Luxemburger Wörterbuch

Stull (Pl. Still, Dim. Stillchen — s. d. — Osten und Norden: Stoul, Pl. Stéil) M.: 1) a. «Stuhl» — e Stull huet Stempelen (Been), e Sëtz, e Réck, eng Lien — e St. ouni Lien (Hocker) — e St. mat dräi (véier) Stempelen, mat engem Stréi-, Liedersëtz — e gepolsterte, e gefliechtene St. — hien huet äis emol kee St. ugebueden (duergesat — grobe Unfreundlichkeit) — bei deem Wieder sin ech de ganzen Dag vun engem St. op deen anere gerëtscht — an deem Haus hei geheien ech kee St. méi ëm (hier werde ich nie mehr verkehren) — ech sollt vum St. falen! (vor Überraschung) — e krut de St. virun d'Dir gesat — e pecht um St. (übtr.: er will sein Amt nicht aufgeben) — sich e Stoul (eng Kroun) am Himmel verdéinen (C) — d'Still am Theater waren all besat — Rätsel: 't [Bd. 4, S. 304] as eppes, wann än an d'Haus kënnt an 't hält de Schouss op (de St. — MKr. Nr. 481) — de Meeschter vum St. (der Meister vom Stuhl — Freimaurer) — cf. Dir, Dreck sub 2), Kar II sub 2) (Bauernregel); b. «Kirchenstuhl, früher auch Kirchenbank» — d'Still gin am Enn vum Jor an der Kiirch versteet — mäi St. as um Duxall an der zweter Rei — hir Familjen hat zënter laanger Zäit e St. an der Kiirch (eine ganze Bank) — den éischte St. (an der Kiirch — die erste Kirchenbank) — si hun sech e St. ausgehal (bei einer Stiftung für die Kirche) — Abl.: Gestills N.: «viele (verschiedenartige) Stühle» — de ganze Sall loug voll(er) Gestills; 2) «Webstuhl» — mir hun de St. erausgehäit, et wieft jo kee méi — cf. Wiefstull; 3) «Stuhlgang» — liicht, schlecht, schwéier zu St. sin, goen — wéi as et mam St.? (fragt der Arzt) — Zussetz.: Beicht-, Biet-, Büros-, Daach-, Dréi-, Gaarde-, Genre-, Jonc-, Kaze-(stillchen), Kéi-, Kiche-, Kiirche-, Klambuets-, Lige-, Mëscht-, Nuets-, Priedegt-, Sträich-, Stréi-, Wief-, Wiirtschaftsstull.

Stullgank M.: 1) «Stuhlgang» — säi St. as nët an der Rei; 2) «Fortschritt» — ech muss där Saach emol St. maachen — dajee, St.! — déi Saach kritt kee St. (kommt nicht vorwärts) — cf. Stull sub 3).

Stullzäppchen M.: «Stuhlzäpfchen» — s. Stëppchen sub 3).

stupid (St-) Adj.: «dumm» — dazu: Stupiditéit F.

Stupp (Pl. Stipp, Dim. Stippchen — s. d.) M.: 1) a. «Stummel, Stumpf» (Reststück eines Baumstammes, eines Astes, einer Kerze, Wurstrest, kleiner Schwanz) — e St. vun enger Zigar, Käerz — 't as nach e St. an der Fläsch — hien huet d'Bäm schlecht geschnidden (ofgeseet), et stin iwwerall nach Stipp — cf. Stomp; b. «Holzklotz» (dient beim Zerkleinern von Holz) — dafür auch: Holzstupp, -stack, Stack sub 1); c. «Penis»; 2) a. «dicker, untersetzter Mensch» — en as nët grouss, 't as esou e (klenge, décke) St.; b. «Kosename» — dafür auch: Stuppes(chen) — cf. Stippchen sub 4) c.; 3) a. «Hund mit Stummelschwanz»; b. «Hundename» — dafür auch: Stipp — komm St., mir gin (wenn jem. stark übertreibt) — komm St., mir gin, sot de Schéifer zu séngem Hond, lo fänkt en un ze stéchelen (stëppelen), wéi de Paschtouer an der Mass vum «guten Hirten» gepriedegt huet — Zussetz.: Grompre-, Kéi-, Noperstupp.

Stuppaasch M.: «kurzbeiniger Mensch» — Spruch: bas d' e St., bleifs d' e St.

stuppriichtewech Adv. — verstärkend zu: riichtewech — cf. strutz I.

Stuppschwanz M.: 1) «Stummelschwanz»; 2) «Name des kleinen Fingers» — cf. Fanger (Bd. I, S. 303, 1. Spalte), Daime(r)lek, Schwanz.

Stuppech, -ich ON.: 1) «Stubach» — Dorf der Gemeinde Burg-Reuland, Kanton St. Vith, Belgien; 2) «Stuppich» — (Stellenbez.) Gemeinde Fischbach/Mersch — Ra.: wéi d'Braut vu St. (so armselig, so dumm) — cf. Fluppech.

stuppeg, -ig Adj.: «kurz, klein, gedrungen» — eng st. Nues — st. Fanger(en) — e stuppege Mënsch — e stuppege Rack — übtr.: st. Gedanken (s. d. sub 2) — cf. stompeg, Salem.

stuppen (lok.) trans./intr. Verb.: 1) «stauchen» — engem eng st. (herunterhauen) — cf. stucken; 2) «buttern» — cf. rompen, bäichelen.

Stuppes(chen) M.: «Kosename» — cf. Stupp sub 2)b.

Stuppi I M. — s. d. Vor.

Stuppi II (lok.: Rümlingen/Clerf) M.: «Kartoffeln mit brauner Tunke und Fleisch als Eintopf» — cf. Stuffi, Gromprestupp.

Stupsnues F.: «Stupsnase».

stur (Neol.) Adj.: «stur» — stäif a st. behaapten — cf. stoar, tockeg.

Stur-, Stuerkapp M.: «Starrkopf» — cf. Stoarkoap.

sturkäppeg, -ig, stuer- (Ostrand: sturkepig) Adj.: «starrköpfig» — cf. tockeg.

Stura, Stur(r)acks, Sturang, Stira(cks) (Ostrand: Stor(r)acks) M.: «ungestümer Mensch, Lümmel, Draufgänger» — cf. Schkura, Skura, Storra, Duer sub 3).

sturazeg, -ig (Ton: 1, Var. wie vorstehend) Adj.: «ungestüm, draufgängerisch, lümmelhaft» (lok. strulazeg) — Kanner, sid nët esou st., dir räisst jo d'Haus of! — dazu: Sturazegkät, -keet F.

Sturem, Stuerm, Stuurm (Pl. Stiirm, Stirem, Dim. Stiirmchen — Mosel: Storrem, Pl. Stërm, Stërrem, Ösl.: Sturrem, Pl. Stirrem) M.: 1) «Sturm» — wat war dat e béise St. déi lescht Nuecht! — de St. huerelt (hollert) am Kamäin — de St. hault a roost an de Bëscher — de St. huet d'Leë mat ewechgeholl, d'Diech (Dächer) ofgedeckt — de St. huet vill Schued gemaacht — no deem St. gët (et) fatzeg(e) Reen (Wetterregel) — übtr.: [Bd. 4, S. 305] hien as am St. drop lass gaang — eppes am St. huelen — wann den éischte St. (Ansturm) bis erlaanscht as, da geet et besser — en huet d'Kap (de Buuscht) op St. stoen — am St. sin (s. am Jhumm sin) — lok. Echt.: séi Stiirmchen hoan (seine Laune haben) — d'Krankheet hat hire St. (das Ärgste ist vorbei) — Sportspr.: hie spillt am St. (cf. Stiirmer) — de St. wor näischt; 2) a. «Weile, Zeitspanne» — waart nach e St., e Stiirmchen! — ech hun e gudde St. op dech gewaart — lok. Echt.: lo as et fer e laange St. eriwwer mat seine schinnen Dee; b. — adverbial gebraucht: mat Stirem (zeitweise) — et huet mat Stirem gereent a geschneit — mat Stirem as en ewéi draus, ewéi vu sech (nicht bei Sinnen) — Mosel: mat Stërrem (Stërme) wor d'Pein nët auszehalen (cf. Raff II, 2)a., Stä II);

Sturem- -klack F.: «Sturmglocke» (Wb.06); -lanter F.: «Sturmlaterne» — wann dat der nët aliicht, da muss de d'St. huelen — cf. Lanter; -leder F.: «Sturmleiter» (Wb.06); -schréck M.: «Sturmschritt» (Wb. 06); -wand M.: «Sturmwind».

sturemen, sturemssen, -zen — s. stiirmen — et stuurmt, sturemt, sturemst.

sturen (lok.) — s. stéieren II sub 3), stiren — wien huet hei un där Faref gestuert an d'Biischt dra leie gelooss?

Stuss (lok.) M. — s. Stouss.

Stutz (Pl. Stutzen — Pl. lok.: Stitzen — Dim. Stitzercher) F.: 1) a. «halber Handschuh»; b. «gestrickter Pulswärmer» — cf. Stauch; 2) «Baumschere, Stutzschere» (Wb.06) — dafür auch: Stutzschéier F.; 3) — s. Stitzchen.

stutz — s. strutz I.

stutzeg, -ig Adj.: «stutzig» (Neol.) — st. man, gin.

stutzen (Neol.) trans. Verb.: 1) «stutzen, kürzen» — engem Hond d'Ouere st. — engem Päerd de Schwanz st. (cf. kupéieren sub 1), rippen I) — de Baart, d'Hor st. — e Bam st.; 2) (lok. Bodange [belg. Prov. Luxbg.]) «(die Ohren) spitzen» — den Hond, d'Päerd stutzt d'Oueren; 3) «kränken» — hien huet eppes gesot, dat huet mech al gestutzt — domat kanns de hien emol st. — cf. fochsen, focken II.

Stuurz, Stuerz (Pl. Stiirz, Dim. Stiirzelchen) M.: 1) «Platzregen» — mir woren an e gudde St. geroden. — cf. Reen, Schauer, Schluet II, Schlouss, Strapp; 2) «Überhängendes, Hervorstehendes» — im Besond.: a. «Kragstein» (Baukunde); b. «abgeschrägter Giebel, hängendes Dach» — de St. vum Haus; c. «Spülstein» — s. Stiirz; d. «Fenster-, Türsturz» — cf. Iwwerlä(e)r; e. «Deckplatte des Schornsteins»; f. «Mützenschirm» — de St. vun enger Kap — cf. Schëpp sub 2)b., Sääch, Kap II sub B. 3),b.

Stuurzbidden F. — s. Kelterbidden, Ënnerbidden, Brénk sub 2), Kelter.

Stuurzreen M. — s. Stuurz sub 1).