Ränett(en)apelrängRänschRänzchen, RänzelchenRänzchenRänzel(chen)RäpperRäpsräpsenGeräpsRäpsenräpseregRäpsertRäps-RäpskniddelRäpswaasserRäs, ReesRäs-räs-, Rees-rees-RäsbengelRäsbüroRäsdeckenRäsfäerdegRäsgeldRäsgeschirRäsgesellschaftRäskëschtRäskesselRäskomerodRäskränktRäskuerfRästäschRäs, ReesRäseféiwerRäsräseg, resegräsenresenGeräs, GereesRäsen, ResenräsenräsenRäsender, ResenderRaisonRäsongräson(n)éieren, räsënéiern, rësënéiern, rësonéierenGeräson(n)éiers, Räson(n)éiersRäsonnementRäschträt, reetRätkamp, Rä-, ReikampRätselrätterätätättRäwel, Re-, RiwelRäwesRäzReez, Räes, Räs, ReesRäz-RäzbamRäzholzRäzbich, ReesbichRäzReezRäz-RäzhaischenRäzkaulRäzkaulRäzRäzräzegräzenrezenräzenRäzereirerereajhéierenReaktiounReaktionärRealitéitrealiséierenRebäämchenRëbell, RëbellerRëbellereirëbelleschRëbelliounRebes, RewesRebbiRebbis-RebbisdillRebbiswuerRebutRëbüRéceptioun, RezeptiounRecetteReceveurRéchaudRechercheReche(n)- | Ränett(en)apel M. — s. d. Vor.
räng Interj. — s. rang.
Ränsch F. — s. Rensch.
Ränzchen, Ränzelchen I M.: «Bauch-, Gekrösenetz, Fettnetz» — Liewer am R. — cf. Crépinette.
Ränzchen II, Ränzel(chen) M.: 1) — Dim. zu Ranzel; 2) «Bauch, Wanst» (spaßh.) — de R. voll hun (satt, betrunken, auch: schwanger sein) — sech de R. lueden (viel essen) — du zills der e R. (mästest dir ein Bäuchlein an) — e R. hun, datt ee kënnt e Baartmesser drop ofzéien — dafür auch: Tromm, Trëmm(el)chen, Bäichelchen, Mätti sub 2)
Räpper M.: «rauflustiger Mensch» — meist in der Redewendung: e R. an e Kläpper — cf. Kläpper sub A. 1), Rapp II, rappen I sub 6)a., Ieweschtklausen — Ortsneckerei: déi Lennénger R. an déi Canécher Kläpper.
Räps M. — s. Räpsert.
räpsen (lok. Echt., Mosel: reepsen, lok. Rosport: rääpsen) intr. Verb.: «rülpsen» — ech hun eppes am Mo leien, ech muss eppes huele fir ze r. oder kënnt ech gutt r.! — Ra.: schlecht [Bd. 4, S. 23] gekoacht, reepst schlecht erëm (Echt.) — bei Dësch reepsen as en Zaichen, dass ä genouch hoat (Echt. — C) — d'Auer räpst (die Uhr meldet den Schlag an) — dat räpst der nach (schlecht) erëm! (das rächt sich!) — dat do räpst de mer nach (schlecht) erëm! (das wirst du mir noch büßen! wie beräpsen — s. d.) — Abl.: Geräps, auch substantiv.: Räpsen N. — sou e Geräps an e Gekeims!
räpsereg (phV. s. oben) Adj.: bezeichnet «Reiz zum Rülpsen» — et as mer esou r., ech hun eppes um Mo leien — cf. katzereg, pissereg u. ähnl.
Räpsert (phV. s. oben — lok. Ammenspr.: Räps(chen)) M.: 1) «Rülps»; 2) «Rülpser» (Person).
Räps- -kniddel (lok.: Olingen) F.: «Pfefferminzbonbon»; -waasser (lok.) N.: «Sprudel».
Räs, Rees I (Nösl.: Réis) F.: «Reise» — ech maachen eng R. op Paräis, op d'Musel, an Éisträich, a Spuenien — ech loosse mer eng R. an d'Rei maachen (zusammenstellen) — eng organiséiert R. — hie geet op d'R. (er tritt eine Reise an) — zu jem., dem man unterwegs begegnet: wuer (wou) geet d'R. (dann) hin? — et as eng R. fir bei dech ze kommen (es ist umständlich, auch: sehr weit) — wat eng R.! (welch beschwerlicher Weg!) — vill Gléck op d'R.! (Reisewunsch, auch iron.) — du bas ëmmer op der R. (immer unterwegs) — gëf mer eng Bees fir mat op d'R. (Dicks) — en as op d'Rees (er ist fort auf Reisen) neben: en as op der Rees (er ist auf Reisen) — ech bréngen der eppes mat vun der R. — e léisst sech séng Rese bezuelen — Zussetz.: Béier-, Durech-, Geschäfts-, Hochzäits-, Loscht-, Vakanze-, Wäi-, Welträs.
Räs-/ räs-, Rees-/ rees- -bengel M.: «Spazierstock» — gëf där (betont) e R. an d'Hand (gesagt bei einem blöden Witz) — d'Drauwen hun e R. kritt (die Blätter der Rebstöcke sind abgefallen — cf. räsen II) — cf. Bengel sub 1), Staf. -büro M.: «Reisebüro»; -decken F.: «Reisedecke»; -fäerdeg Adj.: «reisefertig»; -geld N.: «Reisegeld»; -geschir N.: «Reiseutensilien»; -gesellschaft (Neol.) F.: «Reisegesellschaft»; -këscht F.: «Reisekiste»; -kessel M.: «jem., der gerne (zum Vergnügen) reist»; -komerod M.: «Reisegefährte, -begleiter»; -kränkt F.: «Reisefieber»; -kuerf M.: «aus Weiden geflochtener Reisekorb, Schließkorb mit Springschloß» — s. auch: Boddi sub 1); -täsch F.: 1) «Reisetasche»; 2) — s. -kessel.
Räs, Rees II M. — s. Räz I.
Räseféiwer N.: «Reisefieber» — cf. Räskränkt.
Räs III M. — s. Räz I.
räseg, reseg (Nösl.: réisig) Adj./ Adv.: 1) «reisefertig»; 2) «rüstig, eilig, tapfer» — en as r. drop lassgaang — wouhin esou r.? — en zitt r. aus (er marschiert tapfer drauf los) — wéi kënnt en esou r. gezunn! — drop goung en un a r. op Schlënnermanescht lass; e wousst all Wee a Steën, e wousst dem Fuuss säi Schlass (R II 6).
räsen I, resen (Nösl.: réisen — Part. Prät. lok.: gerääscht) — intr. Verb.: 1) a. «reisen, eine Reise machen» — mir si vill gerääst an eise jonge Joren — ouni eppes ze soen, koum hien enges guddes Daags gerääst (meist: ugerääst) — zu Fouss, zu Päerd, (m)am Auto, (m)am Schëff, (m)am Zuch r.; b. «(viel) gehen» — wuer räs de dann esou séier (hin? — wohin so eilig?) — hie rääst de ganzen Dag ueter d'Duerf (geht den ganzen Tag im Dorf herum) — ech hu mech opgehuewen, an ech sin dohinner gerääst — wat rääst de dann nëmmen dorëmmer? (gehst du so unruhig umher?); c. «aufbrechen, weggehen, sich wegmachen» — wéi e séng gestiicht hat, du as en awer séier gerääst — loosse mer r.! — drohend: räs!, nu räs awer! — da räs alt! (hau ab!); d. übtr.: mat engem r. (jem. abführen) — d'Jhandaarme si mat hinne gerääst (haben sie abgeführt) — si si mat em geräst (haben ihm Beine gemacht) — an du sin ech awer wif mat em gerääst; e. von Sterbenden gesagt: «unruhig sein» — cf. plënneren sub 2)c.; 2) «als Geschäftsreisender unterwegs sein» — hie rääst fir d'Firma X — woumat (wouran, wouranner) rääst hien dann? — e rääst mat Stëffter — hie rääst (er ist Geschäftsreisender); 3) a. «umgehen, Umgang haben» — e rääst mam Néckel — hatt rääst vill mat de Jongen (dorëmmer); b. «kritiklos hinnehmen» — hie rääst mat där (scil.: Geschicht) — e rääst dermat; c. «herausrücken, vorlegen» — wann s de nët geschwënn dermat gerääst kënns, gët et Kaméidi; Abl.: Geräs, Gerees N., [Bd. 4, S. 24] auch substantiv. Räsen, Resen N.: «lästiges Reisen, auch: Umhergehen» — wat as dat e Geräs, ent R.! — Zussetz.: verräsen. | |