Luxemburger Wörterbuch

striewen I (phV.: Nösl., Vianden: striäwwen, Mittelösl., Sauer: strewen, lok. Bodange [belg. Prov. Lux.]: striefen) trans./intr. Verb.: 1) «Streben setzen»; 2) «streben» — e strieft nëmmen derno fir zu Geld ze kommen — e strieft fir eraus (ze kommen) — substantiv.: säi St. (Striewes) as op Näischnotzegkät geriicht; 3) refl.: «sich sträuben» — en huet sech (dergéint) gestrieft, ma et konnt alles näischt déngen — Abl.: Gestriefs N. Zussetz.: ver-, widderstriewen.

striewen II trans./intr. Verb.: «durchstreifen» — en huet de ganze Bann gestrieft — en as duurch d'Géigend gestrieft — Zussetz.: duurchstriewen. [Bd. 4, S. 300]

Striewer M.: «Streber» (auch das hd. Wort: Streber, das stets pej. ist).

Strigel (-j-) M. — s. Stréil.

strigelen (-j-) trans. Verb.: 1) «striegeln»; 2) (Nösl.) «streicheln, liebkosen»; 3) «prügeln» — cf. stréilen — Abl.: Gestrigels N.

Strilles (lok.: Echt.) M.: «Dummkopf» — cf. Stilles.

strimmeg — s. strummeg.

Stripp M.: «Ampfer» (Rumex sp.) — cf. Strëpp sub 7)b., Strief sub 2).

Stritz (lok. Var.) F. — s. Strëtz.

stritzen (lok.) — s. strëtzen.

strizen, stritzen (Neol.) trans. Verb.: «strizen» (Mil.).

Stro (lok.) F. — s. Stra sub 1).

Strof I F.: «Strophe» — ech weess d'Strofe (scil.: vum Lidd) nët méi all auswenneg.

Strof II F.: «Strafe, Strafarbeit» — de Schoulmeeschter huet him eng (schrëftlech, déck) St. gin — zur St. schreifs de mer honnertmol ... — ech huelen d'St. mat a Kaf — hie krut d'St. geschenkt (Gefängnisstrafe) — eng St. ofsëtzen — alles muss séng St. hun — déi St. hues de der awer (selwer) gesicht — du gees nët mat, da's déng St.! — ech kann nët spille kommen, ech sin an der St. — 't as eng St. Gottes — Zussetz.: Geldstrof — cf. Bouss.

Strof- / strof- -bar Adj.: «strafbar»; -exerzéieren intr. Verb.: «strafexerzieren» (Mil.); -fälleg, -ig Adj.: «straffällig, strafbar» — du méchs dech st.; -geld N.: «Strafgeld» — cf. Bouss. -gesetz N.: «Strafgesetz» (für Strafgesetzbuch eher Code pénal). -versetzen trans. Verb.: «strafversetzen» (meist im Part. Prät.) — en as strofversat (gin) — dazu: Strofversetzung F.

strofen (Nösl. Konj. Prät.: strooft) trans. Verb.: 1) «(be-)strafen» — d'Kanner muss ee stéieren a st. — hien as gestrooft (gebousst) gin (wurde gerichtlich bestraft) — looss en, deen aarme Mann, en as gestrooft genuch! — dee brauch nët ze soen: Herrgott, strof mech! (er hat viel Unglück, Leid gehabt) — Beteuerung, Ausruf: Herrgott, strof mech! (Zus.: wann ech et war — auch: den Herrgott soll mech st.!) — ee Lige st. — ech hun en an enger Lige gestrooft (bei einer Lüge ertappt — C) — zu Kindern, die Grimassen schneiden, die Augen verdrehen: pass op, eiser Herrgott strooft dech, d'Gesiicht bleift der esou ston! 2) «übertreffen» — de Papp strooft haut nach säi Jong an alle Stécker — hie strooft s' all an der Aarbecht — Zussetz.: bestrofen.

Strol I F.: 1) — s. Stra sub 1); 2) «Striemen» (C).

Strol II M.: 1) «Strahl im Pferdehuf» — cf. Forschett II; 2) — für «Strahl» meist das Hd., gelegtl. im Pl.: Strolen.

Stroll, Strull (Dim. Strëllchen, Strillchen) F.: 1) «Eiszapfen» — eng St. Äis — cf. Äisstroll, Kaachel; 2) «rollenartiger, wurstförmiger Körper» — eng St. (Strëllchen) Tubak — op dem Trottoir huet en Hond séng Strolle gesat — Zussetz.: Hondsstroll; 3) «halbflüssige Materie» (Engelmann).

Strollentubak M.: «Rollentabak» — dafür auch: Kranz-, Roll-, Drot-, Jhicktubak.

Strolles, Strulles (Pl. lok.: Strollissen) M. — s. d. Vor.

Strompel I F.: «Menschenmenge» (lok.: Echt. — C) — cf. Mass, Trawolt.

Strompel II M. — s. Strempel (Ga).

strompen, strompelen intr./trans. Verb.: 1) «strampeln» — duurch den Dreck st. — an der Schold st. bis iwwer d'Oueren; 2) — in der Redewendung Grompre st. (Kartoffeln in Wasser mit einem stumpfen Besen von der anhaftenden Erde reinigen).

Stronk (Pl. Strénk, Dim. Strénck(el)- chen, regional, z. B. Helzingen, Vianden: Strunk, Westen: Strounk, Pl. Stréink) M.: 1) «Strunk, Pflanzenstengel ohne Blätter» — d'Raupen hun de Kabes bis op d'Strénk gefriess — wann de Kabes agemaacht gët, gin d' Strénk erausgeschnidden — et as kee Strénkelche méi do dervun (gar nichts) — übtr.: sech op d'Strénk setzen (tatkräftig vorgehen); 2) «Stiel» — bes. in Zussetz., z. B.: Biesem-, Gäissel-, Schmackestronk; 3) «verdorrtes (blattloses) Stämmchen» — mir haen déi puer Strénk nach ëm, an da planze mer de Bësch nei un; 4) «Haxe» (des Schinkens) — de St. vun der Ham — d'Ham as fort bis op de St. — cf. Bändel sub 2), Héis sub 1), Strempel; 5) a. «großer, schlanker Mensch» — wat as dee Borscht e St. gin! (cf. Strank sub 3)a.); b. «starker, unhöflicher Mensch» — Abl.: Gestrénks N.

stronkeg, -ig, strénkeg, -ig Adj.: «holzig, strunkig» — e stronkege Kabes — esou stronkegt Geschir aus naasse Wisen — d'Kollrawen op de Buedem (Knuppekéil) gin an dréchene Jore gär st. — cf. strénkeg, stréieg. [Bd. 4, S. 301]

stronzeg, -ig (lok.: stranzeg) Adj.: «schroff, unfreundlich, abweisend, unhöflich» — e stronzege Mënsch — en huet mer eng str. Äntwert gin — dazu: Stronzegkät, -keet F.

stronzen intr. Verb.: 1) — meist im Part. Prät. gestronzt — dat as nët gestronzt (durchaus nicht unhöflich); 2) «prahlerisch reden» (Wb.06) — Abl.: Gestronz N. — séng Manéier as nëmme (näischt wéi) Gestronz.

Stronzert M.: «(eingebildeter) grober Mensch» (C).