1) | LWB Aangel |
| ... neuerdings auch bisw. F.: «Türangel» — Ra.: auf die Frage: «Wou wunns de, Klengen?», erfolgt |
2) | LWB Adam |
| ... — Spw. A. an Éif waren zwéin Äppeldéif; Ra.: Familje si mat engem vun A. an Éif aus |
3) | LWB Advent |
| ... A., e gutt Joer, vill Äppel, wéineg Wäin; Ra.: en as esou liicht wéi d'Hénger am A. |
4) | LWB aals |
| ...aals Adv.: eigtl. Gen., nur in der Ra.: vir aals «vor alters» (cf. altesch); |
5) | LWB Afahrt |
| ...-fahrt F.: bes. in der mod. Ra. den Zuch huet keng A.; |
6) | LWB afetten |
| ...-fetten trans. Verb.: Ra.: da fett der d'Schong an (mach' dich |
7) | LWB Aschlag |
| ... esou ka wierpen, deem fehlt den A. nët» (R); Ra.: d'Waarp as den A. nët wäärt (frz. |
8) | LWB Apaisement |
| ...Besänftigung, Beschwichtigung», zu frz. apaisement; bes. in der Ra.: en huet sein A. |
9) | LWB Äärtchen |
| ... M.: lok., bes. im Norden in der Ra. ën Äärtchen «ein wenig» (bisw. auch: ən |
10) | LWB Äddéi, Äddi |
| ...: den (säin) Ä. maachen, séng Äddië maachen — Ra.: ä. Welt, ech gin an Tiroul (im Augenblick |
11) | LWB Äis |
| ...2) «Eisbahn auf dem Wasser» in der Ra.: op d'Ä. goen; Äis bezeichnet nie « |
12) | LWB Äisch |
| ... Bächlein am Fuße des Brücher- und Helperknapp — Ra.: d'Ä. as en Aarm vum Mier (Hagen). |
13) | LWB Ämerchen |
| ... Ämerchen M.: «Feldgrille» — Ra.: ech wöllt, ech hätt deem säi Geld, an ' |
14) | LWB Änneréng/-ong/-onk, Ännerechen, Änneregen/-igen |
| ... wird sich verändern; im Pl. bedeutet Ä. in dieser Ra.: «Wolken»). |
15) | LWB äs, ees |
| ...(Echt.: von einer Schlafmütze); 3) in der Ra.: 't as äs ewi äs (a) = |
16) | LWB Baartel |
| ... zu «Bartholomäus» (s. d. folg.) — Ra.: E wääss, wou (de) B. de Moschter(t) (auch: |
17) | LWB baassen |
| ... Baßinstrument (bes. Baßgeige) spielen» — Wortspiel in der Ra.: Looss mer geien («geigen + gehen»), sot |
18) | LWB Bänk |
| ... d.) — die nicht umgelautete Form nur in der Ra.: duurch d'B. (im Durchschnitt); 2) « |
19) | LWB Bannziedel |
| ...: -zeedel) M.: bes. in der Ra.: B. maachen, 1) eigtl. Strafzettel wegen Flurvergehen |
20) | LWB Barreau |
| ... B.; 2) «Gerichtsschranke», in der Ra.: en as um B. (vor der Gerichtsschranke) er |
21) | LWB Batzelach |
| ... Batzelach (bisw. Bounzelach) N.: in der Ra.: sou frou wéi (e) Kinnek a B. |
22) | LWB Bauerenaasch |
| ...-aasch M.: in der Ra.: wéi e B., naass, kal a wandeg; |
23) | LWB Bauereschong |
| ...-schong M.: in der Ra.: op e Bauereschong no (bis auf einen Bauernschuh, |
24) | LWB bäiluecht) |
| ... intr.: «nachgeben» bes. in der Ra.: kleng b. (kleinlaut werden); 4) intr. |
25) | LWB bäizéien |
| ...2) «an sich ziehen» bes. in der Ra.: de Schwanz b.; 3) «hinzurechnen» |
26) | LWB Bändel |
| ... die Strümpfe von oben festhalten; c) in der Ra.: ëmmer de B. (= Wéibändel) an der Hand hun |
27) | LWB be- |
| ... (versaufen), beroden (verraten), sech besinn (sich versehen) (Ra.: besinn as verluer, «ein Fehler aus Versehen bedeutet |
28) | LWB bequéimen |
| ... bequéimen refl. Verb.: in der Ra. dajee, da bequéim dech! |
29) | LWB bestellen |
| ... zu rechnen?); 2) «bedeuten» in der Ra.: dat huet näischt (nët vill) ze b. (das |
30) | LWB Bewandnës |
| ... Bewandnës F.: in der Ra.: dat huet séng (eege) B. (wie hd.). |
31) | LWB Bech |
| ... Dorf der Gem. Bech, Kant. Echternach — 289 — Ra. Di Beecher am Loach, Der Deiwel hoat se gestoach; |
32) | LWB Béchs |
| ...Buchse im Wagenrad») cf. auch: Biisch — Ra.: e könnt do wéi aus enger (der) Béchs — |
33) | LWB Beeb, Beebchen |
| ... häufige Var. zu Barbara (s. d.) — Ra.: D'B. an de Jeep, an zwéi raschteger Kreep |
34) | LWB Beel |
| ...M. — bisw. gebr. für Hummel — s. Bommel); Ra.: E Faass (Sieschter) Beelen as méi wäärt ewéi e |
35) | LWB beewels |
| ...beewels, lok. bäwels, béiwels adv. Wendung in der Ra.: ech sin dir näischt b. «du hast mir |
36) | LWB Bëffchen (Bëffi), Bäffchen, Biffchen |
| ... meist für einen Speisezimmerschrank im Gegs. zum Kicheschaf — Ra.: eran an de B.! (beim Einziehen der |
37) | LWB Beiennascht |
| ...-nascht N.: in der Ra.: an e B. gräifen; |
38) | LWB Béibreg |
| ...» — Bis 1815 zum Herzogtum Luxemburg gehöriges Eifelstädtchen. Ra.: E géing nët emol op Irel geschweiens dann op |
39) | LWB Béierchen |
| ...(kann ein Béier oder ein Buerch werden) — Ra.: sou schneit een déi kleng Béiercher (wann man |
40) | LWB Bejhures |
| ... Bejhures (seltener: Beschures) in der Ra.: B. maachen — «einen unredlichen Gewinn machen». |
41) | LWB Bënzelt |
| ...» — Gem. Weiswampach, Kant. Clerf — 23. — Ra.: Da geet Holler iwwer B. (die letzten werden |
42) | LWB bernick |
| ... bernick — Ra.: b. soen, lääschten op eppes «rundweg nein sagen, |
43) | LWB Bett |
| ... mécht, esou schléift een (läit een, fënd een ët); Ra.: d'B. maachen, (aus)klappen, oprëselen, opschloen, riichtzéien, frësch opzéien, |
| ... B. entleeren); 2) «Ehe» in der Ra.: d'Kanner aus dem (vum) éischte B. (aus |
44) | LWB Bettzich |
| ... B. voll am Leif (hat zu viel getrunken), die Ra. erinnert an den Brauch, beim Umziehen das Hausgerät in der |
45) | LWB bettcheskrank |
| ... bettcheskrank Adj.: in der Ra.: bettcheskrank a schosselsgesond (bettlägerig, faul — aber von |
46) | LWB Beyeren |
| ... Flaxweiler, Kant. Grevenmacher — 451; auch Schënnerbeyeren genannt — Ra.: déi Beyerener Schënner, déi Gouschténger (Faass)bënner |
47) | LWB Bichenholz |
| ...Buchenholz» — besonders gut zum Heizen, daher die Ra.: et as een Holz siche gaangen, besser wéi Bichenholz, |
48) | LWB Biddi |
| ... Pferd» — so bei Ga. und in der Ra.: en ale B. (bisw. auch auf Menschen, Arbeiter |
49) | LWB Biertuten |
| ...-tuten F. Pl. in der Ra.: déi Rammeldanger B. (die Rammeldinger Beerensammler, eigtl. Beerensteiße |
50) | LWB Biicht |
| ... Biicht F.: in der Ra.: éierlech bis op d'B. (Redingen). |
51) | LWB Biinchen |
| ... Biinchen N.: im Kant. Redingen, in der Ra.: säi B. bäileën (= säi Brändche bäileën «sein |
52) | LWB Bild |
| ... beim Kartenspiel: Biller — Dame, König, Bube, woher die Ra.: ech hu keng gebild Kaart an der Hand. |
53) | LWB Bimbam |
| ... Bimbam M.: in der Ra.: o du hälleger B.! (ach herrje). |
54) | LWB bintsch |
| ... bintsch Interj.: in der Ra.: biede mat b. a bäntsch (mit viel Aufwand, |
55) | LWB blann |
| ... das im Stall überwintert und wieder ins Freie kommt) — Ra.: bas de da b. (zu jem. der augenfällige |
56) | LWB Blatz |
| ... M.: «Blitz», ledigl. in der Ra.: der B. soll dech gin (hun) auch: gesinn |
57) | LWB Bleiwes |
| ... Bleiwens) N.: «Aufenthalt» in der Ra.: 't as ménges B. nët hei (auch: |
58) | LWB Blimmchen |
| ...1) Dim. zu Blumm (s. d.) — Ra.: eng B. am Knapplach a kee Su an der |
59) | LWB Blinddarm |
| ... Blinddarm M.: aus dem Hd. in der Ra.: en huet de B. («Blinddarmentzündung»), auch: |
60) | LWB blo |
| ...-, stahlblau) — de bloen Himmel in der Ra.: Den Himmel as b., as ä fort, dann |
| ... spaßh. für «starker weiblicher Busen» in der Ra.: hat huet schéi b. Aën mit der entsprechenden |
61) | LWB Blomécher |
| ...Blomécher M.: Ra.: e B., en Dropmécher. |
62) | LWB blosen |
| ... de Mond verbrannt huet, bléist eng aner Kéier — Ra.: elo kanns du eng Fieder an d'Luucht |
63) | LWB Blues |
| ... Blues Interj.: in der Ra.: Pëtz B. (auch: Flues) «Potz tausend». |
64) | LWB Blummekranz |
| ...-kranz M.: bes. in der Ra.: Uewen (erëm) e B., ënnen (erëm) de Läpp |
65) | LWB Blutt |
| ... sele gutt; 5) «Jugend», in der Ra.: dat jonkt B. |
66) | LWB Bluttstuurz |
| ... — iron. für «Erbrechen» in der Ra.: en huet e B. kritt (nach einer Zeche, |
67) | LWB Bockschieren |
| ...schieren N.: «Bockscheren» in der Ra.: et geet iwwer d'B. lass (kritischer, entscheidender |
68) | LWB Bockelschierz |
| ... Bockelschierz M.: in der Ra.: um B. droen (s. Bockel sub 1). |
69) | LWB Bockenidderz |
| ... Bockenidderz in der Ra.: dat do könnt ewéi B. (auch: Bock an |
70) | LWB Böff |
| ... Böff in der Ra.: esou mëll (weich) ewéi B. (Redingen). |
71) | LWB Bommenzinnes, Bommenzënnes |
| ... — phV.: Bommezinnes, Zënnebommes (= Skt. Nepomucenus) — Ra.: wat bas du e B. (feierlicher, salbungsvoller Mensch |
72) | LWB Bommëscht |
| ... Bommëscht N.: in der Ra. op (d') B. dreiwen (zur Verzweiflung bringen), daneben: |
73) | LWB bong |
| ...und Schou) — als Adj. gebr. nur in der Ra.: dat as kee Bongen (= Giedlechen — er |
74) | LWB Bongkraitchen |
| ... «gute Speise, guter Trank» (lok.) — Ra.: Bong Krettchen, gudde Béier. |
75) | LWB bonz |
| ... bonz in der Ra.: bonz ënne bonz uewen «kopfüber» — |
76) | LWB Bootsch |
| ...- und Rasenerzverarbeitung die Bauern die Holzkohlen zur Eisenhütte fuhren; Ra.: du vergees bis op eng B. (auch das |
77) | LWB Böschengel |
| ...-engel M.: in der Ra.: e Gesiicht ewéi e B. (liebenswürdiges Aussehen — |
78) | LWB Bosséi |
| ... Bosséi M.: in der Ra.: de Bosséi gemierkt hun (bei D. zitiert, unerklärt). |
79) | LWB botterschmier |
| ... maachen); 3) spaßh. dafür: Bockelschmier, in der Ra.: du kriss eng Bockelschmier, de Bockel geschmiert (Schläge); |
80) | LWB botzen |
| ... botz se (heemlech), botzen!; 2) übtr. in der Ra.: d'Blat b. (s. Blat) «sich aus |
81) | LWB Boufank, Bouféck |
| ...Bergfink, Fringilla montefringilla», dafür auch: Akervillchen — Ra.: verwinnt ewéi e Boufankenascht (lok., z. B. |
82) | LWB bougéieren, bujhéieren |
| ... von Maschinenteilen: «wackeln» — übtr. in der Ra.: en huet nët bougéiert (er ging nicht darauf |
83) | LWB Bougiefréisser |
| ... gegebenen Rindertalgkerzen, als Speisefett beim Braten zu verwenden) cf. die Ra.: e feiert et eran ewéi geseent Liicht (er |
84) | LWB Boun |
| ... hat Angst vor dem Gefecht); 5) in der Ra.: engem eng (Wb. 06: welsch) B. setzen |
85) | LWB Bouweschänkel |
| ...): «Weihnachtsgebäck in Gestalt eines X» — Ra.: de Mënsch as kee B. (man soll nicht |
86) | LWB Box |
| ... wird in der Schreinerei zum Fournieren gebraucht (Eiche, Nußbaum); Ra.: ha de Knuet riicht an d'B. (beim |
87) | LWB brachen |
| ...brachen intr. Verb.: 1) in der Ra.: ech muss kachen a brachen (alle Arbeiten des |
88) | LWB brachfälleg, -wenneg |
| ... brachfälleg, -wenneg Adj. in der Ra.: sech b. gin «erkennen, daß man unrecht hat |
89) | LWB Braken |
| ... Braken Hausname in der Ra.: Braken hir Gääss. |
90) | LWB Brand |
| ... Spw.: Vill Hänn läsche vill Bränn — Ra.: op Brand a Muerd (gewaltsam) — a B. |
| ... Menge von Töpferware»; b) in der Ra.: de B. spräden «nach dem Roden und Sengen |
| ... Fumango»; 7) «Spießrutenlaufen» — Ra.: (wéi) duurch de B. goen (Mosel) «durch |
91) | LWB Bratzel |
| ... (Ammelett), Stoffi (od. wäisse Kéis) als Zutat — Ra.: ech haen dech, dass de Bratzele säächs (s. |
92) | LWB Braut |
| ...Gléck huet, dee féiert d'B. an d'Kiirch; Ra.: eng schéi B., d'B. as schéin ugeschiert |
93) | LWB Brännecht |
| ...Brännecht F.: «Spießrutenlaufen» in der Ra.: duurch d'B. goen (ähnlich: Heischter-, |
94) | LWB Brëtsch, Brätsch |
| ...Prügelbock»; 3) «Prügelstrafe» — Ra.: da waart, elo gës d'iwwer d'B. gezunn |
95) | LWB Briet |
| ... (s. sub a) entlehnt: «Professorenkonferenz» in der Ra.: e könnt vrun d'B. — e steet bei |
96) | LWB Broutdar |
| ...M.: eigtl.: «Brotdorn» in der Ra.: du kriss de B. nach ausgerappt (ausgezunn — |
97) | LWB Broutgaass |
| ...-gaass F.: in der Ra.: elo rabbelt et an der B. (jetzt wirst |
98) | LWB Broutzant |
| ... M.: «Brotzahn», etwa in der Ra.: am Krich konnte mer eis de B. ausrappen |
99) | LWB Brudder |
| ... B., en as esou schlecht wéi ech — Ra.: déi gläiche sech ewéi zwéi Bridder, wéi ee B. |
100) | LWB Buchholz |
| ... Buchholz Personenname in der Ra.: du schäiss de B. nët un. |
101) | LWB Bullett |
| ... — übtr.: «Dummheit» in der Ra.: do hues d'erëm eng B. gemaacht. |
102) | LWB Bunn |
| ... duebel B. (Bettuchbreite); 3) übtr. in der Ra.: op d'laang Ban (Norden — auf die |
103) | LWB butzen |
| ... butzen trans. Verb.: in der Ra.: eng Schläich b. (eine Eisbahn zerstören — sonst: |
104) | LWB Dadder |
| ... Dueder); 6) «Schlamm» in der Ra.: de Buedem as een D. an elauter — |
105) | LWB Danzbän |
| ...-bän Pl. N.: in der Ra.: ech hu meng D. haut vergiess (cf. |
106) | LWB danzen |
| ... äußerst seltene Form des Part. Praes. ist bewahrt in der Ra.: Danze Pafen, kréinen Hénger, päife Meed (Medercher) soll der |
107) | LWB Dapp |
| ... Vizdäpp (für die Trierer); 4) in der Ra.: e geet op den D. (auf Liebesabenteuer); Dim. |
108) | LWB däfen, defen |
| ... an ein Kind, das in den Schmutz getreten hat) — Ra.: Bestueden an däfen zugläich, dat nennt än sech dommelen. |
109) | LWB Däischterwald |
| ... Däischterwald M.: nur in der Ra.: duurch den D. dreiwen (Wb. 06: an den |
110) | LWB Däiwelsaarbecht |
| ...sub 2 (s. d.); 2) in der Ra.: Sonndesaarbecht, D.; |
111) | LWB däreg |
| ...») — en d. Déier = streideregt Framënsch; Ra.: Wann e Meedche mam Hënner an en därig Heek |
112) | LWB Déider |
| ...) M.: «Täter», nur in der Ra.: de Réider (der Ratgeber) as esou gutt ewéi |
113) | LWB déiwen |
| ... trans. Verb.: «stehlen» in der Ra.: d. a. rawen (rauben). |
114) | LWB dënnbrieder |
| ...-brieder M., Pl.: in der Ra.: dən 'brjεdər 'bwArən (faulenzen) (Binsfeld — |
115) | LWB dënnhëlzercher |
| ...-hëlzercher N., Pl.: in der Ra.: D. bueren; |
116) | LWB dilleg |
| ... dilleg Adj.: in der Ra.: engem den dillegen Dag undonken «mit wiederholten |
117) | LWB doheem |
| ... der Gaass, um Pawee d. (kein Obdach haben); übertragen: Ra.: mir sin nach nët d. dermat, nach nët op |
118) | LWB doheem |
| ...Dobleifskäärchen (Ton: 1) in der Ra.: mat der D. verresen (zu Hause bleiben); |
119) | LWB dohär |
| ...-här (lok. Echt.) Adv.: in den Ra.: dohärgon (geschehen, sich ereignen) — oani Spektakel goung |
120) | LWB dovun(ner) |
| ... schwätzt een nët, bascht een nët — Ra.: (Echt.): heen as nët dovoan (das ist |
121) | LWB Doloun |
| ... D. — Den D. nët verdengen, stielen — Echt. Ra.: Dolunn, Jolunn! (der Taglöhner muß dem Herrn gehorchen) |
122) | LWB Dokes |
| ... D.! — Hokes, pokes, Dokes! (Zauberformel, spaßh.); Ra.: Da get et Mokes op den Dokes (Mokes = |
123) | LWB dränken |
| ...; 2) «zum besten geben» — Ra. (Echt.): Wen se dränkt, dem säin se zougedoun — |
124) | LWB dronkeg, -ig |
| ... 't as mër ganz d. am Kapp — Ra.: engem Dronkege gät e Fudder Hä aus dem Wee |
125) | LWB Dronkenellen |
| ... «Anwandlung schlimmer Ahnungen, große Angst» in der Ra.: d'D. gounge mër aus (es wurde mir |
126) | LWB Dréit, Dritt, Dräet, Drikt |
| ... eisen D.; 2) «Geld» — Ra.: nom boren D. gët vill gefrot; 3) « |
127) | LWB druwoën |
| ... solle mer ons druwoën? (an eine schwierige Arbeit) — Ra.: än A déit ech druw. (nach einer bekannten |
128) | LWB Duc |
| ... frz.) M.: «Herzog» — spaßhaft Ra.: Mir hun dräi Dücken an der Stad: de Grand |
129) | LWB Duuscht |
| ... giwwen der zwéin (Mosel); 2) in der Ra.: am D. sin: a. «bei gemeinschaftlicher Arbeit |
130) | LWB Duzfouss |
| ...fouss M.: «Duzfuß» in der Ra.: op D. stoen (sich duzen, gut befreundet sein); |
131) | LWB eelst |
| ... Eelst hun d'Éier an déi Jingst de Virstreech (Ra.: wenn das jüngere Geschwister vor dem Älteren heiratet). |
132) | LWB egal |
| ... 't as mir alles wurscht a kräizegal — Ra.: äich fir mein Persunn, dat as mir ganz e. |
133) | LWB Egard |
| ... M.: «Rücksicht» — frz. égard — Ra.: en hëlt keng (R)egaren fir näischt (er nimmt |
134) | LWB Éier |
| ... zu Éieren hues de dech esou erausgefiizt? — spaßh. Ra.: zu Éieren dës Butzweller Méchel; b) passiv |
135) | LWB El, Äl |
| ... M.: «hausgebrautes Bier» in der Ra.: fir Äl a Brutt voan den Eltre soergen |
136) | LWB ëmgoën |
| ... géi gelënd mat em ëm! (behandle ihn nachsichtig!) — Ra.: mat eppes ë. wéi mat enger Braut (sehr |
137) | LWB ëmlaf |
| ... «Eitergeschwulst um den Fingernagel»; 2) Ra.: d'Schrauf huet den éiwegen E. (das Gewinde |
138) | LWB Eng(e)länner |
| ... halwen E. (einfache Kreuzungsweiche); 3) in der Ra.: d'Englänner sin am Haus (Umschreibung für Menstruation). |
139) | LWB erstiechen |
| ...erstiechen trans. Verb.: «erstechen» — Ra.: di Éiner am Lach, déi hun den Däiwel erstach |
140) | LWB erauslafen |
| ... d'erauslääfs, da lääfs d'och erëm dran (spaßh. Ra. des Schusters); |
141) | LWB erofkraachen |
| ... tr. V.: «ohrfeigen» in der Ra.: engem eng e.; |
142) | LWB ewevill |
| ...ewevill Adv.: in der Ra.: fir ewevill (ohne weiter zu überlegen, aufs Geratewohl). |
143) | LWB falsch, fuelsch |
| ...t as e falschen — auch substantiv. in der Ra.: 't as kä Falsch un em (er |
144) | LWB fassen |
| ... Verb.: spaßhafte Entlehnung aus dem Schriftdeutschen in der burschikosen Ra.: elo gi mer ee f. (auch: verhaften — |
145) | LWB Vatterland |
| ...Vatterland N.: «Vaterland» in der Ra.: a wann d'V. drop zuschane géing; |
146) | LWB Vatterwelt |
| ...Vatterwelt F.: in der Ra.: fir d'V. nët (für alles in der |
147) | LWB Fobang |
| ...Fobang (beide Ton: 1) M., in der Ra.: en huet eis F. gemaach, gespillt (= eis am |
148) | LWB fäerdeg, fierdeg, feerdig |
| ..., wa mer d'Oueren nach agebäert hätten (spassige Ra. der Nähterinnen) — d'Kächen huet d'Iessen nach nët |
149) | LWB Fäertschësser |
| ...-schësser M.; 2) in der Ra.: den heilege F. (oder: Graulert) = a. |
150) | LWB Fälen, Felen |
| ...» 171 — Uewerfälen «Oberfeulen» 173; Ra.: wéi den Hëtz (oder: Schëtz) vu F. — |
151) | LWB fängeg |
| ... fängeg Adj. in der Ra.: eng Fal f. maachen (die Falle zum Fangen |
152) | LWB färens |
| ... färens Adv.: in der Ra.: bei färens «bei weitem». |
153) | LWB fécken |
| ...» (gemein); 2) «zeugen» — Ra.: wann dat der nët gefällt, da muss de der |
154) | LWB féidéiesch |
| ... Adj.: «mörderisch, höllisch» in der Ra.: ech hun eng f. Péng (Pein) ausgestanen. |
155) | LWB Fëll |
| ..., Terrassenmauern) — auch die Füllung beim Wurstmachen — veraltete Ra.: an Hëll a Fëll (neben: Hull a Full |
156) | LWB verbattert |
| ...verbattert, -bëttert, Ra.: v. a. verpaasst. |
157) | LWB verbellen |
| ...übtr.: «verderben, krank machen», in der Ra.: en huet sech de Mo verbellt; 3) |
158) | LWB verdollt |
| ... en as v. an dat Meedchen; 3) in der Ra.: eng v. Krankheet (hitziges Fieber). |
159) | LWB verdriwwen |
| ...(ähnlich: gehesst, verdrieft, verwallt); 2) Echt. in der Ra.: verdriwenen Newel «Staubregen am Morgen» (s. |
160) | LWB Verdriewen |
| ...N.: 1) «Verwirrung» in der Ra.: en as an d'V. komm; 2) « |
161) | LWB verfatzt |
| ... verfatzt Verbadj.: «zerfetzt» — Ra.: v. a verfënzelt. |
162) | LWB Verfolleg |
| ...M.: «Verfolg, Folge», bes. in der Ra.: am V. (im Verfolg) — aus dem V. |
163) | LWB Verfolgong |
| ... Verfolgong F. in der Ra.: an enger V. «in heller Aufregung». |
164) | LWB vergalstert |
| ... vergalstert Verbadj.: in der lok. Ra.: v. a verzéckt «erschrocken, verwirrt» (Machtum). |
165) | LWB Vergiicht |
| ...(Osten) M.: «Meinung, Dafürhalten», in der Ra.: no meim V. (nach meiner Ansicht). |
166) | LWB vergoen |
| ... Péng, Roserei, Verlaangeren — wéi d'Zäit vergeet — Ra.: d'Zäit vergeet, d'Luucht verbrennt, an de Jann |
167) | LWB Verhor |
| ... Verhor (lok. u. veraltet) in der Ra.: op V. däerf een de Staf nët iwwert ee |
168) | LWB Verlaf |
| ... am V. vun engem Joer; 3) in der Ra.: op (de) V. — d'Stéck geet op (de) |
169) | LWB verlauden |
| ... verlauden II trans. Verb.: in der Ra.: v. loossen «verlautbaren, verlauten lassen» — ech |
170) | LWB Vermellen |
| ... Vermellen N. in der Ra.: mat V. ze rieden (s. Verläf). |
171) | LWB vermessen |
| ...) Adj.: 1) «vermessen, trotzig», Ra.: v. wéi Pittesch oder Pëtscht hirt Fierkel, an |
172) | LWB verschloën |
| ... Meinung erraten); 3) bisw. wie hd. in der Ra.: dat huet mer den Otem verschloën (dafür: geholl); |
173) | LWB versigen |
| ...versigen (-/zijən) in der Ra.: d'Kou as v. (= steet, as mees — |
174) | LWB versigelen |
| ...) trans. Verb.: «versiegeln» — Ra.: verbréift a v. Rechter. |
175) | LWB versuergen |
| ... Bed. «versorgen, versehen mit», außer in der Ra.: en hat sech gutt op der Kiirmes versuergt |
176) | LWB Fëschblos |
| ... Brühe usw.»; 3) in der spaßh. Ra.: woumat soll ech dech bezuelen? Mat F.!; |
177) | LWB Fettkoup |
| ...-koup M.: in der Ra.: e géif nët fett, a wann e schon op |
178) | LWB Fiels |
| ... gebaut (der hat sich eine sichere Basis geschaffen) — Ra.: fest wéi eng F. — an der Mosel: |
179) | LWB Fierzel |
| ... Fierzel (lok. Red.) M.: in der Ra.: soss kriss de de F. geschnidden (drohend, zu |
180) | LWB Fiichtegkät, -keet |
| ...3) übtr.: «Fortgang», in der Ra.: da kritt d'Saach hir F. |
181) | LWB Fiischt |
| ...(im Gegs. zu der bei Viischt sub 3) erwähnten Ra.: a. er ist irr, b. |
182) | LWB Villchen |
| ... — 1) eigtl. «Vöglein» — Ra.: en ësst ewéi e V. (häufiger Zus.: |
183) | LWB Finanz |
| ... gelegentlich Verballhornung von Faïence etwa in der Ra.: de Kuch as geroden wéi eng Finanz (äußerst |
184) | LWB Finn, Finni |
| ... Finchen (dafür auch: Funn, Funni, Funnes) — spaßh. Ra.: elo heescht d'Meedche Finni (Anspielung auf das |
185) | LWB firiwwels |
| ...firiwwels Adv.: «übel» in der Ra.: f. huelen (übel aufnehmen, mißdeuten). |
186) | LWB Virhand |
| ... abgewiesenen Freier); 2) «Vorrat» in der Ra.: mir hun déi Wuer op V. — mir hun |
187) | LWB Virstalt |
| ...(Echt.) M.: «Anstalten», in der Ra.: V. maachen (sonst auch Ustalt — s. |
188) | LWB Virzock |
| ...F.; 2) «Vorsprung» in der Ra.: ech gin (kommen) em op de V. (ich |
189) | LWB virzou |
| ...Adv.: «vor die Augen» in der Ra.: alles wat em v. kënnt hätt e gär. |
190) | LWB Fiténg |
| ... spaßh.: dat as de F. (cf. in dieser Ra. auch: Koténg —das ist das Rechte!); 2) |
191) | LWB Flaut |
| ... «Auswurf, Speichel»; 2) in der Ra.: Flaute scheiwen (Erklärung cf. Botterschmier sub 2). |
192) | LWB Flääschdag |
| ...-dag M. in der Ra.: en as jidder gudde Flääschdag dohäm, wann nëmmen eng |
193) | LWB Flääschzant |
| ...-zant M. in der Ra.: elo kënne mer eis de F. ausräissen (wir |
194) | LWB Floribus |
| ...: «Überfluß, Saus und Braus», in der Ra.: hie lieft a(m) (Ga. auch: in) F. — |
195) | LWB Flouhaut |
| ...F.: «Flohhaut» — in der Echt. Ra.: e steelt sich as wëllt en d'Wëlt an |
196) | LWB Fluppech |
| ... Fluppech erfundener ON. in der Ra.: gebotzt ewéi d'Braut vu F. (s. Stuppech |
197) | LWB Flurréi, Flurri |
| ...I M.: «Prügel» — in der Ra.: hie kritt F. — et gët F. |
198) | LWB Fong |
| ... an die Besiegten zu zahlen); 7) in der Ra.: |
199) | LWB Fons |
| ... Fons III F. in der Ra.: an d'F. huelen (nur Ga.: « |
200) | LWB Foosch |
| ...Foosch M.: «Vorrat» in der Ra.: mir hun et op F. (Echt.: Foasch, |
201) | LWB for |
| ... Adv.: «leicht, halb» in der Ra.: ech war f. entschlof (halb eingenickt). |
202) | LWB Fort |
| ...) II M.: «Stärke» in der Ra.: dat as säi F. (nët). |
203) | LWB Fouss |
| ... F. gesat; 4) «Schuh» in der Ra.: botz d'Féiss of!; 5) «Bein, Fuß |
204) | LWB frank |
| ... Adj.: «frank» nur in der Ra.: fräi a f. |
205) | LWB franquette |
| ... franquette in der adverbialen Ra.: à la bonne franquette (auch: flanquette) «ohne |
206) | LWB Franz |
| ... Frunn(i), Frunnes, Frunsel, Frunzel (s. auch Frell) — Ra.: Franz, Stréipanz! |
207) | LWB fräcks, frieks, frääks |
| ... fräcks, frieks, frääks Adv. in der Ra.: zu fräcks 1) «um die Wette» |
208) | LWB Frädebuerg |
| ... dem Blinden errichtet); 2) fiktiver ON. in der Ra.: e gët op F. begruewen (man weint nicht |
209) | LWB Fräibréif |
| ...; 2) «Freibrief», bes. in der Ra.: e mengt, en hätt e F.; |
210) | LWB Fréibir |
| ...F.: «frühreife Birne», übtr. in der Ra.: muer gët et Fréibiren (morgen müssen wir früh |
211) | LWB Freideswieder |
| ...Freideswieder N.: «Freitagswetter» in der Ra.: F., Sonndeswieder (auch: F., Wieder fir |
212) | LWB Freieschsuelen |
| ... Pl. F.: «Freiersfüße» in der Ra.: e geet op F. |
213) | LWB Fridderech |
| ... Lümmelsjahre kommt) Fréiz (kommt auch als Hausname vor) — Ra.: dat passt ewéi Aasch op F. (gar nicht). |
214) | LWB fud(d)el |
| ... fud(d)el Adj. in der Ra.: hu(d)del a fu(d)del (neben fatz). |
215) | LWB Vull |
| ... Krankheit erwischt); 5) «Rouladen» in der Ra.: Vigel ouni Kapp (oder: Schwanz), dafür auch: |
| ... Schwanz), dafür auch: Trëtschen; 6) in der Ra.: de Spott an de V. (bisw. spaßh.: |
216) | LWB Vullenaasch |
| ...-aasch M. in der Ra.: e schäisst ewéi e V. (oft und wenig); |
217) | LWB Vullenduuscht |
| ... M.: «geringe Trinkfähigkeit», in der Ra.: en huet e V.; |
218) | LWB Funn |
| ...) M.: Var. zu Fändel, bes. in der Ra.: mat Kräiz a F. (etwa bei Bittprozessionen). |
219) | LWB fuppen |
| ... fuppen III trans. Verb. in der Ra.: e léisst sech nët f. (ähnlich: huelen — |
220) | LWB Fuurz |
| ... wéi eng Kap ouni Stuurz; 2) in der Ra.: kale F. — a. «Huflattich, Tussilago farfara |
221) | LWB Fuurzrimm |
| ... am Schwanze des Pferdes» — übtr. in der Ra.: e kritt de F. ugezunn (er wird ausgeschimpft, |
222) | LWB fuussen |
| ... Dampf kochen und bräunen» — dazu die lok. Ra.: em véier Auer eng Kuuscht, a Boune gefuuscht: |
223) | LWB gaangen |
| ... gaangen intr. Verb.: nur in der Ra. ech sin ewéi gegaangt (a. ich bin durch zu |
224) | LWB gaapsereg |
| ...; 2) als ON. verstanden, in der spaßh. Ra.: en as vu Gaapsereg (statt Gaasperech — |
225) | LWB Gaassendreck |
| ... M.: «Straßenkot», bes. in der Ra.: frech ewéi G.; |
226) | LWB Galère |
| ... Galère (wie frz.) F., in der Ra.: vogue la galère. |
227) | LWB Gankendir, Gankdir |
| ... der Kette»; 13) in der adverbialen Ra.: no G. «ohne Unterbrechung»; 14) |
228) | LWB Garde |
| ...»; 4) «Vorsicht» in der Ra.: sief op dénger G. (hüte dich!). |
229) | LWB Gatt |
| ... M.: «der Hintere, Gesäß» — Ra.: Këss der Kaz de G.; in Weimerskirch |
230) | LWB gattswouer |
| ... en as g. nët krank; 2) in der Ra.: fir de g. «zum Schein, sozusagen» — |
231) | LWB Gänsenhimmel |
| ... ungetauften Kinder»; 2) spaßh. in der Ra.: bas d'am G.? (zu jem. der |
232) | LWB Gedankekëscht |
| ...F.: «Sitz der Gedanken», in der Ra.: elo hun ech méng G. doheem gelooss (ich |
233) | LWB Gefolleg(s) |
| ...N.: 1) «Folge» in der Ra.: am G. (im Verfolg) — 't wääss |
234) | LWB gegäästert |
| ... gegäästert (lok. Echt.) Verbadj.: in der Ra.: g. Gromperen «Art Pellkartoffeln» (wann e Kräs |
235) | LWB gehaangen |
| ...Verbadj.: «schlampig gekleidet» — in der Ra.: du kënns do wéi g. (wéi e gehaangene Mäerder). |
236) | LWB Gehäng, Gehänk |
| ... «Türgehänge»; 3) iron. in der Ra.: en as futti am G. (lendenlahm). |
237) | LWB geheien |
| ... verstanden (geheien = nubere, coire, später stuprare) ist die Ra.: da's Maus gehei déng Mudder oder déi |
238) | LWB gelantert |
| ... gelantert Verbadj.: nur in der Ra. wéi gelantert (von Menschen, Tieren und Pflanzen — von |
239) | LWB Gelenk |
| ...im bes.: «Taille», etwa in der Ra.: 't as aus allem G. (sie ist |
240) | LWB Gemeng |
| ... Äänsmänner (s. d. S. 51)» in der Ra.: d'G. gebidden (zur Versammlung der Hausvorstände aufrufen |
241) | LWB G(e)nodegrëtz (Gnoodchesgrëtz), -grimmel, G(e)nodenzäächen |
| ...G(e)nodegrëtz (Gnoodchesgrëtz), -grimmel, G(e)nodenzäächen F. in der Ra.: eng G. «ein bißchen» (das man |
242) | LWB G(e)noodcheswëllen |
| ... G(e)noodcheswëllen in der Ra.: ëm G. (um Gotteswillen). |
243) | LWB gerëmmt |
| ...gerëmmt Verbadj.: «passend» in der Ra.: 't as mer haut nët g. fir dat |
244) | LWB gerëppt |
| ... 2) «kleinlich, religiös fanatisch» in der Ra.: enk g. — déi Leit sin enk g. |
245) | LWB gesat |
| ...2) «verständig»; 3) in der Ra.: gesat de Fall, der Fall oder de Fall |
246) | LWB Geschëtz |
| ... opféieren; 2) «Querverhör, Drangsalierung» in der Ra.: mir haten e laang am G. — mir huelen |
247) | LWB Geschir |
| ... an honnert Moerge Liichteschäin — Geschärr nur in der Ra.: wéi den Här esou d'G.; 2) |
248) | LWB Geséiss |
| ... 2) erweitert: «Hose» in der Ra.: Baartelméis hëlt dem Bauer de Kéis an dem Schéifer |
249) | LWB Gesell |
| ...» — in dieser Bed. nur noch in der Ra.: zu Gesellen — zou Gesell spillen; 2) « |
250) | LWB geséngen |
| ...(ich merke wohl, was vorgeht) — auch in der adverbialen Ra.: (zu) geséngener Aën (Osten: geséiner Auen) sonst |
251) | LWB gestallt |
| ...gestallt Verbadj.: «gestellt» in der Ra.: gutt, schlecht g. (wohlhabend, nicht wohlhabend) — zimlech |
252) | LWB Gewalt |
| ...(er wollte Hand an sich legen) — dazu die adverbiale Ra.: mat (aller) G. (durchaus, unbedingt — dafür auch: |
253) | LWB gëflech, gëfferlech |
| ... gëflech, gëfferlech Adj., in der Ra.: gëflecher Gowe gin «aus freiem Antrieb geben» |
254) | LWB Geier |
| ... oan em fir sich ervirzedoun (cf. zu dieser lok. Ra. auch: Aier) — de G. hëlleft lueden, awer nët droen |
255) | LWB Geldfro |
| ... — bei Geldfroën héiert d'Gemittlechkeet op (außer dieser Ra. lieber da's eng Fro vu Geld); |
256) | LWB Geldschëpp |
| ...schëpp F.: «Geldschaufel» in der Ra.: esou néideg wéi eng G. (gar nicht benötigt); |
257) | LWB geldschësser |
| ... der Geld scheißt (Art Alraune, Eselein streck' dich)»; Ra.: mengs de, ech hätt e G.? (ich |
| ... 2) «Fähigkeit, Geld zu scheißen» — Ra.: 't mengt ee bal, deen hätt de G. |
258) | LWB gicks |
| ... gicks Schallwort, in der Ra.: e kennt nët g. an nët gacks dervun |
259) | LWB Gierg |
| ...(cf. Bärend sub 2); 3) in der Ra.: e kréit geschwënn den Här Gierg gesongen (iron. |
260) | LWB Gipp |
| ... Gipp II F.: in der Ra.: mat der G. huelen «beim Kragen nehmen». |
261) | LWB gläich |
| ... bei der Lieferung zu zahlen); 4) in der Ra.: fir g. leie loossen «als unwichtig abtun» |
262) | LWB Gléck |
| ... (Aasch, an der Nues, an der Jhillistäsch) briechen; — Ra.: 't soll der kee G. bréngen (Verwünschung) |
263) | LWB Gléckskap |
| ...kap F.: «Glückskappe» in der Ra.: eng G. op hun (etwa beim Spiel auffällig |
264) | LWB Glies-chen |
| ... N.: Dim. zu Glas (s. d.); Ra.: all Dag e G., um Enn eng |
265) | LWB Gluedermëtteg |
| ... Gluedermëtteg M.: in der Ra.: e läit bis G. am Bett (wenn die |
266) | LWB Goldammer |
| ...-ammer F. (nur lok. Echt.) in der Ra.: fru wi en G. (wobei wohl an das |
267) | LWB Goldschlaang |
| ...-schlaang F. in der Ra.: wann een d'G. emol féint (déit fannen |
268) | LWB Gott |
| ..., do as kee Gebott (daher die Ra.: en huet, kennt kee G. a kee Gebott) — |
269) | LWB gottlob |
| ...-lob in der anekdotischen Ra.: elauter Läd war gutt gekläd (die vielen Töchter |
270) | LWB gottesgnoodcheswëllen |
| ...-gnoodcheswëllen in der Ra.: ëm G. (um Gotteswillen!); |
271) | LWB gottesschéisschen |
| ...-schéisschen in der Ra. op de G. huelen (zwei Kinder reichen sich die |
272) | LWB gottesriechter |
| ...-riechter, -rechter Pl. N. in der Ra.: all G. «Sterbesakramente»; |
273) | LWB Grasfréisser |
| ...-fréisser M. in der lok. Ra.: ich säin noach kä Grasfrisser (als Protest gegen |
274) | LWB Greechen |
| ... (das Wort ist im Begriff einen pejor. Nbsinn zu bekommen); Ra.: Wi mécht de G. sech? (wie entwickelt der |
275) | LWB Gréidel, Grid(d)el, Gréidi |
| ...zu Gréit (s. d.); als N. in der Ra.: 't kënnt elo wéi d'G. am Hierscht |
276) | LWB grënnesch |
| ... huet säi G. (bei Ausreden, Entschuldigungen); 6) Ra.: zu G. goën (zugrundegehen); dazu das Dim.: |
277) | LWB Guckuck |
| ...»; c) «Penis» in der Ra.: de G. séngt (penis erigitur); d) « |
278) | LWB Gutsch(el) |
| ... Gutsch(el) M.: in der Ra. om G. «huckepack»; s. Ha(l)sebockel, Gutz. |
279) | LWB Gutz |
| ...Gutz (in Echt. belegt — selten) M. in der Ra. op de G. hollen «(Kinder) auf dem |
280) | LWB Hakromm |
| ... «Krummbeil zum Bearbeiten von Untergehölz, Hippe» — Ra.: 't gät än nët an de Bësch ouni |
281) | LWB Haarhauf |
| ... N.: «Nacken» — in der Ra.: ech haën der eng an d'H. — |
282) | LWB haasch |
| ... Interj., zum Aufscheuchen (etwa bei der Treibjagd) — Ra.: wann s de fäerts, da muss de h. soën |
283) | LWB Hab(b) |
| ... Hab(b) N. in der Ra.: H. a Gutt verspillen, verléieren usw. — dafür |
284) | LWB habhäfteg |
| ... habhäfteg in der Ra.: du gës sénger nët h. (er weicht aus, |
285) | LWB haën |
| ... Maß überschritten, das Gesetz übertreten) — hochdeutsch in der spaßh. Ra.: hau ihn, den Lukas! — en heet séng Schong |
286) | LWB Hal(l)em |
| ... wovon das eine einen Knoten aufweist, das andere nicht) — Ra.: den H. laangen an d'Gaarf iwersprangen — |
287) | LWB halsbroch |
| ...-broch in der Ra.: 't geet zum H. (es ist verkehrt |
288) | LWB Hammich |
| ... Hammich imaginärer ON. in der Ra.: en as vun Hammich, nët vu Giwenich (s. |
289) | LWB Handemdréien |
| ...-emdréien N. in der Ra.: am H. (schnell) — dafür auch: - |
290) | LWB hannewidder |
| ... Teil» (cf. auch -bäi) — Ra.: elo si mer vir bäi an h. (Erkl. |
291) | LWB Han(n)ewacker |
| ...M.: der Name einer deutschen Tabakmarke, nur in der Ra.: elo gët et H. (auch: Hannewackes — |
292) | LWB Happchen, Happches |
| ... Happchen, Happches (Haap-) in der Ra.: Hippches an H. «jedermann» — en huet |
293) | LWB Harnesch |
| ... Harnesch M. in der lok. Ra.: an H. geroden (wie hd.); bisw. auch |
294) | LWB Haten |
| ... des Verbums hun «haben» ) in der Ra.: Hätten an H. (dat) waren zwou aarmer Staten, |
295) | LWB Hausmoud |
| ...-moud F.: in der Ra.: de Knoast as bäi denen Hausmouden (Echt. — |
296) | LWB hauszëns |
| ... gesprochen) M.: «Miete» — sprichwörtl. Ra. in Stadtlux.: Mulléngs, wéi as et mam (bisw. |
297) | LWB Häjupp |
| ...-jupp M., in der Ra.: H. spillen (ein Spiel der Kinder beim Festtreten |
298) | LWB Häknapp |
| ... am meeschten dru rappt, deen huet am meeschten — Ra.: e geet op den H. schlofen (im bes. |
299) | LWB Häärchesgutt |
| ...: «Bauern-, Herrengut» in der Ra.: hie verfréiss H. — en as ëm Häierchesgout komm |
300) | LWB hädertréinen |
| ... F.: «helle, dicke Tränen», in der Ra.: 't huet H. (an den Himmel) gekrasch. |
301) | LWB Häerzwuurzel |
| ... übtr.: «Ausbund» — in der Ra.: en as d'H. (vun) der Aarbecht (cf. |
302) | LWB Hällemann |
| ...mann M.: «Kinderschreck» in der Ra.: du gës dem H. an d'Box gefiddert |
303) | LWB hämspillen |
| ...! (höre auf mit dem unnützen Gerede), in dieser Ra. auch |
304) | LWB Här |
| ... Aarbecht, Kniechtsaarbecht (der Herr befiehlt, der Knecht gehorcht) — Ra.: e spillt den H. (er arbeitet nicht viel, |
305) | LWB Härwelt |
| ...-welt F.: in der Ra.: op der (ganzer, léiwer) H. (meist in neg. |
306) | LWB Härentowen |
| ...-towen Pl. F. — in der Ra.: du muss iesse wat gekacht as, 't gët |
307) | LWB Hätten |
| ... Hetten, Hitten, daher werden Wunschträume lok. abgetan mit der Ra.: Hätten, Hitten, Haten (cf. sub Hetten, Hitten). |
308) | LWB heibäi |
| ...)-käerchen, -kutsch F. in der Ra.: mat der H. (abschlägiger Bescheid zu jem., |
309) | LWB héieren |
| ... nicht hören will) — häufig in dieser Bed. in der Ra.: vur (vum) h. soën (vom Hörensagen), dazu: e |
310) | LWB hellewech |
| ... dech h. ewech (aus dem Stëbs), dazu die iron. Ra.: h. ewech an däischter ërem. |
311) | LWB Hëlzebeens |
| ... Hëlzebeens fiktiver Familienname, in der Ra.: H. gin an d'Vakanz, op Munneref, op Weilerbaach, |
312) | LWB Hënner |
| ... engem duurch siwe Boxen an den H. (in dieser Ra. Aasch vorgezogen). |
313) | LWB Hëtz |
| ... Hëtz M.: fiktiver Eigenname — in der Ra.: wéi den H. (oder Schëtz) vu Fälen |
314) | LWB hich |
| ... hich Adj.: in der Ra.: uewen h. an ënne fich (cf. fich). |
315) | LWB Hielems, Hälems, Helems |
| ...F.: «Almosen» — bes. in der Ra.: ech leën der d'H. och nach an d' |
316) | LWB Hieschpelt |
| ... Harlingen, Kant. Wiltz — 74; dafür allg. I(i)schpelt — Ra.: wann d'Ribbe gutt gerode sin, dann heescht H. |
317) | LWB Erhewong |
| ...Erhewong F.: «Schätzung» in der Ra.: meiner Erhewong no (alle Echt.). |
318) | LWB Hiewerléng |
| ...Hiewerléng M.: «Steiß», in der Ra.: dann hief den H. an d'Luucht (stehe |
319) | LWB Hinzpéiter |
| ... Hinzpéiter (lok.) M. in der Ra.: dou gës noach ewell H. bäi Hof (wenn |
320) | LWB Hol |
| ... Hol II in der Ra. op Hol a Mol ist verderbt aus op Pol |
321) | LWB Holzkëscht |
| ...» — dagegen: hëlze Këscht (Kiste aus Holz); Ra.: du bas Här an der H. (im Gegs. |
322) | LWB Holzkummer |
| ...-kummer F., in der Ra.: Professer voan der Holzkoamer (Echt.) — auch |
323) | LWB Holzschniddeschfra |
| ... die ihrem Mann bei der Arbeit hilft» — Ra.: se as ewéi eng H., wa se nët |
324) | LWB Hommage |
| ... M.: «Verehrung» in der frz. Ra. mes hommages (worauf die spaßh. Erwiderung erfolgt: du mir |
325) | LWB hondsgebake Biren |
| ...-gebake Biren Pl. F. in der abweisenden Ra.: hondsgebake Biren och!; |
326) | LWB hondsgenoden |
| ... Pl. F.: «Bauchwinde», in der Ra.: maach der eng Porrettenzopp, da fueren all H. ewech |
327) | LWB Hondsgalopp |
| ...-galopp M. in der Ra.: am H. = hell ewech (s. d.); |
328) | LWB Hondsnues |
| ... «Hundenase» — kal ewéi eng H. — Ra.: Eng H. an e Fraleitsknéi sin ëmmer kal |
329) | LWB Honnären, Honneuren |
| ...) Pl. M.: «Ehrenbezeigungen» in der Ra.: de Buergemeeschter huet d'H. gemat. |
330) | LWB Honnert |
| ...: bis d'Dausend(st) voll as — in dieser Ra. auch das Num. ord. — cf. honnertst) — ähnlich: |
331) | LWB honnertälef |
| ...-älef in der Ra.: en as méi domm wéi h.; |
332) | LWB Honolulu |
| ... Honolulu ON. in der Ra.: wäers de gutt zu H. (wo der Pfeffer |
333) | LWB hott(s) |
| ... 2) «ganz und gar» in der Ra.: d'Haus war hotts verbrannt (= zu Botz op, |
| ... an har trëllen; 3) entwertete Floskel in der Ra.: en huet weder hotts nach kouns gesot (er |
334) | LWB Hou, Hu |
| ... Hu M:: «Nu» — in der Ra.: 't war am H., an engem H. |
335) | LWB Houerendreck |
| ...: «ein Nichts» — etwa in der Ra.: du kriss en H.; |
336) | LWB houfen |
| ...unter aufgehäufte Erde legen» — bes. in der Ra.: wär ech gutt gehouft (wäre ich gut tot |
337) | LWB huck(el)en |
| ...übtr.: «grübeln» — bes. in der Ra.: hucken a brucken; 4) nur in der |
338) | LWB huel |
| ... Baumstumpf — dazu die bei Guckuck sub 1) vermerkte Ra.) — deen hëlt et h. eraus (er geht |
339) | LWB huelen |
| ... scil.: en Humpen, e Patt), dazu die spaßh. Ra.: en Negativen h. (austreten) — wat h. déi |
340) | LWB huesenhoer |
| ...-hoer Pl. in der Ra.: H. a Fëschschuppen gi moër Mëschten (der Bauer |
341) | LWB Huesebändel |
| ... ze wéie wann et gekrasch huet (daher die anekdotische Ra. an der Mosel: määnsche, ech déit mech drunhalen, d'ganz |
342) | LWB hui |
| ... der Luucht; 3) «fein» in der Ra.: uewen h. an ënnen pfui (= uewe beglass an |
343) | LWB Hujhel |
| ... «zermalmtes Gebröckel, breiige unförmige Masse», in der Ra.: ech maachen nach eng Kéier H. a Mujhel aus |
344) | LWB Hujhen |
| ... Hujhen Pl. M. in der Ra.: Hujhen opsetzen «in Zorn geraten» (Wb. |
345) | LWB hun |
| ... han im Nordösl. kaum gebr.; dafür in dieser Ra.: ma bas dach gedëlleg!) — en huet e gutt |
346) | LWB Hunneschrack |
| ...M.: «Hahnenschritt» — bes. in der Ra.: d'Deeg sin en H. méi laang (am |
347) | LWB Hutt |
| ...(«grüner Hut» als Zeichen des Verschuldetseins; daher die Ra.: dass ech de gréngen H. opdéing «daß ich |
348) | LWB Huttschnouer |
| ... «Hutschnur» — in der dem Hd. entsprechenden Ra.: dat geet mer iwwer d'H.; |
349) | LWB Ierscht |
| ... zu Eescht (s. d.) — dazu noch die Ra.: wéini maache(n) s'I.? (wann heiraten sie?). |
350) | LWB iewevill |
| ... iewevill Adv.: in der Ra. ech sot dat fir i. (ohne weitere Überlegung) — |
351) | LWB iewescht |
| ... Späicher (Abstellraum unter dem Dach), dazu bei Ga. die Ra.: e geet om ieweschte Späicher (er trabt hoch |
352) | LWB ilger |
| ... ilger prädikatives Adj.: in der Ra.: ech sin i. = ech hu laang Zänn |
353) | LWB Imche Podimchen |
| ...Imche Podimchen spaßhafte (ostlux.) Anrede, etwa in der Ra.: hee los, Imche Podimchen (Imchen = ostlux. Var. |
354) | LWB Intervall |
| ...(lok. -va:l) M., bes. in der Ra.: an deem I. «in der Zwischenzeit» — |
355) | LWB intus |
| ... intus Adv. in der Ra.: i. hun «gelernt, gegessen, getrunken haben» |
356) | LWB ipp |
| ... ipp Interjekt. — in der Ra.: ech hun ipp gesot, elo muss ech driwwer. |
357) | LWB Ippel |
| ... Ippel in der lok. Ra.: Dokter I. (cf. I/214). |
358) | LWB Ischtlék |
| ...) M.: «Erstgeborener», in der Ra.: I., Proufstéck (beim Erstgeborenen). |
359) | LWB italique |
| ...» (Schräg- oder Liegeschrift) — dazu die spaßh. Ra.: en as i. (er ist so betrunken, daß |
360) | LWB iw(w)el |
| ... mer i. (es wird mir übel — in dieser Ra. auch iwwelzeg — s. d.) — adverbial: dat |
361) | LWB iw(w)er(t) |
| ... hu se diskutéiert — hierzu gehört eigtl. auch die Ra.: si geet (as) i. engem Kand (sie ist |
362) | LWB iw(w)eräänt |
| ...-äänt, -eent Adv. in der Ra.: 't kënnt i. (eraus), dat kënnt sech i. |
363) | LWB iw(w)erbruecht |
| ...(bisw. auch Iwwel-) F.: in der Ra.: e mécht I. (er treibt Mutwillen — Wb. |
364) | LWB Iw(w)erdross |
| ... — in dieser abstrakten Bed. fast ausschl. in der Ra.: Iwwerfloss mécht I. — esou en ale Grand as |
365) | LWB iw(w)erhääschen |
| ... -fuerderen (s. d.) — dazu die Ra.: iwwerhääsch huet nach ni (näischt) geschuet (ähnlich: ' |
366) | LWB iw(w)erhät |
| ... d. sub Hät, Heet sub 1) — dazu die Ra.: i. geholl «alles in allem»; |
367) | LWB iw(w)erleong |
| ... -leonk Wb. 06 — wozu die neol. Ra.: 't muss e mat I. schaffen); |
368) | LWB Jappe(n)mrei |
| ...Jappe(n)mrei in der Ra.: 't gät bei Jappemrei (ähnlich: Juppspitteschkatrin) « |
369) | LWB jéngster Dag, Jéngsterdag |
| ... übtr.: «Ende, Abrechnung», etwa in der Ra.: mäi léiwe Männchen, elo kënnt däi jéngster |
370) | LWB jënnesch |
| ... jënnesch in der Ra.: wat j. «was wunder» — en huet |
371) | LWB Jeriko |
| ... Jeriko fiktiver ON. in der Ra.: en as a J. (verschollen). |
372) | LWB Jhang |
| ... Jhang kritt e Frang a fort as en — Ra.: Jhang a Jhäng as Kaz gehei déng Mudder |
373) | LWB jhicken |
| ..., S. 146); 3) iron., in der Ra.: dann hätt en et awer gejhickt (da wäre |
374) | LWB Jhickemrei |
| ... Jhickemrei spaßh. weibl. Vorn. in der abweisenden Ra.: J. och! (cf. jhicken II sub 1). |
375) | LWB jhips, jhiips |
| ... Schilpen der Vögel (Küken) nachahmend — vor allem in der Ra.: wann all Vulle päifen, da maach du j. |
376) | LWB Jhipsert |
| ... fäerten (cf. auch die sub jhips, jhiips vermerkte Ra.). |
377) | LWB Jhupp |
| ... Jhupp M. in der Ra.: an engem J. «in einem kurzen, kräftigen Zug |
378) | LWB Jicki |
| ... Jicki Interj., Fluchwort in der Ra.: non di Jicki! (u. a. in Simmern belegt) |
379) | LWB Jips, Gips |
| ... Jips, Gips M.: in der Ra.: deen hoat de Jips (Echt. — der ist |
380) | LWB gejot |
| ... ze fannen; C. gelegtl. unpers., in der Ra.: wann et jeet, da geet et schon duer |
381) | LWB jonk |
| ... (neben neit) Liicht (Neumond), etwa in der spaßh. Ra.: bei deem as ëmmer jongt Liicht (er ist |
382) | LWB Josaphat |
| ... (ʒ-/j-) ON. in der Ra.: am Dall J. (beim letzten Gericht) etwa als |
383) | LWB Jouscht |
| ... der Hausn.: a Jouschten (cf. die Ra.: bekannt ewéi Jouschten Hond) — 't as een |
384) | LWB Ju |
| ... II M.: «Begeisterung» in der Ra.: e war am Ju (begeistert, angeheitert, betrunken) — |
385) | LWB Juck |
| ... J. (d. h. schlafen — dieselbe Vorstellung in der Ra.: den hëlze Bierg op — cf. Bierg |
386) | LWB Juddenhaus |
| ...-haus N. in der Ra.: wéi d'Sau am J. (unerwünscht, wie der |
387) | LWB Juddekirech |
| ...F.: «Synagoge» — bes. in der Ra.: 't geet zou wéi an enger J. |
388) | LWB Juddeschoul |
| ...-schoul F. in der Ra.: duurchenaner wéi an enger J. (cf. auch |
389) | LWB Juddeséil |
| ...-séil F. «Judenseele», in der Ra.: verluer wéi eng J. (etwa beim Kartenspiel auf |
390) | LWB Juddesynagog |
| ...F.: «Synagoge» — bes. in der Ra.: duurchenaner wéi an enger J. (cf. auch: |
391) | LWB Jupps(pittesch)katrin |
| ... Jupps(pittesch)katrin weibl. Vorn. in der Ra.: elo geet et bei J. (etwa beim Kartenspiel: |
392) | LWB Jura |
| ... daher entwickelt sich die (heute kaum noch gebr.) Ra.: |
393) | LWB kachen |
| ...s. auch besser (I/S. 104) dazu die Ra.: dat wier d'Ham an der Mëllech gekacht — |
394) | LWB Käddéi |
| ... eise Kaddi as nët dohäm; 3) in der Ra. en ale Kaddi «alter Gegenstand, altes Stück Vieh» |
395) | LWB Kadutsch |
| ...M.: «Schopf» (selten) etwa in der Ra.: ech krut e beim (mam) K. (ze paken). |
396) | LWB Kailchen |
| ... eines gekochten Eies»; 3) in der Ra.: maach (emol) eng K. (leere dein Glas; mache |
397) | LWB Kalori |
| ... Kalori (Ton: 2) M. in der Ra.: am helle K. «in schnellem Lauf» — |
398) | LWB Kamous |
| ... Kamous (lok. Vianden) M. in der Ra.: mëll wéi K. «weich wie sämisch Leder» |
399) | LWB Kanddaafsschmier |
| ...: «Tage der Kindheit» — in der Ra.: vu K. un (von früher Jugend an), auch |
400) | LWB Kandsbän |
| ... Pl. N.: in der (dem Hd. entspr.) Ra.: vu K. un (hier) — dafür eher: Kanddeeg, |
401) | LWB Kannerhand |
| ...hand F.: «Kinderhand» in der Ra.: eng K. as geschwë (bal, séier, liicht) gefëllt; |
402) | LWB Kannerkréien |
| ... N.: «Kinderkriegen» etwa in der Ra.: mam K. as et nët gedon; |
403) | LWB Kannerwëll |
| ...: «Kinderwille» — vor allem in der Ra.: K. as Kaalwerdreck, deen en deet, dat as e |
404) | LWB kanntfälleg, kanntweileg |
| ... (lok. -welleg) Adj.: in der Ra. sech k. gin sich bekannt machen, sich zu erkennen |
405) | LWB Kanoun |
| ...(weil ein Erbprinz geboren worden ist) — häufig in übtr. Ra.: da's ënner aller K. (Ausdruck der Entrüstung: |
406) | LWB Kant |
| ... Héichkant M. (zu II/144 nachzutragen) in der Ra.: op den Héikant leën auf die hohe Kante |
407) | LWB Kap |
| ... mit Kragen und Kapuze (der Kleriker, der Chorherren) erinnert die Ra.: e versprécht engem Kugel (= mlat. cucullus « |
| ...im bes. «Narrenkappe» — in der nösl. Ra.: wann s de geck bas, dann dou eng Kapp |
408) | LWB kapital |
| ... kapital Adj.: bes. in der Ra.: e kapitale Bock schéissen — eng k. Fro, Affär. |
409) | LWB kapaures |
| ... kapott); 3) «tot» in der trivialen Ra.: e geet, en as k. (er stirbt, ist |
410) | LWB Kapp |
| ...aus mittelalterlicher Vorstellung von Hinrichtung und Folter stammt auch die Ra.: e léisst sech d'Haut iwwert de K. zéien |
411) | LWB Kapp |
| ... Nähe von kapores u. kapott gerückt, in der Ra.: e geet geschwë k. er wird bald sterben |
412) | LWB Karschëpp |
| ... «hölzerne Kornschaufel» — vor allem in der Ra.: sou néideg wéi eng K. (d. h. entbehrlich, |
413) | LWB Karfusel |
| ...peinliches Verhör, Quälerei» — vor allem in der Ra: een an de K. huelen jem. Angst einjagen — |
414) | LWB Karnobes |
| ...M: «peinliches Verhör, Quälerei» — in der Ra.: een an de K. huelen (jemand in die |
415) | LWB Karo |
| ...(sub 1); 2) «viereckiges Gartenbeet» — Ra.: e loug am K. (frz. rester sur le |
416) | LWB Kastell |
| ... Wallbefestigung, Fliehburg; 3) N.: übtr. in der Ra. engem d'K. halen «einem trotzen, die Stirn bieten |
417) | LWB Kasten |
| ... M.: «Kasten» — etwa in der Ra.: mat Kësten a Kasten (mit Kisten und Kästen) |
418) | LWB Kaulches |
| ... «Leere, Gefühl der Leere» — in der Ra.: ech hun eng K. am Mo, dat gët eng |
419) | LWB Kaz |
| ... K. där aler eng Maus bréngt (ähnl. Ra. bei Kand sub 1), ähnlich: eng al K. bréngt |
420) | LWB Kazebiren |
| ...-biren Pl. F., in der schroff abweisenden Ra.: Kazebiren och (ähnl.: hondsgebake Biren II |
421) | LWB Kazegro |
| ... gin; 3) «einfältig» in der neg. Ra.: en as nët k., dat as nawell nët |
422) | LWB Käizchen |
| ...Mosel: «Gläschen Branntwein am Morgen» in der Ra.: e K. huelen — wann et mat äm K. |
423) | LWB Käl, Keel |
| ... . .) — ans Hd. angelehnt ist die Echt. Ra.: mat Kand a Käl o'uswanderen, |
424) | LWB Källefchen |
| ... Kallef (s. d.) — dazu bes. die spaßh. Ra.: en huet e K. geluegt, gemat (er hat |
425) | LWB Kéifee |
| ... «Nachgeburt der Kuh» — bes. in der Ra.: esou rout ewéi eng K. (von der Kleidung, |
426) | LWB Kéischwanz |
| ... M.: «Kuhschwanz» — in der Ra.: wackelen ewéi e K.; häufig wie Kazeschwanz |
427) | LWB Kéitheis |
| ... «Tölpel» (Name eines Kuhhirten) — in der Ra.: esou domm ewéi K. |
428) | LWB Kéilsom |
| ... hast Schmutz hinter, in den Ohren) — häufiger in dieser Ra.: Ribbesom; |
429) | LWB quelqu'un |
| ...) Pron.: «jemand» — in der Ra.: dat do as q. (Mensch von Format). |
430) | LWB Këndel |
| ... Nabel eingebackenem Silberstück) — dafür häufig auch: Krëschtkëndel, Krëschtjong; Ra.: en huet de Su vum K. nach (er |
431) | LWB Kéng, King |
| ... Nase); 5) «das Lebensprinzip» in der Ra.: hei kann ee sech d'K. erkalen (= d' |
432) | LWB kéng |
| ... ze k.! 3) häufig abgeschwächt in der Ra. esou kéng sin «sich getrauen» — ech géing |
433) | LWB Kennes |
| ... MITZKA, Die deutschen Mundarten, 1944, 141) — Ga. überliefert die Ra.: ech hu guer kee K. dovun (geschrieben: ech |
434) | LWB Këpp |
| ... Dreieck gefaltet); 3) «Bettlaken» in der Ra.: fänks de schon un um K. ze zéien |
435) | LWB Këppches |
| ...»; 3) «Wölbung» in der Ra.: de Schnaps (oder sonst eine Flüssigkeit) mécht eng |
436) | LWB Këscht |
| ... 7) in Verbindung mit sonndes, in der Ra.: et läit an der sondësser K. (auch als |
437) | LWB Këss |
| ... Këss II, in der Ra.: mat K. a mat Kënn «mit Kind und |
438) | LWB Kessel |
| ... seitlich angebrachte kleinere Henkel (Oueren) — daher die übtr. Ra.: (déi) kleng Kesselen hun och (oder hu grouss) |
439) | LWB Kickert |
| ...d.); 2) «Narrheit» in der Ra.: en huet e K. am Kapp (er ist |
440) | LWB Kielchen |
| ... Kuel «Kohle» (s. d.) in der Ra.: owes nët vun de Kielercher, muerges nët aus den |
441) | LWB kieren |
| ... vru sénger Dir, da sin all Gaasse propper — Ra.: déi brauchen nët ze k., déi kënne mëschten |
442) | LWB Kiirchestull |
| ... der Täsch fir de K. ze bezuelen (in dieser Ra. eher: de Stull an der Kiirch); |
443) | LWB Kiirmes |
| ... am nächsten bei dieser urspr. Bed. steht noch die Ra.: K. an der Kirech a Requiem am Dëppen |
444) | LWB kiirzt |
| ... Adj. kuurz: «kürzest» — bes. in der Ra.: de Kiirzten zéien (den Kürzeren ziehen) — dee |
445) | LWB Kinnek |
| ... Salm» (Mosel u. Sauer) — hieher gehört die Ra.: sou frou (frëndlech) wéi (de) K. am Batzelach (Bounzelach |
446) | LWB kir |
| ...: äich weerd hee schuns k. kréien (hd. beeinflußte Ra)., einheimisch dafür: gedam (II/21). |
447) | LWB Kiwwel |
| ... III M.: «Kegel» in der Ra.: mat Kand a K. (mit Kind und Kegel). |
448) | LWB Klack |
| ... bereits ganz anders aus!); 5) übtr. in der Ra.: hie laut de Schwäin hir K. oder d' |
449) | LWB e Mates Klak |
| ...»; 5) lok. Echt., in der Ra.: ich hoan en gruss K. gemaach «ich habe |
450) | LWB klaken |
| ... aacht Deeg, fir honnert Frang; 3) in der Ra. d'Pan klaken «für andere verantwortlich gemacht werden» |
451) | LWB Klapp |
| ...2) «Streich, Schlag, Prügel» — in der Ra.: dat as Rapp a Klapp (Gesindel, das immer |
452) | LWB Klautchen |
| ... ihre Rast im Wirtshaus über Gebühr hinauszudehnen, woher die gelegtl. Ra.: e frësst ewéi en Drescher an e säift ewéi |
| ...5) Westen: «Bürge» — in der Ra.: ech sin der däi K. (ich muß für |
453) | LWB kläbberen |
| ... übtr. Bed.: du kanns mech kläbberen (in dieser Ra. meist klibberen — s. d. — «ich will |
454) | LWB Kläckelchen |
| ...(s. d.)— vor allem: 1) in der Ra.: en huet eng K. lauden héieren (er hat |
455) | LWB klälen, klelen |
| ... das Komp. opklälen); 2) übtr., in der Ra.: Branntewäi k. (hier meist klaulen) «viel Branntwein |
456) | LWB Klätsch |
| ...I/203; 5) dazu im Nordösl. die Ra.: wann ich en zur K. krein, da geet et |
457) | LWB Kléck |
| ... über den Zeigefinger knipst» (Ösling) bes. in der Ra. d'Kléck (de Klécker) schloen «sich nicht scheren um |
458) | LWB Laiskléckert |
| ...231) — Nordösl. nur dropmaën; 3) in der Ra. op de Präis (drop)klécken: «ungebührlich (auf den Preis) aufschlagen |
459) | LWB Kléng |
| ...Kléng(e) schloen (er spielt den Müßiggänger, gespr. in dieser Ra.: kleŋ: mit gedehntem -ng, cf. auch |
460) | LWB Klénk |
| ... de dran; 3) die von Wb 06 vermerkte Ra.: d'Klénke schloen «seine Zeit vergeuden» |
461) | LWB Klen(t)schdrock |
| ... M.: «Klinkendruck», bes. in der Ra.: en as op e K. doheem (von einem |
462) | LWB Kliefchen |
| ...Kloben' (s. d.). — häufig in der Ra.: schmaacht de K.? (schmeckt das Pfeichen?) — |
463) | LWB Klouschterochsen |
| ... M.: «Klosterochsen», vor allem in der Ra.: äm d'Glusteroasse weisen (ein kleines Kind an |
464) | LWB Knadder |
| ... 4) «Zank» (Ösling, Wiltz) in der Ra.: Hadder a K. (Streit und Zank). |
465) | LWB Knätzelerei |
| ... — cf. aknätzelen, verknätzelen; 2) reflex. in der Ra.: sech eng k. (sich einen Rausch antrinken) — |
466) | LWB Knéck |
| ...; 2) übtr. (lok. Echt.) in der Ra.: en K. breechen (sein Glück nochmal versuchen) — |
467) | LWB Knécks-chen |
| ...M.: «kleiner Knicks» in der iron. Ra. engem Knécksercher maachen (sich jemand gegenüber demütig benehmen). |
468) | LWB knécksen |
| ...s. knécken sub 1; 3) in der Ra. mat de Fangere k. (die Finger aus den Gelenken |
469) | LWB Knëpp |
| ...: «unordentliche, nachlässige Frau» bes. in der Ra.: hätt ech meng Knauter erëm, ech géif meng K. |
470) | LWB Kniecht |
| ...fand sich noch vor etwa sechzig Jahren in der bäuerlichen Ra.: jidder K. seng Mod — zevill Kniet, zewéineg Med |
471) | LWB knieden |
| ... wird u. ä.); 3) übtr. in der Ra.: deen as vu Falschhät (Nidderträchtegkät) gekniet (er ist |
472) | LWB kniw(w)elen |
| ... ist knitterig, kaufe ihn nicht); 5) in der Ra. k. a kraachen — elo gët drageschloen, datt et kniwwelt |
473) | LWB Knuedler |
| ... erhalten (GREDT, Sagenschatz Nr. 904) — dazu auch wohl die Ra.: ech wëll der mei K. sin (ich gebe |
474) | LWB Knuet |
| ... 5) «Fruchtknoten» — übtr. in der Ra.: en huet de K. gutt opgedun (er hat |
475) | LWB coque |
| ...coque (wie frz.) F.: in der Ra.: Är à la coque (Eier in der Schale), |
476) | LWB Këfferchen |
| ... Koffer vgl. auch Wallis)) — übtr. in der Ra.: eng fatzeg am K. hun (schwer betrunken sein); |
477) | LWB Koler |
| ... Echt. s. Kieler sub 1) — übertr. in der Ra.: newen dem K. gon (Spielverderber sein). |
478) | LWB kolléiert |
| ...: «in wilder Ehe lebend» in der Ra.: en as mat där an där k. — |
479) | LWB komm-bréng-mer-näischt |
| ...komm-bréng-mer-näischt in der Ra.: dat do as k. (das ist eine Sache |
480) | LWB Komores |
| ... Komores (Ton 2) M.: in der Ra.: dee géif een de K. léieren (damit würde |
481) | LWB Conduite |
| ... d.); 2) «Begleitung» in der Ra. ech hun em e Pas de Conduite gin (habe |
482) | LWB confit |
| ... frz.) Adj.: «kandiert» in der Ra. Fruits confits Pl.: «kandierte Früchte». |
483) | LWB koter |
| ...koter in der adv. Ra.: par c., par k.: «dem gegenüber |
484) | LWB contrejour |
| ...-jour (Ton 1) in der adv. Ra. à (am) C.: «im Gegenlicht, in falscher |
485) | LWB contrecœur |
| ...-cœur (Ton 1) in der adv. Ra. à C.: «ungern, mit Widerwillen»; |
486) | LWB contrepoil |
| ...-poil (Ton 1) in der adv. Ra. à C.: «gegen den Strich» (vom |
487) | LWB Kopei |
| ...Kopei (Ton 2) auch übertr. in der Ra. 't as eng K. vun engem Mënsch (ein |
488) | LWB Koppenn |
| ...-enn N.: in der Ra. iwer K. ewechfléien (in aller Eile); |
489) | LWB Kopplabunz |
| ... Koppedais-chen, Koppediis-chen (Vianden) — gängigste Ra.: d'K. schloen, seltener: d'K. maachen |
490) | LWB Koréier |
| ... Koréier (Ga, Wb 06) M.: in der Ra.: an engem K. (in einem Zuge, in einem |
491) | LWB Krakau |
| ...Krakau: Name der polnischen Stadt, in der gemeinen, abweisenden Ra.: leck mech zu K. |
492) | LWB Krapp |
| ... der Speiseröhre der Vögel» — übertr. in der Ra.: en huet de K. voll (ist gesättigt oder |
493) | LWB kraus |
| ... kraus Adj.: in der Ra.: alles k. a kleng schloen (kurz und klein) |
494) | LWB Kraut |
| ...K. frësst hinnen de Gaart (überwuchert ihren Garten) — Ra. K. a Läd wuessen ongesinn; 3) a. « |
495) | LWB kräiz |
| ... Adv.: «kreuz» — in der Ra.: k. a quier (Nösl. krécks a kraach) — |
496) | LWB Kräizfeier |
| ...feier N.: «Kreuzverhör» in der Ra.: än an d'K. huelen — cf. Gebiet |
497) | LWB kréckelen |
| ... sin se nët bezuelt; 2) trans. in der Ra.: engem eng kr. (jemandem eine Ohrfeige herunterhauen); |
498) | LWB krëspelen |
| ... krëspelen II intr. V.: in der Ra.: k. op véier Quatéieren (ein Leder auf der |
499) | LWB Krichsfouss |
| ...fouss M.: «Kriegsfuß» in der Ra. se stin op K. (sie stehen in gespanntem Verhältnis |
500) | LWB Kriips |
| ...Sternbild des Tierkreises»; 6) in der Ra.: en aarme K. (ein armer, bedauernswerter Mensch) — |
501) | LWB Kripches |
| ... Kripches (lok. Baschleiden) in der Ra.: K. Kropches maachen (etwas unterschreiben). |
502) | LWB kroopseg |
| ... kroopseg Adj. in der Ra.: k. Fangeren (a. lange, klebrige Finger — b. |
503) | LWB Krop |
| ... sub 2, Patt, Pratz; 8) in der Ra. (Jägerspr.): den Hues huet e K. gemaach (der |
504) | LWB Quäntchen |
| ...: «sehr kleines Gewicht» — in der Ra.: en huet kä Q. Verstand. |
505) | LWB Kälekugel |
| ...4) «Kapuze» (veraltet) in der Ra. engem K. a Kap (Var. Kaf) verspriechen s. |
506) | LWB Kutsch |
| ... wëllt fueren, deen daarf d'Geld nët spueren — Ra.: dat as besser wéi enger eideler Kutsch nogelaf |
507) | LWB Laach |
| ... op eng Kéier huet en eng L. ugeschloën — Ra. eng L. wéi eng Héngerpiss. |
508) | LWB Laangbir |
| ... «Art duftiger Frühbirne» — übtr. in der Ra.: ech fäerten 't gët Laangbiren (wir werden |
509) | LWB laa(n)scht, laangscht |
| ... — neben der eigtl., meist in der übtr. Bed. Ra. (Nösl.) en as o na nët las Schmitz Backes |
| ... (er ist noch nicht aller Schwierigkeiten enthoben — geläufige Ra. beim Kartenspiel) — l. déi Kiirmes sin ech och alt |
510) | LWB Laa(n)schtgoën, -fueren, -kommen |
| ...-fahren, -kommen» nur in der Ra. am L. (im Vorübergehen, beim Vorbeigehen usw.). |
511) | LWB Laf |
| ...Gang im Kahn»; 8) in der Ra. op L. a Kaf (auf Kauf und Zuschlag handeln, |
512) | LWB Lafen |
| ... muss ophéieren!; 4) als substant. Part. in der Ra.: um |
513) | LWB Lak |
| ...II F.: «Laken» — in der Ra. keng Lomp a keng L. (nichts zum Kleiden) — |
514) | LWB lammelen |
| ...trans.: «Lammeln aufheben» (Wb. 06) — Ra. lammel de Koséng (wenn etwas schief gegangen ist) — |
515) | LWB Landverloossen |
| ...-verloossen Adj. in der Ra.: landa gottverloossen (jeder Hilfe bar); |
516) | LWB lappen |
| ... mam Geld, duerfir gi keng Geschäfter — in der Ra. e léisst sech nët l. (er drückt sich nicht, |
517) | LWB Lassspriechen |
| ... 1) «von einer Sünde lossprechen» — Ra. wéi ee beicht, sou gët ee lassgesprach — s. |
518) | LWB laudenhaart |
| ...Adv.: «zum Steinerweichen» — in der Ra. l. kräischen. |
519) | LWB lauseg |
| ... Geschicht (eine lästige Sache) — l. Zäiten — Ra. Kanner, kaaft Kämm, et komme l. Zäiten; 4) « |
520) | LWB lausen |
| ...5) «ohne Appetit essen» — in der Ra.: l. a plécken oder l. a läpsen; |
521) | LWB Lääscht, Leescht |
| ...): du steiwe Leest (du plumper, steifer Mensch) — Ra. grousse Gääst, klenge Lääst (Berens, Kerfegsbloum S. 289) — |
522) | LWB Läffel |
| ...(dem Kleinkind wird das Essen mit dem Löffel gereicht) — Ra.: 't huet erëm een de Läffel néier geluegt |
523) | LWB läffelgesond |
| ...-gesond Adj. in der Ra.: bettcheskrank (s. d.) a l. (nur |
524) | LWB Läffelklack |
| ... F.: «Essenszeit» — in der Ra.: d'L. lauden (wenn die Kinder in Erwartung |
525) | LWB Läib, Leib |
| ... d. — cf. Ltb. 63) «Leib» — Ra.: Mann a Wäib as ee L. Zusatz: sou |
526) | LWB Läich |
| ... mutmaßlichen Mörder — der Sprecher will nichts gesagt haben) — Ra.: bas de räich, gi mer mat dénger L., |
527) | LWB läiwen, leiwen |
| ...intr. Verb.: «leiben» — in der Ra. l. a liewen — 't as säi Papp wéi |
528) | LWB Läm, Leem |
| ... zéi ewéi L. — steiwe, roude, bloë L. — Ra. wee L. um Bengel huet, soll nët bei déi aner |
529) | LWB Lämmes |
| ... das Dim. Lämmes-chen; 2) in der Ra.: mengs de, ech wär vum L. gebass? (hälst |
530) | LWB lännen, lannen |
| ... der Abtei St. Matthias in Trier. Seither hat sich die Ra. «lane mer dech, da bas d'iwwer is» an |
531) | LWB Läpp |
| ... zum L.; 4) «Lappen» — Ra. zwou Mécke mat engem L. schloën. |
532) | LWB Lärem |
| ... M.: «Lärm» — in der Ra.: blanne L. (Alarm ohne ernste Ursache). |
533) | LWB Läsches |
| ...Läsches N.: «Löschen» — Ra. wann al Scheiere brennen, as kä L. méi (da mag |
534) | LWB Gelecks |
| ... lecken an hanne krazen (cf. Kaz sub 1) Ra. wat se (scil. Kéi) op där Plaz lecken as |
535) | LWB lëf |
| ... lëf in der Ra.: l. de Cü (Ki s. d.), da |
536) | LWB leiden |
| ... l. — en huet ausgelidden (er ist gestorben) — Ra. et ka kä mech l., sot Eilespill, ma ech |
537) | LWB Léier |
| ... Lernen» — hie späizt op d'L. — Ra. en huet keng L. a kee Verkéier (Mensch ohne |
538) | LWB Léierjoër |
| ...-joër N.: «Lehrjahr» — Ra. d'Léierjore si keng Härejoren; |
539) | LWB Léngewiewer |
| ... des Leinens: Luxemburger Lehrerzeitung 32 (1938) 471 f.) — Ra. de L. zitt séng Aarbecht an d'Längt a gët |
540) | LWB Léngent |
| ... (de Schaf voller) L. (als Zeichen der Wohlhabenheit) — Ra. dat hält sech beim L. aus (das ist selbstverständlich) |
541) | LWB fir d'l |
| ...fir d'l. «zuletzt» — Ra. dee fir d'l. an de Sak kräicht, muss fir |
542) | LWB lëschteg, lësteg |
| ... näischt (zufrieden, aufgeräumt trotz ihrer Armut, auch iron). — Ra. sou l. wéi Allerséilendag um Groëknapp (traurig) — dat |
543) | LWB Lëtzebuurger, Lëtzebuerger |
| ... leschte Krich (Lux. Patriot während des zweiten Weltkrieges) — Ra. e gudde L. pisst nët gär eleng (ist gesellig) |
544) | LWB lève |
| ... frz. lever, 3. Pers. Ind. gespr. ləf) in der Ra.: l. (lëf) de cul (cü) da kënnt de Rescht |
545) | LWB Lewitten |
| ... Lewitten Plur. tant. in der Ra.: engem d'L. liesen (jem. eine Strafpredigt halten). |
546) | LWB lidd(e)reg |
| ... Arbeit) — steigernd: du bas awer schéi l. — Ra. faul, l. a glott, owes nët schlofen a mueres nët |
547) | LWB Lidderechkät, -keet |
| ... as d'Enn (dervu) fort (hört nicht auf) — Ra. wann d'L. géif wéi don, dann hätt dee vill |
548) | LWB Lidderhannes, -jann, -sak |
| ...-sak M.: «Faulpelz» — Ra. de Liddersak zum Heeschesak (sie gehören zusammen). |
549) | LWB Liedchen |
| ... (Dim. zu Lued s. d.) F.: Ra. e kënnt do wéi aus enger (der) L. (eraus — |
550) | LWB Liewegen, Liewechen |
| ...Liewegen, Liewechen Pl. in der Ra.: en hëlt et vun de L. (er läßt |
551) | LWB lii(ch)t |
| ... I Adj.: «hell» in der Ra.: de liichter Dag — se si bis liichter Dag |
552) | LWB lii(ch)t |
| ... bas l. am Kapp (schwachsinnig, nicht ganz zurechnungsfähig) — Ra. Nösl. liit geladen, as liit gefaren (von leichtsinnigen Jugendlichen); |
553) | LWB Liischberg |
| ...Liersberg» (Reg.- Bez. Trier) — Ra.: sou sprock wéi de Liischberger Herrgott. |
554) | LWB Lisett |
| ...2) «Kuhname»; 3) in der Ra. ee bei d'L. loossen (jem. anschmieren, hintergehen, hereinlegen) |
555) | LWB liw(w)eren |
| ... si (un d'Messer) geliwert; 4) in der Ra.: (engem) eng l. — a. «einen Schaden |
556) | LWB Lochau |
| ... Lochau Stadtname: in der spaßh. Ra.: këss mech zu Krakau, dat läit nët wäit vu |
557) | LWB Lomp |
| ... Sache wird brenzlich); 2) «Kinderwindel» — Ra. d'Hecke sténke jo nach, wou déng Lompen drun houngen |
558) | LWB Gelomps |
| ...Gelomps N.; 2) in der Ra. sech nët l. loossen (nicht zurückstehen, sich nicht übertrumpfen |
559) | LWB Long |
| ... Long F.: «Lunge» — Ra.: 't as fir L. a Liewer rëm ze |
560) | LWB Lottchen |
| ...: a. «junges, leichtsinniges Frauenzimmer» — Ra.: voll wéi L. (sehr betrunken); b. |
561) | LWB Louder |
| ... déi Kränkt (dee Misär) kréien!; 5) in der Ra.: ënner aller L. (unter aller Kritik). |
562) | LWB lous |
| ... looss dee goën, en as der ze l. — Ra. wann een nët staark as, muss een alt l. sin |
563) | LWB Luedstack, -stéisser |
| ...-stéisser M.: «Ladestock» — Ra. en hält sech sou riicht, wéi wann en e L. |
564) | LWB lues |
| ... (einen leisen Schlaf) — eng l. Stëmm — Ra.: wann dat do gefascht ass, dann héieren ech nët |
565) | LWB Luiëndag |
| ... L., wéi Mutzen hiren Iesel erkaalt war (sprichwörtl. Ra. in Echt.). |
566) | LWB Lumière |
| ... (wie frz., doch Ton 1) — in der Ra. 't as keng L. (er ist keine Leuchte). |
567) | LWB Luppert |
| ... Luppert M.: in der Ra.: de L. kréien (fortgejagt werden). |
568) | LWB luusseg |
| ...; 2) «heimtückisch» — in der Ra.: l. kal (heimtückisch kalt). |
569) | LWB maachen, ma(ë)n |
| ... Mëtteg gemaacht — mir hu scho Feierowend gemaacht — Ra. en huet em den Danz laang gemaacht (hat ihn |
| ... hues de d'Better gemaacht? (die Betten gemacht?) — Ra.: wéi ee sech d'Bett mécht, sou schléift een |
| ... hun déi e Spektakel gëscht den Owend gemaacht — Ra. dat mécht der Kaz kee Bockel (s. d.); |
| ... an d'Bett m. — ënner sech m. — Ra. du méchs nët hanner mech wëi hanner eng Heck |
| ... Kiirmes — si hun en déckt Iesse gemaacht — Ra. wien et m. kann, hält en Hond (s. d. |
570) | LWB maaj(h)ee |
| ... maaj(h)ee in der Ra.: m. Fripong — s. Fripong — frz. |
571) | LWB maarten |
| ... oder nä (genau) m. a richteg bezuelt — Ra. nët gemaart, a richteg bezuelt — 't soll een |
572) | LWB Madeleine |
| ... letzterem mit Hëlen — s. d. — zusammen) — Ra. et kräischt wéi eng Madeléin; 2) «Art Backwerk |
573) | LWB Mandelbroliën |
| ...: «fiktive, ausgesuchte Speisen» — in der Ra.: ma nächstens kriss de M. (verweisend, wenn ein |
574) | LWB Mann |
| ... — de klenge M. (der kleine Mann, Proletarier) — Ra.: en dämpt wéi e klenge M. dee baakt |
| ...(stark rauchen) — Anrede: mäi léiwe M. — drohende Ra. der Einwohner von Esch-A.: mäi léiwe Moan, |
575) | LWB Mass |
| ... den Hues leeft (die breite Masse des Volkes) — Ra.: d'M. muss et maachen, sot d'Äppelfra, du |
576) | LWB Mastik |
| ...t as eppes wéi M. (klebrige, weiche Masse) — Ra.: en as esou hongreg, e fréiss de M. vun |
577) | LWB mat |
| ... dat Bescht wat mer hun (einer der Besten) — Ra.: dee m. deelt (teilt), Undeel (Anteil) huet |
578) | LWB matgin |
| ... eent (sie hat ihn verleumdet) — substantiv. in der Ra.: vum M. as nach kee méi arem gin; |
579) | LWB matlauden |
| ...lauden intr. Verb.: «mitläuten» — Ra.: zu Roum (s. d.) muss een alt |
580) | LWB Matläd |
| ...leed N.: «Mitleid, Erbarmen» — Ra.: aus Läd gët M. — Zusatz: an dat |
581) | LWB Mates |
| ... Héinerféiss (C) — häufiger Hausname: Mates, Matëssen — Ra.: lo as et wéi op Matëssen hirer Hochzäit, do |
582) | LWB Matrassebal |
| ...-bal M. — in der spaßh. Ra.: ech gin op de M. (statt zum Tanz, |
583) | LWB Mattant |
| ... «Tante» — s. auch: Tat(t)a — Ra.: Ja, wa méng M. Rieder hätt, wir s'en |
584) | LWB Mattäi, Mattäës |
| ... männlicher Vorname: «Matthäus» — in der Ra.: lo as M. am letzten (jetzt ist es |
585) | LWB Matteis |
| ...Wetterregel: Zënt M. mécht Äis oder brécht Äis — Ra.: Zënt M. mussen d'Gäässe bëtschelen, se siewe gebockt |
586) | LWB Matusalem |
| ... M.: «Mathusalem» — in der Ra.: al wéi M. (uralt) — Scherzrätsel: wat fir |
587) | LWB Maulen, Maules |
| ... (kurzer Diphtong) N.: «Geschwätz» — Ra.: all M. hëlleft näischt, 't muss och gedait |
588) | LWB Max |
| ... a. «Knecht, Diener» — in der Ra.: Här as Här (s. d.), a M. |
| ... — faul ewéi M. (cf. Mascht II) — Ra.: éier hie geschwat huet, as M. ewell eriwwer — |
589) | LWB maxen |
| ... maxen in der Ra.: hei gët nët gemaxt (ich lasse mich nicht |
590) | LWB Mäkoul |
| ...-koul M. in der Ra.: M., kä Koul (die im Mai gepflanzten |
591) | LWB mächteg |
| ... m. rosen; 4) in der neg. Ra.: e wor sénger nët méi m. (außer sich). |
592) | LWB Mäertesmécken |
| ...-mécken Pl. — in der Ra.: M., déi pécken (das Zahlen der Pacht |
593) | LWB Mäerz(e)grueft |
| ... Hacken, das Graben im März» — in der Ra.: M. gët sele gelueft; |
594) | LWB Mäerz(e)luucht |
| ... (scil.: déi al Leit, déi Krank) — Ra.: wie sech hitt virun der M. an der Abrëllssonn, |
595) | LWB mäin |
| ... als Drohung) — mäi léiwen Här (dsgl.) — Ra. (drohend): mäi léiwe Maun, son déi Escher (Einwohner von |
596) | LWB Mär, Mäer, Mäier |
| ... Mar) I M.: «Bürgermeister» — Ra.: Här a M. (Herr und Meister) — en |
597) | LWB Märel |
| ... gemaacht huet? deen huet sech sénger Saache bekëmmert — Ra.: Äddi, ech gin op Mierel (laß mich in |
598) | LWB Mäs, Mees |
| ... heute nicht mehr bekannte Münze» — in der Ra.: (beim Kartenspiel): gëf op, Kéi, Päerd a blo Mäsen |
599) | LWB mäschten |
| ... gemäscht géif — wat hues du dech gemäscht! — Ra.: gudde Kascht a kuurze Weedgank, dat mäscht. |
600) | LWB Mätt, Mätt(é)i, Mättes(chen), Mättchen, Mätti(s), Mätz |
| ... s. Mates — du domme Mätti (Dummkopf) — Ra. (lok.: Echt.): ich säi Mättéi (ich bin |
601) | LWB Méchel |
| ...(R V 55) — du domme M.; — Ra. (lok.: Körich, Angelsberg): wou dräi Méchelen op engem Haff |
602) | LWB Méchela, Michela |
| ... Dorf der Gemeinde Bourscheid, Kanton Diekirch — 164 — Ra. beim Kartenspiel: lo gät et op M. (lok. auch: |
603) | LWB Mechel(en) |
| ... ON.: «Mecheln» (Malines, Belgien) — Ra.: et geet op M. (es wird Appell eingelegt; |
604) | LWB Méchelsdag |
| ... wo ein Stréipréiter [s. d.] stand) — Ra.: e mécht sech onschëlleg wéi e Bock ëm M. |
| ...denn M. gin d'Geesse bei de Bock — Ra. zum Termintag: M. buergt (borgt) — als Zeitbestimmung: e |
605) | LWB Méchelsniewel |
| ...: «Nebel am Michaelstag» — in der Ra.: de M. buergt — s. sub Méchelsdag; |
606) | LWB Méchelswäin |
| ...-wäin M. — in der Ra.: M., Härewäin, Galluswäin (16. Okt.), Bauerewäin. |
607) | LWB Meede, Mäde, Méide, Midde |
| ... Meede, Mäde, Méide, Midde in der Ra.: ze M. gon (auf Freiersfüßen, auf Brautschau gehen) |
608) | LWB meiden |
| ...meiden trans. Verb.: «meiden» — Ra.: wat ee nët ka leiden, muss ee m. — |
609) | LWB méi(n)en |
| ... bal nët méi mat der Séissel geméit — übtr. Ra. Echt.: dat as him en gemichte Wis (vorteilhaft |
610) | LWB Mëlleriesel |
| ... M.: «Mülleresel» — in der Ra.: gelueden ewéi e M; |
611) | LWB Mëndchen, Mënnchen |
| ... M.: 1) «Mündchen» — Ra.: de spatze M. maachen (wählerisch sein beim Essen |
612) | LWB méng |
| ... méng Poss. Pron. — s. mäin — Ra.: déi méng, déi féng (meine Kinder sind die |
613) | LWB mengen |
| ... b. «sich heimlich lieben (minnen?)» — Ra.: déi sech (heemlech) m., werfen sech op der |
614) | LWB Mënz |
| ... schuldig); 3) «Geld» (überhaupt) — spaßh. Ra.: keng (méi) M., keng (méi) Freed — stiech |
615) | LWB Gemëschs |
| ...Mischung»; 2) «einmischen» — Ra.: mësch dech an näischt, da kënns d'an näischt |
616) | LWB Mëscht, Mëst, Mascht, Mast |
| ... diesem Posten geblieben); b. «Dung» — Ra.: en as mir léiwer an der M., wéi |
617) | LWB Mëschtes |
| ... Mëschtes N. — Ra.: wou kee M., kee Krëschtes (s. d. |
618) | LWB Mëtschäd |
| ... (Ton: 2) ON. — s. Mäerscheed — lok. Ra.: hanner M. sin nach Leit (M. |
619) | LWB Mëtteg, Mëtten |
| ... nicht genau um 12 Uhr, sondern um halb zwölf — Ra.: ech schloen dech, datts de d'Mëttercher all am |
620) | LWB Metz(e)ler |
| ... M.: 1) «Metzger» — Ra.: besser bei de M. wéi bei den Dokter (goen) |
621) | LWB Metz(e)ler-, Metzleschblutt |
| ... Metz(e)ler-, Metzleschblutt N. — in der Ra.: M. as keng Bottermëllech (Metzger sind unerschrockene Menschen). |
622) | LWB Mid(d)el |
| ... M.: «Schnittmuster, Vorlage, Modell» — Ra.: kee M., a kee Kiddel (s. d. |
623) | LWB Mierréidech |
| ... Senf gebraucht) — dafür in Echt.: Gaardemoschtert — Ra.: wat notzt de M. wa kä Rëndflääsch derbäi ass? |
624) | LWB Miffchen |
| ... Miffchen F. — in der Ra.: besser eng warem M., wéi eng kal Stiffchen |
625) | LWB miichen |
| ... miichen — in der Ra. (zu Kindern gesagt): komm da méchs de nach m. |
626) | LWB Milleschwäin |
| ... N.: «Schwein des Müllers» — Ra. beim Ferkelkauf: Wiirtsmedercher (Härekächen — s. d.) a |
627) | LWB Millerchen, -cher |
| ... Millerchen, -cher in der Ra.: M. maachen (flache Steine über die Wasserfläche schnellen |
628) | LWB Minett |
| ... Minett III — in der obsz. Ra.: M. maachen. |
629) | LWB Minnéchshär |
| ... M.: «Abt» — in der Ra.: e sëtzt do wéi e M. (würdevoll, behäbig). |
630) | LWB Mippi |
| ... M.: «Hündchen» (Ammenspr.) — Ra.: eng chance de M. — cf. Päerdschance. |
631) | LWB Michel |
| ... Vorname: «Michel» — s. Méchel — Ra.: 't as een wéi der Giedel hire Mischi |
632) | LWB Mod |
| ...) «Mädchen» — z. B. in der Ra.: fleete Meed an danze Pafe soll ee vun der |
633) | LWB moen |
| ... intr. Verb.: «wehklagen» — in der Ra.: si hat gemot a gemot a sich vermaacht wi |
634) | LWB molteren |
| ... do moltert nët nëmmen eemol, dee moltert zweemol — Ra.: d'Molteren an d'Kiere muss de Mëller ernieren |
635) | LWB Mons, Monns |
| ... Mons, Monns — in der Ra.: an der M. hun (gerne haben — C). |
636) | LWB Mooss |
| ... anspruchsvollen Mädchen, das an jedem Liebhaber etwas auszusetzen hat) — Ra.: alles mat Moosse, sot de Schneider, du huet e |
| ... sele beim Faass stoen (wird selten richtig eingehalten) — Ra.: alles mat Moosse, sot den Eilespill, du huet en |
637) | LWB Mo(o)rd, Muerd |
| ...Mo(o)rd, Muerd M.: «Mord» — Ra.: et geet (wéi) op M. an Doudschlag — dat |
638) | LWB Mores |
| ... Mores (lok.: Komores) — in der Ra.: ech wäerd dech M. léieren. |
639) | LWB Morrel |
| ...M.: 1) «großes Stück» — Ra.: jidderee muss sech am Liewe säi M. erofgarrelen — |
640) | LWB Moschter(t), Moster(t) |
| ... mer e Glas M. mat aus dem Buttéck — Ra.: wat hëlleft de M., wann ech kee Fleesch |
641) | LWB Moses |
| ... einem Mann mit Vollbart und würdigem Auftreten) — in der Ra. (lok.): deen hot M. an die drei Propheten |
642) | LWB Motzen |
| ...Motzen (Hausname) in der Ra.: hënt erkaalt M. (oder auch: Mutzen, Butzen) hiren |
643) | LWB Moud |
| ... huet ëmmer nach e Streech fir säin Här — Ra.: wou et M. as, huelen se d'Kou mat |
644) | LWB Mouk |
| ... F.: 1) «Kröte» — Ra.: déi kleng Mouken hun och Gëft (hun hiirt Gëft |
645) | LWB Moumenaasch |
| ...aasch, -dreck M. — abschlägig in der Ra.: en ale M. och (nach); |
646) | LWB Moumeläm |
| ...M.: «Menschenkot» — in der abweisenden Ra.: woumat fëscht der? — Antwort: mat M. — |
647) | LWB Mound |
| ... mat der Fäsch om Bockel op de M. — Ra.: wann s de sou grouss wäers, wéi s de |
648) | LWB Mous |
| ... M. mat Grompren as Tierteg (s. d.) — Ra.: ech zerräissen, haen dech zou M. (Kabes — |
649) | LWB Mousgaart |
| ...-gaart M.: «Kohlgarten» — Ra. (Echt.): sou woal ze Mout wi dem Hoas am |
650) | LWB Mreimuedeléin |
| ... «Maria-Magdalena» — bes. in der Ra.: si huet gekrasch wéi eng M. — s. |
651) | LWB |