schwammen, schwëmmenSchwammerSchwampSchwamp-SchwampdousSchwampdréckerSchwampflääschSchwampfleeschSchwampkëschtSchwampkläpperSchwamppilzSchwampstackSchwampstoppSchwampstoppäächSchwampsuelschwampegSchwan, SchwunnSchwangSchwang-SchwangkiirmesSchwangstackschwangenSchwangerSchwéngeschschwangerSchwanghierdSchwankSchwankfiederSchwannSchwanzSchwanz-SchwanzdigelSchwanzdraufSchwanzennSchwanzgeldSchwanzguertSchwanzkiwwelSchwanzkléiSchwanzmäsSchwanzstéckSchwappschwapp-abSchwaremSchwääch, SchweechSchwäächerdallSchwääss, SchweessSchwääss-Schweess-SchwäässblatSchweessblatSchwäässdrëpsSchweessdrëpsSchwäässduchSchweessduchSchwäässféiwerSchweessféiwerSchwäässliederSchweessliederSchwäässkimmerchenSchwäässkummerSchweesskimmerchenSchweesskummerSchwäässlächerSchweesslächerSchwäässnaassSchweessnaassSchwäässmëttelSchweessmëttelSchwäässtéiSchweesstéiSchwääss, SchweessSchwääss-Schweess-SchwäässapparatSchweessapparatSchwäässstaangSchweessstaangSchwäässtablettSchweesstablettschwäässeg, schweesseg, -igschwäässen, schweessenSchwäässenGeschwäässschwäässen, schweessenSchwäässen, Schweessenschwächenschwächlech, -lichSchwächlechkät, -keet, SchwächerlechkätSchwächtSchwäerlek, -lichschwäermen, schwäremenSchwäertSchwäert-SchwäertblatSchwäertliljenSchwäerzSchwäerzelchenSchwäerz--bier, -ber, -bërenSchwäerzpel | schwammen, schwëmmen (Konjug., Ind. Präs.: du schwëmms, hie schwëmmt — Part. Prät.: geschwomm[en]) trans./intr. Verb.: «schwimmen» — hie schwëmmt d'honnert Meter an ... Sekonnen — e ka gutt, schlecht sch. — e schwëmmt wéi eng bläien Int (an engem Schuppsak), wéi e Schläifsteen — déi doudeg Fësch sch. um Waasser (treiben auf dem Wasser) — d'Grompere sin am Fett geschwommen — d'Fësch mussen dräimol schwammen: am Waasser, am Fett an am Wäin (beim Fischessen gesagt) — spaßh.: du gees mer nët an d'Waasser bis de schwamme kanns — sch. léieren — drohend: da léiers de sch. ouni Waasser — en as ouni Waasser geschwomm(en — er wurde hinausgeworfen) — e schwëmmt am Geld — e schwëmmt d'Baach of (es geht geschäftlich bergab mit ihm) — hien as a sénger Ried geschwomm(en) — looss et sch.! (verzichte darauf!) — lo schwëmmt en (jetzt ist er auf dem Schiff) — Raa.: fir sch. ze léiere muss een an d'Waasser — et duerf een nët méi wäit sch. wéi ee Waasser huet — géint de Stroum sch. — Zussetz.: fräischwammen.
Schwammer M.: «Schwimmer» — cf. Schwëmmer.
Schwamp (Neol.: Schwamm — Pl. Schwämm — Dim. Schwämmchen, Schwämpchen — lok. Esch a. d. Alz.: Schwoam) M.: 1) a. «Schwamm» — e Sch. fir d'Fënsteren ze botzen, fir sech ze wäschen — fuer eng Kéier mam Sch. driwwer! — maach de Sch. naass! — deen huet e Sch. am Mo (er trinkt viel) — e säift wéi e Sch. — de Sch. ausdrécken (harnen) — Ra.: 't as ä wi e Sch. (s. Schwampdrécker); b. (bes. das Dim.) «Schwamm, Läppchen an der Schiefertafel» (früher fertigten die Eltern den Schulkindern Läppchen aus alten Tuchfetzen an) — e Sch. fir naass ze maachen, e Këppche fir ze dréchnen; 2) «Pilz» (cf. Champignon); a. «allgemein für alle Pilzarten, ohne Unterschied der Größe und Beschaffenheit»; b. «im bes. für holzartige an Baumstämmen, Obstbäumen, Bauholz vorkommende, meist schädliche Pilze» — Zussetz.: Hausschwamp, Kellerschwamp; c. «echter Zunderpilz (Formes fomentarius) sowie der daraus hergestellte Zunder»; d. «gewisse meist unerwünschte Schimmelpilze» (z. B. in Fässern); e. «Kork» (Wb.06).
Schwamp- -dous F.: «Schwammdose». -drécker M.: 1) «charakterloser Mensch» (Wb.06); 2) «Mensch, der überall seinen Vorteil sucht» (C); -flääsch, -fleesch N.: «Schwammfleisch»; -këscht F.: «Schwammdose, -kasten» (für Schulkinder); -kläpper (Wb.06) M. — s. -drécker sub 1); -pilz M. — s. Schwamp sub 2); -stack M.: «mit Zunderpilz, Feuerschwamm u. ä. bewachsener Baumstamm»; -stopp M.: «Korkpfropfen» — auch: Schwammstopp; -stoppääch M.: «Korkeiche» (Quercus suber) — cf. Ääch. -suel F. — s. Schwammsuel.
schwampeg Adj.: «schwammig» — schwampege Buedem — schwampegt Flääsch — cf. Brout.
Schwan, Schwunn M.: «Schwan» — gemengen oder zame Sch. (Höckerschwan — Cygnus olor) — klenge Sch. (Zwergschwan — Cygnus bewickii) — wëlle Sch. (Singschwan — Cygnus cygnus).
Schwang (lok.: Schwéng) F.: 1) «Hanf-, Flachsschwinge»; 2) «Mensch mit schmalem Gesicht»;
Schwang- -kiirmes F.: «Schwingkirmes» — Ein kleines Fest, das nach dem Flachsschwingen für die Schwingerinnen stattfand. Der Brauch wollte es, daß an diesem Tag Eisekuche gebacken wurden. Männern, die sich dort einfanden, wurden die Hosen voll Abfälle gestopft und die Schuhe geputzt; sie konnten sich durch eine Spende loskaufen; -stack M.: «Schwingstock, Schwingbock».
schwangen trans. Verb.: «schwingen» (Flachs, Hanf) — graff, schéi sch.
Schwanger M., Schwéngesch F.: «Flachs-, Hanfschwinger(in)».
schwanger (Neol.) Adj. — wie hd. — spaßh.: en huet e Bauch ewéi en sch. Säächomes — dafür meist: anescht sin, an aneren Ëmstänn sin — cf. auch: Päckelchen. [Bd. 4, S. 195]
Schwanghierd F.: «Dorfherde, Gemeindeherde» (Ga).
Schwank M.: 1) «Schwung» — de Sch. zéien (zum Schlag ausholen); 2) «das Schwanken» (Nösl.) — wi hän de Sch. bis kruch, du full en eraf (van der Mauer — als er durch Schwanken das Gleichgewicht verlor) — cf. Schwonk, Iwwerschwank; 3) (lok.: Bodange) «beweglicher Tragbalken» (z. B. an dem die Glocke, eine Schaukel hängt).
Schwankfieder F.: «Schwingfeder» (Wb.06) — cf. Schmankfieder.
Schwann M.: «Döbel» (Fisch) — cf. Minn.
Schwanz (Pl. Schwänz, Dim. Schwänz(el)chen — lok. Echt.: Pl. Schwënz, Dim. Schwënzchen) M.: 1) «Schwanz» (Tier) — den Uessen op d'Schwänz klappen (sie antreiben) — den Hénger op de Sch. klappen, datt se leë sollen — bei deem Wieder wiisst enger aler Geess de Sch. (von wüchsigem Wetter gesagt) — d'Kéi hiewen d'Schwänz (s. bëselen) — wann ee vum Däiwel schwätzt, as de Sch. nët méi wäit ewech — du domme Sch.! (Dummkopf) — wann s de bis do bas, da kënns d' och iwwer de Sch. (schaffst du es ganz) — hien zitt de Sch. bäi (er macht sich dünne) — wéi ech en op d'Plaz gesat hun, du huet en de Sch. bäigezunn — d'Grompren hun ewell laang Schwänz (lange Keime) — gëlle Schwänz hun (selten und teuer sein) — d'Spargelen hun elo (dës Zäit) gëlle Schwänz — lok.: Vigel ouni Schwänz (Rouladen) — cf. Apel, Däiwel A sub 1)b., Gääss sub 1), Gromper, Hond, Kaz sub 1), Käerz sub 1), Kou, Päerd, Rousekranz, Salz, Rupp, Wupp; 2) «Penis» — trivial: en huet (sech) de Sch. verbrannt; 3) «Zopf»; 4) «Ende, Schluß» — de Sch. vun der Prëssëssioun, vun engem Donnerwieder — e koum ganz un de Sch. vun der Klass — dat huet kee Kapp a kee Sch.; 5) — in negativen Wendungen: «gar nichts» — en huet kee Sch. dervu verstan — ech hun emol kee Sch. (Fësch, Wëld) gesi, geschweins gefaang (geschoss) — hie mécht sech kee Sch. midd — e schafft kee Sch. — et as kee Sch. méi dervun do — Zussetz.: Far(e)-, Fuusse-, Kaze-, Kou-, Lamer-, Lapp-, Päerds-, Rupp-, Schlapp-, Stupp-, Top-, Wuurzelschwanz.
Schwanz- -digel (lok.) M.: «Tiegel mit Handgriff»; -drauf F.: «letzte Traube am Bügling» (Winzerspr.); -enn N.: «Schwanzende»; -geld N.: «Trinkgeld, beim Viehhandel für die Dienstboten, bei Versteigerungen für den Ausrufer» — cf. Schlësselgeld; -guert M.: «Schwanzriemen» (Pferdegeschirr); -kiwwel M.: 1) «(Holz-)Kübel mit geradem Stiel zum Schöpfen» (im Kelterhaus); 2) «Schimpfwort» — dafür auch: Schwanzkoater (C); -kléi M.: «Inkarnatklee» — cf. Noutkléi; -mäs F.: «Schwanzmeise» (Aegithalos caudatus) — dafür auch: Kréichen, Strëtz, Langschwänzchen, Schnéimäs; -stéck N.: «Schwanzstück vom Schlachtvieh».
Schwapp M. — s. Schapp II.
schwapp-ab Interjekt. — op ämol wor et sch. (fertig — C). | |