| Zaldot M.: «Soldat» — hien as bei den Zaldoten (beim Militär) — Z. éischt, zweet Klass — e gewéinlechen Z. — e gemengen Z. — bei d'Zaldote gon (zum Militär) — stramm stoen ewéi en Z. — et steet alles do wéi d' Zaldoten an der Rei — d'Zaldote kommen — wëllt mer bei d'Zaldote gon, da muss mer och e Patt verdron (Dicks) — Spw.: en alen Z., en alen Heeschemann (Bettler — Dicks) — an 't weess ee, wäit vum Feier kann al gin den Z. (R I 10) — déi rout Zaldoten (Menstruation — cf. Besuch) — cf. Arméi, Militär, Vollek sub 3), Kontingent, Gromprejhang — Zussetz.: Bläizaldot.
Zaldote- -bal M.: «Militärball»; -bett N.: «Soldatenbett»; -gett F.: «Soldatengamasche»; -graf N.: «Soldatengrab» — cf. -kiirfecht; -kap F.: «Soldatenmütze»; -kiirfecht M.: «Militär-, Soldatenfriedhof» (bei Hamm, Sandweiler, in Clausen); -knapp M.: «Klette» — cf. Kliet sub 1), Knätzel sub 6) — lok. Rosport: Schandaremskneef; -komp M.: «großes, irdenes Gefäß» (Ga); -mantel M.: «Soldatenmantel»; -mass F.: «Garnisonsmesse»; -musek F.: «Garnisonsmusikkorps» — cf. Militärmusek; -sprooch F.: «Soldatensprache»; -stiw(w)el M. und F.: «Soldatenstiefel»; -stonn F.: «Soldatensendung» (Radio); -uniform F.: «Soldatenuniform».
Zalomongssigel M.: «Salomonssiegel» (Polygonatum sp.).
Zalot F. (Ösling: M.): 1) «Salat» — wëll Z. (blauer Lattich — Lactuca perennis — dafür auch: Stänzalot) — e Blat Z. — e Putsch, en Hät Z. — d'Häerz vun der Z. — Z. séien, virusetzen — Z. feën, botzen — Z. stiechen (Löwenzahn stechen) — wa mer näischt z'iessen hun, da gi mer Z. stiechen — fir gutt Z. ze maache mussen hirer dräi sin: e Knéckjhang fir den Esseg, en Dropmécher fir den Ueleg an e Geck fir ze réieren — vun der Z. an de Kornischonge falen engem d' Bändelen (Strumpfbänder) erof (Anspielung auf den geringen Nährwert) — Ra.: en Dronk op den Z., stielt dem Dokter en Dukot — spaßh.: ech hu geschweesst, du häss mer kënnen Z. an der Aaschfur wäschen — Zussetz.: Andéiwen-, Bann-, Bettsäächesch-, Bliederche(r)s-, Blieder-, Bounen-, Feiersteens-, Grompren-, Häder (-ches)-, Héirénks-, Kabes-, Kabesetten-, Kornischongs-, Krapp-, Maiséierches-, Mauséierches-, Piss-, Rommels-, Schnëtt-, Schiggris-, Stän-, Summer-, Tomaten-, Uebst-, Wanter-, Wéngerts-, Zelleriszalot, Grommelenzalot (Gardinenpredigt); 2) «Durcheinander» — wat as dat mer fir eng Z. hei?
Zalote(n)- -blumm (lok.) F.: «(Blüte des) Löwenzahn(s)» — cf. Bettsäächesch (-blumm); -ënn F.: «Salatzwiebel»; -fach (lok. Echt.: -foach) M.: «Drahtkorb, worin der Salat durch Schwenken entwässert wird»; -geschir N.: «Salatbesteck»; -gromperen Plur. tant. F.: «Art längliche Kartoffeln, bes. für Salat» (Cornes de gatte — C); -hät N.: «Salatkopf» — meist dafür: en Hät Zalot; -komp M.: «Salatschüssel» — spaßh. Ra.: d'Haus verléiert näischt, sot d' Fra, du fënt se dem Klenge säi Schéngelchen (Schühchen) ënnen am Z.; -kraut N.: «Salatgewürz» (Zwiebeln, Schnittlauch, Estragon, Borretsch — C); -kuerf, -kierfchen M.: 1) — s. -fach; 2) «Gefängniswagen» — cf. Prisongswon; -planz F.: «Salatsetzling»; -reen M.: «leichter Regen»; -rommel F.: «rote Bete» — dafür auch: rout Rommel; -schossel F.: «Salatschüssel» — cf. -komp; -som M.: «Salatsamen»; -ueleg M.: «Salatöl»; -zwiwwel F.: «Salatzwiebel» — cf. -ënn.
Zalpéiter M. — s. Salpéiter.
Zalsifi, Zalzifi M. — s. Salsifi. [Bd. 4, S. 478]
Zam (tsa:m — Var.: Nösl.: tso:m, SW: tsO:am, tsa:m — cf. Ltb. 88) M.: 1) «Zaum» — Teile des Zaumes: Gebëss, Ketten, Zigel, Coulant (wie frz., Ton: 1) — hal déng Zong am Z. — übtr.: een am Z. halen (streng überwachen) — ech konnt mech nët méi am Z. halen — engem den Z. undon, uleën — engem den Z. kuurz halen — cf. Gitt, Suedel; 2) (lok., spaßh.) «bei Zahnschmerzen um Kopf u. Kinn gebundenes Tuch».
Zam- -eisen N.: «Mauleisen» — cf. Maulspär; | |