Räichel, Reechel, ReichelRäichemannsdirRäichenräiche(r)lechräicherleitsRäicherleits-RäicherleitsgespréicherRäicherleitskaschtRäicherleitskannerRäicherleitsmanéierenRäicherleitssaachräichlechRäichtom, RäichtemRäifräifenRäiflekRääflekRäiflekRäilandRäilachRäip(s)-Räip(s)geschichtRäip(s)gespricherRäip(s)seechenRäipchen, RaipchenRäiplekRäischt, Reischt, Reischent, Réischter, RéistenRäisch(t)en, RäischentRäisch(t)en-, Réistenduch, ReischenRäisRäis-RäisbiesemRäisbräiRäisbrittRäiskärRäismielRäispuddingRäistaartRäiszoppRäisGereisersRäisräissenräissenRäissenRäisserausRäiss-RäissbrietRäissfiederRäissmiddelRäissnolRäisszantRäissmatissem, RäissmatesRäit, Réit, ReetRäit-Reit-, räit-reit-RäitbaatschReitbaatschräitbaatschRäitboxReitboxräitboxRäitbunnReitbunnräitbunnRäitkniechtReitkniechträitkniechtRäitpäerdReitpäerdräitpäerdRäitmeeschterReitmeeschterräitmeeschterRäitschoulReitschoulräitschoulRäitsteckenReitsteckenräitsteckenRäitstéieregReitstéieregräitstéieregRäitstiwwelReitstiwwelräitstiwwelRäitstonnReitstonnräitstonnräitenRäiterRäiter-RäiterfielsRäiterkasärenRäitersalef(t)RäiterweeRäiterei, ReidereiRäkel, RekelRäkelter, Rekelter |  Räichel, Reechel, Reichel ON.: «Reichlingen» — Dorf der Gemeinde und des Kantons Redingen — 220.
Räichemannsdir F. — im (lok.: Mosel) Heischelied: hei komme mir vir R. / mir hääschen d'Fuesentsbroden ervir / mir wënschen dem Här e Keller voll Wein / domat kann hie recht lëschteg sein / mir wënschen der Fra e gëlle Réngelein / domat kann sie zefridde sein / mir wënschen dem Kand eng gëlle Wéi / domat kann hat zefridde sein — cf. MKr. Nr. 679,680.
Räichen M.: «der Reiche» — Spw.: de R. huet Ranner, den Aarmen huet Kanner — dat elo as där hämelecher Räicher een.
räiche(r)lech (lok.: räichlech) Adj.: «ziemlich reich» — hien zielt sech zou de räich(er)leche Leiden.
räicherleits Adv.: «nach reicher Leute Art» — d'as r. — dazu:
Räicherleits- -gespréicher Pl. N.: «Gespräche nach reicher Leute Art»; -kascht M.: «Essen nach reicher Leute Art»; -kanner Pl. N.: «Kinder reicher Leute» — R. kënnen sech alles erlaben; -manéieren Pl. F.: «Manieren nach reicher Leute Art»; -saach F.: «Angelegenheit reicher Leute» — dat as R. (nichts für arme Leute).
räichlech Adj./Adv.: «reichlich» — eng r. Moolzecht — ech hu r. (a) genuch kritt — dat do as r. knaps — et geet r. duer (es langt vollauf, auch drohend) — et as r. spéit gin — cf. vëlleg sub voll.
Räichtom, Räichtem M.: «Reichtum» — de R. mécht haart — de R. brauch kee Momper (Vormund) — e ka weider näischt wéi mat séngem R. boën (prahlen) — säi R. as nët vu wäit hier — si hun hire R. gutt (ze) brauchen, kënnen hire R. gutt gebrauchen (sie sind nicht so reich wie sie vorgeben) — abfällig: sou kënnt een zu R. (auf diese Art kann man zu Reichtum kommen) — klagend: wat läit um R., wann een ëmmer krank as!
Räif M.: «Reif» — Wetterregel: de R. beschäisst sech (nach starkem Reif regnet es) — souvill Doften am Mäerz, souvill R. a Fraschten am Mä — Echt.: de R. läit noach op den Doagen (Dächern) — cf. Bromä — Zussetz.: Waasserräif.
räifen intr. Verb.: «reifen» — et huet hënt staark (al, déck) geräift — hënt räift (fréiert) et tëscht Fra a Mann (wenn große Kälte droht) — et as geräift — d'Wise si wäiss geräift — cf. fraschten sub 2) — reifen (von Früchten) = zeideg gin.
Räiflek I, Rääflek (lok.: Ehnen) M.: «Stockfechser, Ableger» — dafür auch: Riefléng, Riefelek, Rä(ä)flek.
Räiflek II M. — s. Räiplek.
Räiland ON. — s. Reiland.
Räilach N. — s. Reilach sub Rei III. [Bd. 4, S. 21]
Räip(s)- (lok. Echt.: Reeps-) -geschicht F., -gespricher Pl. N., -seechen F.: «Lügen-, Schauermärchen» (C).
Räipchen, Raipchen M. und F.: 1) — Dim. zu Raup (s. d.) — 't as esou en aarme R.(armer und schmächtiger Mensch); übtr.: 2) a. «Schrulle, Grille» — deen huet e R. am Kapp (er ist eigensinnig) — deem as e R. an de Kapp gekroch (er ist übermütig geworden); b. «heimlicher Groll» — e R. géint een hun.
Räiplek (lok. Echt.: Räiflek — Ga: Reipléng) M.: 1) a. (lok.) «einjähriges Rind»; b. «verkümmertes Stück Vieh»; 2) «magerer (hochgewachsener) Bursche».
Räischt, Reischt, Reischent, Réischter, Réisten F.: «Riste, Gebund feingehechelten Flachses».
Räisch(t)en, Räischent F. und M.: «erste Qualität der Flachsfasern beim Schwingen» — cf. Ospen.
Räisch(t)en-, Réistenduch, Reischen N.: «feinstes Linnen» — im Ggs. zu Oséckenduch.
Räis I (Westen: Räes, Rees, Nösl. vereinzelt: Räist, Luxemburg-Stadt [wie hd.]: Reis) M.: «Reis» (Getreide).
Räis- -biesem M.: «Reisbesen»; -bräi M.: «Reisbrei»; -britt F.: «Reisbrühe»; -kär M.: «Reiskern»; -miel N.: «Reismehl»; -pudding M.: «Reispudding»; -taart F.: «Reistorte»; -zopp F.: «Reissuppe» — auch: räissen Zopp.
Räis II (Westen: Räes, Rees — Pl. Reiser, Dim. Reis-chen) N.: 1) «Holzreis, dünner Ast» — Ra.: do sëtzen ewéi de Vull (s. d.) um R. — nu maach dech awer hell ewech duurch d'Reiser (hau schleunigst ab) — Reiser brieche (hae) fir d'Feier unzefänken — ech hun e Koup Reiser gesteet fir Fäschen ze maachen (ze bannen) — ech hu Reiser op dat Geséits (Eingesäte) geluet fir datt d'Vullen nët dru solle kommen — Reiser fir bei d'Ierbëssen (Stützreiser für Erbsen) — Abl.: Gereisers N. — Zussetz.: Ierbëssereiser — cf. Schmank; 2) «Pfropfreis» — cf. Gamm, Poss, Praff; 3) «Keim, Anlage zu einer Krankheit» — engt R. vum Nerweféiwer. | |