wuessengewuessengewuesswuessenWuesstemWuetWuetWuetwiesselWuffwuffegwuffenWuffen, WuwwercherWujhelWujhelkappWujhelwujhelegWullWullGewullsWull-WullheftWullkëschtWullmausWullech, -ichwullegwullenwullzenWullertWulleschWullesWulstwummwummenWummesWun, WunnwunnenGewunnsWunnéng, Wunnëgen, Wunnéchen, WunnechtWunnertWunnhauswunnhäftegWunnkichenWunnzeltwupp, wuppdeg, wupsdeg, wuppeg, -igWuppwuppenwuppenWuppenWuppertWuppeswuppkadeewuppstiirzegWupptis(s)itéit, WupptizitéitWurelWurelWurrel, Wuerelwureleg, wurreleg, wuereleg, -igwurelen, wurrelen, wuerelenWurelwiesenWurem, Wuerm, WuurmWurem- / wurem-WurembatzwurembëtzegWuremhittchenWuremkrautwuremlächerWuremsomwuremstéchegWuremzäppchenWuremzoppwuremen, wuermenWurschtGewirschtelsWurscht-WurschtkichenWurschtkrautWurschtmaschinwurschtelenGewurschtel(s)wuscherenWutWutschwutsch, wutschdeg, -igwutschenWutzWutzwutzegWuuschtWuwatschwuwatschenWuwuwuw(w)elegWuwwelen, Wuwwercher, WuwëssenXX-Bänx-belibeg, -igX-Hakenx-molXaff, XavierY |  wuessen III (phV. s. LSA Karte 26, Ltb. 7 — Konjug.: Ind. Präs.: du wiiss, hie wiisst, wiesst, dir wuesst — Hof Remich: du wiischt, hie wiischt — Part. Prät.: gewuess — Nösl.: Ind. Prät.: wuss, Konj. Prät.: wiss, Part. Prät.: gewaass[en]) intr. Verb.: 1) «wachsen» — e wiisst an d'Längt, an d'Breet, wéi Holz, zu geséngener Aen, an den Himmel, wéi eng Kochel, wéi Onkraut (lok.: wi Bäässel am Schuppsak = rasch), wéi eng Porrett, wéi zeideg Geescht, wéi d'Kéischwänz (zu Boden), wéi d'Ä am Nascht, wéi d' Noss am Schräin (gar nicht) — en as nët all Dag gewuess — 't gesäit ee wéi alles wiisst dobaussen — d'Gras as duurch d'Hä gewuess (bei regnerischem Wetter) — looss der keng gro Hoër w.! — de Bam, e Bësch wiisst an d'Holz — d'Uesse (Ochsen) w. an d' Geld — d'Meedchen as schéi gewuess — gewuess wéi eng Dänn, eng Pëppel (schnurgerade) — bei der Aufforderung zum Platznehmen, dankende Ablehnung: ech w. nach gär — ähnlich: sëtzt Iech, odder wuesst Der nach gär? — et as him näischt un d'Häerz gewuess — dat as nët a séngem Gäertche (Gaart) gewuess (Echt.: op seim Koap gewoass) — lo wiisst en! (wenn jem. gelobt wird) — d'Aarbecht wiisst, d'Kanner wuesse mer iwwer de Kapp — hien as aus de Kleder gewuess (den Kleidern entwachsen) — looss der kee Gras ënner de Féiss w.! — deem wiisst kee Gras ënner de Féiss — wou deen hinhät (hinschlägt), do wiisst kee Gras méi — en héiert d'Gras w. — looss der keng gro Hoër w.! — Ra.: d'Bäm w. nët an den Himmel, w. nët an d'Wollécken — hien as dir nët gewuess (dir unterlegen) — hie wor där Saach nët gewuess — cf. Märeenchen — spaßh. substantiv.: hal op mat (deem) W., soss musse mer Hoz op dech leën; 2) «anwachsen, steigen» (vom Wasser gesagt) — d'Baach, d'Musel, d'Sauer, d'Uelzecht as gewuess — Verbadj.: gewuessen (s. d.), gewuess — gewuessene Buedem (Naturboden — dafür auch: wëlle Buedem) — gewuessene Stän — gewuesse Minett (cf. Stackminett) — gewuesse Flääsch — wuessen Adj. — w. Wäin (selbstgebauter Wein — Wb.06) — Zussetz.: a-, aus-, durech-, ent-, no-, op-, ver-, u-, zesumme-, zouwuessen; bewuess(en), gewuess(en), durechwuess(en); Zweewuess, zweewiisseg — cf. Gaart sub 1), Häerz sub 2), Holz sub 2), Kraut sub 2).
Wuesstem M.: «Wachstum» — ägene W. (Winzerspr.) — cf. Wass, Wuess I.
Wuet I F. — s. Koppel sub 1), Wot II.
Wuet II F. — s. Wot III.
Wuetwiessel M.: «Zwei- oder Dreiherrigkeit einer Wiese mit abwechselnder Nutzung» — cf. Handwiessel, Wiesselwiss.
Wuff M.: 1) «unfreundlicher Mensch, Griesgram» — sou e W. an Hueftock; 2) «Schreckgestalt für Kinder, [Bd. 4, S. 468] der Popanz» (Ga); 3) (lok.) «getrockneter Nasenschleim» — cf. Koz I, Wollef sub 2)n.; 4) «Hund» (Ammenspr.) — cf. Wauwau.
wuffeg Adj.: «unfreundlich, finster» — e wuffege Kärel — cf. moffeg sub 2).
wuffen — in der Redewendung: engem eppes duer w. (jem. anfahren).
Wuffen, Wuwwercher Pl.: «Ungeziefer auf dem Kopf» (C — Kinderspr.) — cf. Wuwwelen.
Wujhel I M.: «Krauskopf» (lok.: Mosel) — dafür auch: Wujhelkapp M.
Wujhel II F. — s. Warrel sub 4) — eng W. an den Hoër — dazu: wujheleg Adj.: «wirr» — w. Hoër — cf. warreleg sub 2).
Wull I (lok.: Simmern) männlicher Vorname: 1) «Valentin» — cf. Välten; 2) lok.: Wulles — cf. Will, Gill(i).
Wull II (Osten und Norden: Woul) F.: 1) «Gewühl, Gedränge» — eng W. Leit — mir koumen nët duurch d' W. — cf. Wal III sub 3); 2) a. «Unordnung, Durcheinander» — wat as dat eng W. an deem Schaf, an deem Bitzkuerf! — eng W. wéi wann en Hond dra gejéngert hätt; b. «beim Graben, Pflügen entstandene Unebenheit» — du méchs nëmme Wullen — wat hues de do fir eng W. gemaacht! c. «Maulwurfhügel» (lok.: Bodange, belg. Provinz Luxemburg) — Zussetz.: Häde-, Hällewull — Abl.: Gewulls N. — am Gewulls (Gewühl) hun ech en nët fond — dat geet am Gewulls mat duurch — Mahnung, Ausruf: kee Gewulls, Kanner! (langsam, bitte!) — cf. Geschwoder.
Wull- -heft † N.: «Kladde» (Pennälerspr.) — dafür heute: Brouillons-, Kritzelheft; -këscht F.: «Kiste für Stoffreste, Spielzeug usw.»; -maus F.: 1) «Wühlmaus»; 2) «Bücherwurm» — dat as eng richteg W.
Wullech, -ich M.: «Königskerze» — s. Wollblumm.
wulleg (lok.) — s. walleg.
wullen (phV. s. sub Wull) intr. Verb.: 1) «wühlen» — de Maulef, d' Schwäi wullt — wull nët esou an der Nues! — et wullt mer eppes an den Träipen — wat wulls de nëmmen am Schaf, am Auszock? — übtr.: du muss nët an alles (an all Schäissdreck) w. goen; 2) «schlecht graben, schlecht pflügen» — dat as nët gegruewen, dat as gewullt — wien huet dann hei gewullt?; 3) «heimlich hetzen, aufwiegeln» — deen huet ëmmer ze w. — dafür meist: stëppelen; 4) — in der Ra.: dat wullt mer, wullt u mer, un engem (läßt mir keine Ruhe, beunruhigt mich, ärgert mich) — dazu: wullzen (Echt.: woulzen — un enger Zigar knaen an se am Monn hin an hier drécken — C) — Zussetz.: durech-, durechernee-, eraus-, lass-, op-, zer-, verwullen.
Wullert M.: 1) «Maulwurf» (lok.) — cf. Maulef; 2) «Intrigant» — dazu: Wullesch F.; 3) «überemsiger Arbeiter».
Wulles — s. Will, Gill(i).
Wulst † M.: «Wulst» (am Fahrradreifen) — adjektiv.: e wulste Mantel (Fahrradreifen mit Wulst) — cf. Wuels.
wumm Interj.: «wumm» — w., wor den Auto laanscht — w., wor en do (er war schnell zur Stelle) — 't gong w. w. an eriwwer war et — cf. bumm, wupp, wutsch.
wummen trans./intr. Verb.: 1) «verhauen, Hiebe versetzen, schlagen, prügeln» (lok.) — dee krut der gewummt! — e gouf gewummt — ee w.; 2) «dröhnen» — dat huet gewummt! — cf. bumssen.
Wummes — s. Will, Gill(i).
Wun, Wunn M. — s. Woun.
wunnen (phV. Nösl.: wanen, Westösl., Echt.: woanen — Nösl. Konj. Prät.: waant — Mittel- u. Südwesten Ind. Präs.: du wuuns, hie wuunt) intr. Verb.: «wohnen» — e wunnt dem Honn hannen, bei der Däiwel ewech — mir w. sou blous (freiliegend, allen Winden ausgesetzt) — hei wëllt ech nët w. — si musse wunne goen (sie müssen mietweise wohnen) — mengs de, ech géif (wëllt) hei w. bleiwen (wenn man lange warten muß) — hei bleiwen ech nët wunnen, sot d'Fra, du souz s'an (op) engem Säächommëssekoup — Abl.: Gewunns N.: «die Tatsache, daß man mietweise wohnt» — dat éiwegt Gewunns geet engem dach eng Kéier op de Su — Zussetz.: be-, verwunnen.
Wunnéng, Wunnëgen, Wunnéchen, Wunnecht (Luxemburg-Stadt: Wunnong, Wunnéng, Nösl.: Waanjen, Westösl.: Woonjen, Südösl. und nördliches Gutland streckenweise: Wöönjen, Echt.: Woanicht) F.: «Wohnung, Mietwohnung» — si sichen eng W., no enger W. — hien huet eng W. um drëtte Stack, ënnenan (im Erdgeschoß) — si hu fräi W. (Dienstwohnung) — eng W. mat véier Zëmmer, Kichen a Bad. [Bd. 4, S. 469]
Wunnert (lok., selten) M.: «Mieter» — cf. Locataire, Miter.
Wunnhaus N.: «Wohnhaus».
wunnhäfteg Adj.: «wohnhaft» — en as w. zu ... | |