen Exame wor vill ze schwéier, hien hat do näischt ze r. (konnte nichts ausrichten).
 
Radetten (lok.: Echt.) Pl. — s. Klar(i)nett sub 2).
 
Radder M.: 1) «Schuppe, Rauhigkeit der Haut» — cf. Schadder I; 2) «Zank» — bei hinnen as weider näischt ewéi R. a Knadder.
 
raddereg Adj.: 1) «schuppig, schorfig» — eng r. Haut — r. Gromperen; 2) a. «gerunzelt» — e (ge-)radderegt Gesiicht — Biren, déi een ze fréi erofhëlt, gi gär r. — d'Drauwestäck sin esou r. — (ge-)radderegt Glas (geriffeltes Glas); b. «rauh» (sich anfühlend) — eng Mauer as r.; 3) a. «mager» — eng r. Kou — cf. geraddereg; b. «dünn» (von Stoff — Engelmann).
 
radéieren trans. Verb.: «radieren» — spaßh.: radéier mer deen ewech! (wirf ihn hinaus!) — Zussetz.: aus-, wechradéieren.
 
Radéier- -gummi M.: «Radiergummi»; -messer N.: «Radiermesser».
 
Radiateur (wie frz.) M.: 1) «Heizkörper» — dafür auch: Heizkierper; 2) «Autokühler».
 
radikal Adj.: «radikal» — déi r. Partei — substantiv.: Radikalen M.
 
Radio (Ton: 1) M.: 1) «Rundfunksender» — e schafft am R. (ist Angestellter im Rundfunkbetrieb) — mar schwätzt de Minister am (um) R.; 2) «Rundfunkempfangsgerät» — haut huet all Haus säi R. — de, um (auch ohne Artikel) R. lauschteren — dréi de R. zou — et gouf am R. gesot — ech hun et am R. héieren — dazu (Kindersprachschöpfung): Billerradio M.: «Fernsehapparat».
 
radioaktiv Adj. — wie hd. — dazu: Radioaktivitéit F.
 
radotéieren intr. Verb.: «faseln» — frz. radoter — cf. radetten.
 
Raf I (Nösl.: Roof) F. und M.: 1) «Raufe» — gëf de Béischten e R. voll Hä an — wann de R. eidel as, da klappen d'Päerd (stampfen die Pferde) — geheit hinnen (scil.: de Béischten) nëmmen alles an de R. (sagt der Bauer unwillig zu dem mit dem Futter verschwenderisch umgehenden Gesinde — allgem. von Verschwendung) — du kriss de R. (de Broutraf, -kuerf) méi héich gehaang (man wird dir den Mutwillen schon austreiben) — bei dene gët et nët vill an de R. (nicht viel zu essen) — dazu: Rafelach N.: «Raufeloch» (Öffnung in der Stalldecke durch die das Futter in die Raufe gegeben wird) — d'R. gët mat engem Deckel odder mat enger Bausch Stréi zougeluet, fir datt kee soll drafalen an datt et nët derduurch soll zéien; 2) «künstliches Gebiß» (C) — ech hun en neie R. kritt — Zussetz.: Brout-, Kéi-, Päerdsraf.
 
Raf II F.: 1) «das Aufraffen, Auflesen des gefallenen Obstes» — cf. Glann sub 3); 2) «Los Reisig» (das nicht aufgearbeitete Holz, Abfallholz im Wald) — hien huet d'Raf gesteet (angesteigert) — cf. Koup, Rafecht II.
 
Raf III M.: «Raub» — op R. a Muerd, op R. (meist: Rapp) a Klapp aus sin — cf. rawen.
 
Rafecht I (Nösl.: Rooficht) F.: 1) «eine Raufe voll» — gëf de Kéi eng R. an — zu Kindern, die sich auffällig am Kopfe kratzen: gës de hinnen (scil.: de Lais) eng R. an? — lo huelen ech emol eng R. (einen dicken Priem) — an der Schoul hu mer eng R. nei Aarbecht kritt; 2) «Portion, Tracht» — eng R. Streech — en huet eng R. kritt (er wurde ausgeschimpft).
 
Rafecht II (Nösl.: Raficht) F.: 1) «das Aufgeraffte, Zusammengeraffte» (z. B. geringe Menge Obst, Kartoffeln) — géi eng R. Grompren an de Keller sichen; 2) «Menge ausgehobener Kartoffeln, die in einer bestimmten Zeit aufgelesen werden kann» — dafür auch: Krauchicht.
 
rafegs. raweg.
 
rafen I (Nbform: räfen, lok. Mosel: riäfen — Konjug. — Ind. Präs.: ech r., du rääfs, reefs — Mosel: du riääfs — Nösl.: du riifs — Ind. Prät. (Nösl.): ruff, Konj. Prät.: riff — Part. Prät.: geraaft — Imperativ.: raf) trans. Verb.: 1) «aufheben, auflesen, einsammeln» (meist kollektiv. gebraucht, vom einzelnen Gegenstand eher: oprafen) — Raa.: wann een all Stee misst r., dann hätt ee geschwënn e Schouss voll — hie rääft sech e Schouss Steng a léisst se rëm falen (er ärgert sich, verzichtet aber auf Rache, Vergeltung, ist zu gutmütig, auch: zu feige) — hie rääft d'Steng an deen anere geheit se (er stiftet die andern an) — e rääft all (klenge) Steen (op — er ist kleinlich, aufheberisch) — si hun d'Steng an deem Stéck geraaft (die Steine auf diesem Feld aufgelesen) — Holz an de Bësch r. goen [Bd. 4, S. 8] (Kleinholz in den Wald einsammeln gehen) — Éie r. (Ähren auflesen — cf. glannen sub 1) — Zussetz.: ëm-, erëm-, eraus-, of-, op-, zesummerafen; 2) «auslesen, aussondern» — Grompere r. (Kartoffeln aussondern in Eß-, Setzkartoffeln) — Ierbësse (Erbsen), Boune (Bohnen) r. — cf. sënneren; 3) a. «sich (durch Ansteckung) zuziehen» — dafür meist: oprafen — ech wéisst nëmme gär wou ech de Schnapp geraaft hätt — wou nëmmen eng Flou as (sëtzt), ech r. se — an der Stad huet e säi Misär geraaft — wann ech nach wéisst, wou et dat geraaft hätt? b. «hinzulernen» — wou hues de dat nëmmen alles geraaft? (auch abfällig) — en huet nët vill an der Schoul geraaft — wou huet dat Kand nëmmen déi Wierder geraaft? — du reefs do näischt (es ist zu schwierig, auch zu belanglos) — substantiv.: dat Bësschen as d'R. (dës Rafes) nët wäert — Abl.: Geraafs, Geriifs N.
 
rafen II refl. Verb.: «sich raufen».
 
Raferloun M.: «Lohn des Auflesens» — et wor de R. nët wäert.
 
Rafesch (Nösl.: Rifesch) F.: «Aufleserin» (gesagt von Frauen oder Mädchen, die Kartoffeln, im Weinberg abgeschnittene Rebzweige, auflesen) — 't as eng gutt R.
 
raff I (lok.: Arlon) Adj.: «rasch, rauh, streng, rücksichtlos» (Wa).
 
Raff II, Raft F. u. M.: 1) «Laichzug und Laichgeschäft» — d'Fësch sin op der R. — dazu: Raffzäit F.: «Laichzeit» — cf. Läichzäit; 2) a. «Zeitspanne, gewisse Zeit» — dafür auch:

 

Eingabe
Wörterbuchtext:
Stichwort:
 
  

 

© 2010 - Projekt LexicoLux des Laboratoire de linguistique et de littératures luxembourgeoises der Universität Luxemburg, in Kooperation mit dem Kompetenzzentrum für elektronische Erschließungs- und Publikationsverfahren in den Geisteswissenschaften an der Universität Trier
Hinweis zum problematischen Wortgut