1) | LWB a |
| ...pfui» — a pu (cf.: ä); Zussetz.: (alle Ton: 2); |
2) | LWB a |
| ... gezogen, abfallend), «wie schön, wie gut» — Zussetz.: |
3) | LWB A |
| ... im Sg. A·u, im Pl. 'A·uən, in Zussetz. häufig 'Auγə(bleck); in Echternach im Sg. |
4) | LWB Aachen, Aacher |
| ... (steig' mir den Buckel herunter, cf.: deien); Zussetz.: |
5) | LWB Aascht |
| ... M.: «der Monat August», in Zussetz.: «im August reifend», bes. an der |
6) | LWB Adam |
| ...(entfernt verwandt, oder nicht verwandt). — cf.: Uedem; Zussetz.: |
7) | LWB Aker |
| ... dreiwen (zur Mast in den Buchenwald treiben); häufig. die Zussetz.: Buch-, Buck-, Buaker (alle |
| ...) cf. d. folg.; für das Simpl. auch die Zussetz.: Akerschaz, Bëschaker. |
8) | LWB Al- |
| ... zu al- «alt» gehören offenbar folgende Zussetz.: |
9) | LWB allerhällegen |
| ... hëllefe liesen, dann as nët vill Gutts ze hoffen; Zussetz.: A. |
10) | LWB Alt-/alt- |
| ...-/alt- erhalten oder übernommen in den Zussetz.: |
11) | LWB Ambra |
| ... — maach kän A. («mache keine Umstände»); Zussetz.: |
12) | LWB Amecht |
| ... «Karfreitagsgottesdienst» (s. Amt) — Ablt. und Zussetz.: |
13) | LWB an |
| ... Änneli, Anéi, Annett, Annettchen, Annetti, Nann, Nannchen, Nanni, Nannett; Zussetz.: |
14) | LWB an |
| ... Uecht, «in Acht»); cf. a, am; Zussetz.: |
15) | LWB an |
| ... Erdgeschoß, Ggs.: uewen op) — häufig in unfesten Zussetz.: en hält et an (hält es bei sich, |
| ... bei den unter A(n)-/ a(n)- zitierten Zussetz.; im allgem. ist an in dieser Funktion durch |
16) | LWB aner |
| ... un (weil der od. das eine schmutzig, abgetragen ist); Zussetz.: |
17) | LWB Annäis |
| ... pimpinella anisum»; 2) «Anisbranntwein»; Zussetz.: |
18) | LWB Tinnes |
| ...Tinnes besteht als Spottname in den Zussetz.: Flapptinnes (grober Mensch), Labbertinnes (leichtsinniger Mensch), Nastertinnes |
19) | LWB Ascht |
| ...1) eigtl. «(Vogel)nest», häufig auch die Zussetz. Vullenascht; 2) übtr.: «Bett» — |
20) | LWB Aspick |
| ... schmalblättriger Lavendel» hd. auch Spi(c)ke genannt (bot.); Zussetz: Spickenueleg M.: «Lavendelöl» (hd. auch |
21) | LWB ausenaner |
| ... a. (aus dem Leim); häufig in unfestem od. uneigtl. Zussetz.: |
22) | LWB Ä |
| ... Schaf» (cf. Alamm); lediglich in veralteten lokalen Zussetz. erhalten: |
23) | LWB Ä, Ee |
| ...in der Kindersprache heißt das Ei Gackli, Gackeli, Gackelchen; Zussetz.: |
24) | LWB Aäch |
| ... Spott, Deen huet eng besonner Gnod vu Gott — Zussetz.: |
25) | LWB ääns, eens |
| ... — ech sin nach nët ääns mat mer (unschlüssig); Zussetz.: iwwerääns (s. d.). |
26) | LWB Äärdbier |
| ... der Westeifel); andere Bezeichnung der Erdbeere: Kläbberen, Klozbeeren, Heedekloz; Zussetz.: |
27) | LWB Äärz |
| ... wéi aus Stol an Ä. (statt häufiger: Eisen); Zussetz.: |
28) | LWB äärz- |
| ...-/Äärz- Präf., dient allgem. zur Zussetz. von Adj. und bes. Subst., die eine Steigerung einer |
29) | LWB Ädem |
| ... schwierigsten Arbeiten verrichten; daher die meist pejor. Nbbed. der ff. Zussetz.: |
30) | LWB Äis- / äis- |
| ... Äis- / äis- in Zussetz.: |
31) | LWB älef, elef, éilef |
| ... od. Paragraf älef: looss dech nët erwëschen — Zussetz.: |
32) | LWB Ä(n)- / ä(n)-, Ee(n)- / ee(n)- |
| ... S. 5 — mit der tonlosen Form gebildete Zussetz. s. sub en-); |
33) | LWB ämol |
| ... dat as nët ä. geschitt, dat geschitt all Dag; Zussetz. mit |
34) | LWB Äppel- |
| ... Äppel- Zussetz. (s. auch Apel:): |
35) | LWB Ba |
| ... u, e, o, a, d'Kaz mécht Ba; häufige Zussetz.: Bahänni, -jong (-jéngi), - |
36) | LWB baang |
| ... nët baang drëm — engem et baang maachen — Zussetz.: schassbaang (sehr bange). |
37) | LWB Balleg |
| ...(das eingeweichte Obst in der Bütte zerstampfen, die Treber feststampfen); Zussetz.: |
38) | LWB Bam |
| ...2) «entästeter Stamm, dicke Stange» (bes. in Zussetz. wie z. B. Wisbam s. d.) — im |
39) | LWB Band III |
| ... aartlech, droleg . . . B. — s. d. Zussetz.: Deiwels-, Raiber-, Sauband; |
40) | LWB Bann |
| ...1) «Gesamtheit der Flur eines Dorfes» — Zussetz.: Fruuchtb., Huewerb., Lenzb. (für den Anbau |
41) | LWB Baptist |
| ... de Batti stellen (närrisch, ausgelassen, dumm) — häufig in Zussetz.: Fuerz-, Tute- (Schwätzer), Vizbatti, de |
42) | LWB Bausch(t) |
| ...» (Stroh), auch eng B. Blummen (großer Blumenstrauß); Zussetz.: |
43) | LWB Bäiz(el)chen |
| ... — Kälber, Rinder ruft man: komm Bäizchen, Bäizi — Zussetz.: |
44) | LWB Mubauz |
| ...volkstümliche Angleichung: «Bauch» — cf. auch die Zussetz.: |
45) | LWB bauzeg |
| ...: «tölpelhaft» bes. in der Rede — Zussetz.: |
46) | LWB Bäckesch- |
| ... Bäckesch- bedeut. in Zussetz.: «nach Bäckerart, dem Bäcker gehörig, vom Bäcker stammend |
47) | LWB Bän, Been |
| ... (auch übtr. von einem schwerfälligen Menschen) — cf. die Zussetz.: Hénger-, Hunnen-, Schneider-, |
48) | LWB befielen |
| ... befiels de dann? (iron.: was willst du denn?) Zussetz.: ubefielen — Part. Prät.: befuel(en), phV. |
49) | LWB Begänknes |
| ... lok. phV. im Osten: bə'geŋŋknəs, bə'giŋŋknəs — Zussetz.: Joerbegänknes (Jahrgottesdienst), Hamebegänknes (Schmaus, bei dem der |
50) | LWB Belaascht |
| ... as zou daim B. (es fällt dir zu Lasten); Zussetz.: Familjebelaascht (Person, für die die Familie sorgen muß) |
51) | LWB Beates |
| ... B. — mengs de, ech wär däi B.? — Zussetz.: e Beatesmännchen. |
52) | LWB Béckel |
| ... und Schweinen) — Béckels, Béckelches spillen; dafür auch die Zussetz.: |
53) | LWB Béckel |
| ... — bisw. auch: ee Béckléng an ee Salz; Zussetz.: |
54) | LWB Beicht |
| ... (= aus der Schoul schwätzen) «Geheimnisse ausplaudern»; Zussetz.: géi B., Generols-/Kaperolsb. (s. |
55) | LWB béid |
| ... wat häss de gär, dëst oder dat? Béides. — Zussetz.: |
56) | LWB Beidel |
| ... der Bauer, um seine Einfachheit zu entschuldigen); s. auch die Zussetz.: Fatz-, Flatsch-, Honds-, |
57) | LWB Béinchen |
| ... d.) — jidwidder B. gët (huet) hiren Téinchen; Zussetz.: Gäässebéinchen (s. d.). |
58) | LWB béis |
| ... ewéi eng Spann, e Raup, e Schwäin (dazu die Zussetz.: spanne-, spannter-, schwäibéis — « |
59) | LWB Bëns |
| ... — bisw. auch für «Segge, Carex». Zussetz.: |
60) | LWB Bitt) |
| ... Predigtstuhl besteigen) — vun der B. erof (vom Predigtstuhl); Zussetz.: Bad- (Bued-), Bauch-, Ënner |
61) | LWB Bierchen |
| ... Bier N.: «Beere», häufig in Zussetz.: z. B. Mille-, Schnéibiercher (s. d. |
62) | LWB Bigel |
| ...: allg. «Bügel» — häufig für die Zussetz.: Klederbigel — für den Griff an der Handtasche. |
63) | LWB Biird, Beerd |
| ...ist, mit Bindematerial aus jungen Eichen- oder Hagebuchenzweigen geseilt); Zussetz.: |
64) | LWB Biischt |
| ... Bohnerbesen» — meist in näher umschriebenen Zussetz.: Baart-, Bam-, Drot-, |
65) | LWB Binnert |
| ... für Eisebinner(t) «Eisenbahner» (eigtl.: Eisebunner); Zussetz.: Intebinnert (s. d.). |
66) | LWB Binnes |
| ...2) nur Ga.: «geschnittener Farren»; Zussetz.: Intebinnes (s. d.). |
67) | LWB Bir |
| ... (Ga.), — Lavemetsbir (birnförmige Klistierspritze aus Gummi); Zussetz.: s. besonders Fréibiren. |
68) | LWB Bisägel, Biseegel, Bisäckel |
| ...Zwerchaxt» (kleine Axt des Zimmermanns — frz. bisaiguë); Zussetz.: |
69) | LWB Bisewitt |
| ...) — den Hond mécht, dréit séng B.; Zussetz.: |
70) | LWB Biwer |
| ... Tuchgewebe (im Handel auch «Kastorin» genannt). — Zussetz.: Biwerhutt M.: «Zylinderhut» (cf. |
71) | LWB Biz |
| ...)». bes. zum Zubereiten und Aufbewahren des Kaffees (Zussetz.: Kaffisbiz) — de B. steet ëmmer bei hinnen um |
72) | LWB Biz |
| ...II M.: «penis» — cf. die Zussetz.: Uessebiz «Ochsenziemer». |
73) | LWB Biz |
| ... M.: «Einfaltspinsel» — dafür häufiger die Zussetz.: Dräi-, Dréi-, Stréibiz. — |
74) | LWB Bléck |
| ... genaues Augenmaß) — de béise B.; erscheint in Zussetz. auch als -black (Ablack neben Abléck — |
75) | LWB blocken |
| ...» (Pennälerspr.) — dafür lieber: knuppen, béchsen; Zussetz.: ublocken «weglaufen». |
76) | LWB Bloder |
| ...F.; 4) spaßhaft: «Kahlkopf»; Zussetz.: Quëtschbloder (s. d.). |
77) | LWB Blumm |
| ...ët! (auch Antwort auf vorwitzige Fragen) — cf. die Zussetz.: Äis-, Häblummen; 2) bei Getränken, |
78) | LWB Bock |
| ...(Männchen der Ziege, des Schafes, Rehes, Steinund Damwildes, Kaninchen) — Zussetz.: Geesse-, Schofs-, Réi-, |
| ... zum Höherstellen von Gegenständen»; häufig näher bestimmt in Zussetz.: Holzbock (im Norden dafür: Sääch-, Seechbock |
79) | LWB Boll |
| ... zum Schöpfen des Viehfutters in den Futtereimer — cf. die Zussetz.: Schwéngsboll); 3) «halbkugelförmiges Trinkgefäß aus Fayence ohne |
80) | LWB Bommenastik, Bommelastik |
| ... M.: «elastisches Gummi» (frz. gomme élastique); Zussetz.: |
81) | LWB Bond |
| ... u. a. für Madeleine s. d.); dazu die Zussetz.: |
82) | LWB Bon(g)kraitchen |
| ... M.: «Christbirnbaum» (frz. bon chrétien); Zussetz.: |
83) | LWB Böttchen |
| ...kleiner, oben zugebundener Strang» — eng B. Zwir; Zussetz.: |
84) | LWB Boulettaner |
| ...M.: «Pennäler, der im Konvikt wohnt»; Zussetz.: |
85) | LWB Bokéitchen, Pokéitchen |
| ... Getränken) — de Wäin huet e gudde B.; Zussetz.: |
86) | LWB Box |
| ... Knie bis in die halbe Wade reicht) cf. auch die Zussetz.: Fraleits-, Maansleits-, Deckels-, |
87) | LWB Bracelet, Brasseli |
| ... de Bouf huet Brasselië vun Dreck em d'Äärm; Zussetz.: |
88) | LWB Brächelchen |
| ... ech (nach) B. knae kann (bis zum letzten Atemzug); Zussetz.: Paschtoueschbrach (Brach mit Sahne); 3) geringschätzig: |
89) | LWB Brauerei |
| ... Brauerei F.: «Brauerei»; Zussetz.: |
90) | LWB Brëtellen |
| ... — iron.: e Piano mat Brëtellen (Ziehharmonika); Zussetz.: |
91) | LWB Briet |
| ... Brett im Schrank» usw.; — meist in Zussetz. näher bestimmt: Brout-, Hak-, Kelter- |
92) | LWB Britt |
| ...ein armseliger Mensch» (bes. für Frauen); cf. die Zussetz.: Äer-, Hame-, Héngerbritt. |
93) | LWB Bronk |
| ... bro:uŋk) M.: «Frühnebel über Tälern»; Zussetz.: Aaschtbronk (s. d.). |
94) | LWB Broscht |
| ... ech hat mech an d'B. gebass vu Freed; Zussetz.: Guckucks-, Héngerbroscht (s. d.); |
95) | LWB Brot |
| ... Essen losgegangen, übtr.: er hat Lunte gerochen); cf. die Zussetz.: Äppel-, Hämmels-, Kallefs-, |
96) | LWB Brudder |
| ... säi B. (Bruder des fetten Donneschteg = Aschermittwoch); Zussetz.: Stéi(f)brudder (s. d.); 2) Mitglied |
| ...(s. d.); 2) Mitglied einer Korporation — Zussetz.: Engels-, Kranke-, Logebrudder (s. |
| ... gelungene, löschtege, waarme, rauhe . . . B.; Zussetz.: Lazbrudder (s. d.). |
97) | LWB Buaken) |
| ... schloen (er geht B. sammeln um Öl zu pressen); Zussetz.: |
98) | LWB Buddel(l) |
| ... bisw. gleichtonig) F.: «Flasche» (frz. bouteille); Zussetz.: |
99) | LWB Bull |
| ...Gelichter, Pöbel, Lärm» — B. schloen (Lärm machen); Zussetz.: |
100) | LWB Bulldogg |
| ... esou kéng fir mat deem ale B. ze schwätzen; Zussetz.: |
101) | LWB Bulli |
| ...Brei, breiige Masse, Kot, Schmutz» (cf. frz. bouillie); Zussetz.: |
102) | LWB Burgunner, Burgunder |
| ... — fréie B. «grauer Clävener, vitis praecox»; Zussetz.: |
103) | LWB A |
| ...» — wat huet deen e B. (cf. die Zussetz.: Widderbuuscht); B. F.: nur im Pl. |
104) | LWB Géidaf |
| ... «Nottaufe» — folkl.: s. die einzelnen Zussetz., sowie HVk. SS. 166 ff.; 2) |
105) | LWB Daim |
| ... Daim (d·) M.: «Damhirschleder»; Zussetz.: |
106) | LWB Dangs |
| ... andere Bezeichnungen s. Damp sub 5); Zussetz.: Dangsaul «irdener Napf zum Aufbewahren des Sauerteigs». |
107) | LWB Dauer |
| ... — op d'D. hält kee Mënsch dat aus; Zussetz.: |
108) | LWB Dauf |
| ... hën — s. auch das Dim. Daifchen — Zussetz. s. Dauwen-. |
109) | LWB dääls, deels |
| ..., d. (bei Unschlüssigkeit, mit Bezug auf das Vorhergesagte); Zussetz: méieren-, määschtendääls (s. d.). |
110) | LWB Däg, Deeg |
| ... wird immer beleibter) — fett ewéi D. (cf. die Zussetz. dägfett) — Echt.: Fir gouden Daig ze gréien, |
111) | LWB däischter |
| ... en huet mech déck an d. vernannt, bedrunn — Zussetz.: pach-, stack-, stachdäischter. |
112) | LWB Deiwel |
| ... der D. (unbändige Kinder) — von Kindern häufig in Zussetz.: Brëll-, Jäizdäiwel (Kind das leicht heult). |
113) | LWB Dechens- |
| ... Dechens- (bezeichnet in Zussetz. das Vorzügliche) |
114) | LWB déck |
| ... — en décke Su (10 Centimes, 2 Sous — Zussetz. damit s. unten) — an nach nët fir en décke |
115) | LWB Déckesus- |
| ... Déckesus- (im allg. in Zussetz. mit der Bed.: «von geringem Wert, nichtsnützig»); |
116) | LWB Decken |
| ...-, Stepp-Wolldecken (s. d.); dazu Zussetz. in Echt.: |
117) | LWB deen |
| ... hänken, deen et méi laang huet, dee schlääft et; Zussetz.: |
118) | LWB Déinschteg, -ten; |
| ... «Dienstag» — en Dënschteg (nächsten Dienstag) — Zussetz.: |
119) | LWB Depeesch, Depääsch, Ampääsch, Apeesch |
| ... Depääsch, Ampääsch, Apeesch F.: «Telegramm», Zussetz.: |
120) | LWB Dir |
| ...: Hënnerdir) «Vorder-, Hintertür» — Zussetz.: Hausd., Stalld., Kummerd., Hierzelsd. |
121) | LWB Dokter |
| ... e preparéiert, mécht bestät säin D. (Doktorexamen); dazu die Zussetz.: |
122) | LWB dokteren |
| ... an 't hëlleft alles näischt; auch in den Zussetz.: |
123) | LWB Dong |
| ...nennt man den Mist, sobald er zur Düngung verladen wird; Zussetz.: |
124) | LWB donkel |
| ...» — am Donklen as gudd monklen (Wb. 06); Zussetz.: |
125) | LWB Draf |
| ...Traufe» — vum D. an den Drëpsschlag — Zussetz.: -schlag = Drëpsschlag. |
126) | LWB Draf |
| ...grabenförmiger Rand eines Waldes» (z. Verhindern des Feuers), Zussetz.: |
127) | LWB Drau |
| ... drε:u) F.: «Bohrgestell mit Rundgang»; Zussetz.: |
128) | LWB Dréischer |
| ... überzogen ist» — Iwer Hecken an Dréisch — Zussetz.: |
129) | LWB Drëppchen |
| ..., dräispänneg D., Stämetzesch, Zammermanns, Dräistempler D. — Zussetz.: |
130) | LWB Drëpsen |
| ... Drëpse geholl? — en huet keng D. Verstand — Zussetz.: |
131) | LWB Dresch |
| ... — elo wou mer d'Dresch gemaach hun — Zussetz.: Dresch- |
132) | LWB Drescher |
| ... M.: «Drescher» (Getreidedrescher), dazu die Zussetz.; |
133) | LWB Éierz |
| ... oft reich, wenn in ihren Grundstücken Eisenerz entdeckt wurde) — Zussetz.: |
134) | LWB ent |
| ... ent (ənt-) Präf. in fest. verb. Zussetz. In einer Gruppe von trans. V. bezeichnet ent- |
| ... ein Rückgängigmachen dessen, was das einfache V. besagt. Einige Zussetz. sind direkt aus Substantiven abgeleitet, andere lassen sich direkt an |
135) | LWB Esseg |
| ... 't as alles E. (die Sache ist verdorben); Zussetz.: |
136) | LWB Etage |
| ... E. (im 1. Stock), op der Etage — Zussetz.: Mansardenetage (wo die Dachzimmer etwas höher sind und größere |
137) | LWB Etikett, Edikett |
| ... as gutt datt s du keng E. dréis — Zussetz.: Fläschenetikett (Etikette an einer Flasche, und zwar, je |
138) | LWB Fallek |
| ... — Aën ewéi e F.; auch: Spuervull; Zussetz.: |
139) | LWB Falz |
| ... Gewerbesprache der Schmiede, Schreiner; urspr. «das Zusammenlegen»; Zussetz.: |
140) | LWB Fantasie |
| ... wat hues du eng F. (zu einem Lügner, Aufschneider); Zussetz.: eng Hënnersfantasie (bei unpassenden Witzen). |
141) | LWB Fascht |
| ...3) «Rest des Branntweindestillats» (s. Fusel); Zussetz.: |
142) | LWB Vatter, Vueder |
| ... Himmel — e lieft ewéi Gott Vatter am Frankräich; Zussetz: |
143) | LWB Fändel, Fuendel |
| ...(Hüllwort für Katamenien — auch einfach: mer hun ausgehaang); Zussetz.: Fändel-/ |
144) | LWB féi |
| ... — dafür auch: fi(ch) — s. d.; Zussetz.: féi ba — féi dann — féi Däiwel — |
145) | LWB Féng, Feng, Fenn |
| ... im Ösl.), dafür auch: Gefenn (R./XIII); Zussetz.: |
146) | LWB Verstuerwen |
| ... Pl.: «die Abgestorbenen», dazu die Zussetz.: |
147) | LWB verwurelt |
| ...verwurelt, bes. in der Zussetz. |
148) | LWB fest |
| ... dieser Zauber wird gelöst durch silberne, gesegnete Kugel); in vielen Zussetz.: bibel-, feier-, waasserfest, ähnlich: |
149) | LWB Festong |
| ... F.: «Festung» — dazu die Zussetz. (bes. in Stadtlx.): |
150) | LWB Feuille |
| ... F.: «Formular» — in vielen Zussetz., etwa |
151) | LWB Fiber |
| ... «Füllstoff für Kissen und Steppdecken», dazu die Zussetz.: |
152) | LWB Filet |
| ...-, Korbball-, Fußballtornetz usw.; dazu die Zussetz.: |
153) | LWB virgëscht(er) |
| ...vorgestern» — cf. auch: éigëscht; dazu die Zussetz.: virvirgëscht, iwwervirgëscht (s. auch: virenzeg). |
154) | LWB Virkaf |
| ..., Vorverkauf»; 2) «Hökerkram»; Zussetz.: |
155) | LWB Flack |
| ... F.: 1) «Flocke» — Zussetz.: Schnéiflacken; 2) nur im Pl.: « |
| ...» (als Kissen- und Steppdeckenfüllung) — dazu die Zussetz.: |
156) | LWB Focker(t) |
| ... Focker(t) M.: «Viehhändler», in Zussetz.: Kéi-, Päerdsfocker(t). |
157) | LWB Vresinnfrësser |
| ...-frësser M.: «Fresser» in Zussetz. wie: Äächefrësser (Maikäfer), Häerz-, Kabes-, |
158) | LWB Friessen |
| ... krute mer do e F. virgesat — dazu die Zussetz.: Honds-, Schwéngsfriessen (cf. auch Friess). |
159) | LWB Frumm- |
| ...Frumm- = Froun (s. d.) in Zussetz.: |
160) | LWB Fudder |
| ...-, Päerds-, Schwéngsfudder (in der letzten Zussetz. lieber -friessen), dréchent, gréngt, Feld-, Wisefudder; |
| ... dat as sénges F. (das schmeckt ihm, paßt ihm); Zussetz.: Stodentefudder (s. d.); 2) «Ährenabfälle |
161) | LWB Fuuss |
| ...4) «junger Student» — dazu die entsprechenden Zussetz.: Fuussmajouer M., Fuussestall M. (aus der |
162) | LWB Gäissel |
| ... kriss de d'G. an d'Hand. — Die Zussetz. Kutschegäissel bezeichnet eine feinere Peitsche ohne Kap, bei |
163) | LWB gärepont |
| ...gäreg erscheint nur in Zussetz.: ënner-, iwwer-, lougäreg (s. |
164) | LWB Gebäck(s) |
| ... G. am Uewe gebak (s. Hex); dazu die Zussetz.: |
165) | LWB Gehëlz |
| ...»; 2) «Wäldchen» (cf. die Zussetz.: Ënnergehëlz) — Red.: wiers de gutt am |
166) | LWB Geschir |
| ...) — äerde G. (irdenes Küchengeschirr) — in vielen Zussetz.: Baart-, Bett-, Fësch-, |
167) | LWB Geseems |
| ... Geséims, Gesiims, Gesims) N.: «Sämereien»; Zussetz.: |
168) | LWB Gespréich |
| ... wat domm (kannereg, Fraleits-) Gespréich(er) dazu die Zussetz.: Muergesgespréicher (dumme Gespräche) — ech kéim an de |
169) | LWB Gezei |
| ... allgem.: «Zeug», meist nur in Zussetz.: Fësch-, Spill-, Zockergezei u. |
| ... neben häufigerem -geschir — in manchen Zussetz., etwa: Schouschteschgezäi u. ä.; |
| ...u. ä.; 3) «Tuchzeug» — Zussetz.: Bettgezei; 4) «Kleidung» — Zussetz. |
| ...Zussetz.: Bettgezei; 4) «Kleidung» — Zussetz.: Aarbechts-, Schaffgezei, wiertest, sondest, bescht G. — |
170) | LWB Gendaarm, Jhandarem |
| ...übtr.: mäi G. (strenge Ehegattin) dazu die iron. Zussetz.: Gendaarmekou (Ziege); Gendaarmekuck (scharfer Blick); |
171) | LWB Gett |
| ... lok. (bes. Norden) dafür: Struck (s. d.) — Zussetz.: |
172) | LWB giel |
| ...(Mensch mit blondrotem Haarwuchs) — Hausn.: a Gielens; Zussetz.: gold(e)giel, goltegiel. |
173) | LWB gipsen |
| ...: «mit Gips arbeiten, zuschmieren, bestreuen» — Zussetz.: aus-, ver-, zougipsen — |
174) | LWB Glorië |
| ... G., iwwer d'ganzt Gesiicht — dazu die Zussetz.: |
175) | LWB Gubbel(t)chen |
| ...3) lok. «Schüsselchen» — dazu die Zussetz.: |
176) | LWB Grad |
| ... en as am drëtte G. Famill — dazu die Zussetz.: |
177) | LWB Granat |
| ... auch d. folg.; 2) «Granatapfelblüte»: Zussetz.: |
178) | LWB gräwen, grewen |
| ... — cf. das Subst.: Gréif; dazu die Zussetz.: |
179) | LWB Grëtz |
| ... F.: 1) «gestampfte Getreidekörner» — Zussetz.: Huewergrëtz; 2) «Kartoffelschale» — e Kuerf |
| ... (sonst: Schiel, Schuel — s. d.) — Zussetz.: Äppelgrëtz; 3) «Kleinigkeit» (wie Grimmel |
180) | LWB Grupp |
| ...Grupp F. und M.: «Gruppe»; Zussetz.: |
181) | LWB Guergel, Gurgel, Gargel |
| ...» — d'G. gët gerass — dazu die Zussetz.: |
182) | LWB Guimauve |
| ... — Pater G. (= pâte de guimauve); Zussetz.: |
183) | LWB Haals |
| ... «Zuggeschirr des Pferdes, Siele» — dazu die Zussetz.: |
184) | LWB halleffaaschten |
| ... Pl. F.: «Halbfasten», dazu die Zussetz.: |
185) | LWB Handwierker |
| ... dafür älter: -wierksmann (s. d.); Zussetz.: |
186) | LWB Hääschemann |
| ...mann M.: «Bettler»; dazu die Zussetz.: |
187) | LWB Hädebierg |
| ...bierg M.: «Flurbezeichnung bei Waldbillig»; Zussetz.: |
188) | LWB Häre(n)- |
| ... Gegs. zu Damme(n)- in einer ganzen Reihe von Zussetz. wie: -box, -hiem, -coiffeur, |
189) | LWB hyperklug |
| ...-klug (in dieser Zussetz. mit Vorliebe lang, im Gegs. zum Simplex kluch), |
190) | LWB houmass |
| ... vun der H. — cf. auch Vesper; Zussetz.: an der Houmassenzäit; |
191) | LWB Huewermiel |
| ... «Hafermehl» (cf. auch -grëtz); Zussetz. dazu: |
192) | LWB Iw(w)ergiljen, -jhiljen |
| ... N.: «Evangelium» — dazu die Zussetz.: |
193) | LWB Jhandar(em), Jhondarem |
| ... Arem — luusseg ewéi eng Jhandaremsfra — u. die Zussetz.: |
194) | LWB jonggesell |
| ... häufig als Zierpflanze vor den Häusern); zur Bed. 1 die Zussetz.: |
195) | LWB Kaaschtel, Kaassel(t) |
| ... mit Befestigungsresten) — cf. auch Kastell; — dazu die Zussetz.: |
196) | LWB Cadenas |
| ..., Vorhängeschloß» (soviel wie Klauschter); dazu die Zussetz.: |
197) | LWB Kaff(é)i |
| ... noch zwei Einladungen zum Kaffeekränzchen im Rückstand) — in mannigfacher Zussetz.: Daf-, Kanddaafs- (oder Kands- |
198) | LWB Caleçon |
| ...e K. un? (früher dafür ländlich auch: Ënnerbox); Zussetz.: |
199) | LWB Kant |
| ...1) «Kante» — vor allem in den Zussetz.: Dräi-, Véierkant F./M. (s. |
200) | LWB Kantuenjeesschweess |
| ...Kantuenjeesschweess M.: «Wegewärterschweiß»; ähnliche Zussetz. in den spaßh. Raa.: naass ewéi eng |
201) | LWB Kapëttchen |
| ... zwei Bändern, die unter dem Kinn verknotet wurden»; Zussetz.: |
202) | LWB Kartausseblumm |
| ... «Königskerze, Wollblume, Verbascum» — auch: Wollkraut; Zussetz.: |
203) | LWB Kartrong, Carton |
| ...(es taugt nicht viel) — in dieser Bed. dazu die Zussetz.: eng Kartrongslued (eine Schachtel aus Pappe) — e |
204) | LWB Kenner |
| ... — dat as eppes fir K.; dazu die Zussetz. der Hochspr.: |
205) | LWB Këppert |
| ... d'Këpperten aus der Kaul — dazu die häufigere Zussetz.: Lä-, Leekëppert (s. d.). |
206) | LWB Këttel |
| ... F.: «Quitte» — in der Zussetz. |
207) | LWB schwaarz Kichen |
| ... die deutsche Küche nicht) — auch in Zussetz.: Fësch-, Fleesch-, Päerdskichen (Fisch |
| ... aber nicht nur menschl. Nahrungsbereitung», meist nur in Zussetz.: Fudder- od. Schwéngskichen «Raum, in dem |
208) | LWB Kiefer |
| ... lok. phV. zu Kiewer (s. d.), auch in Zussetz. und Abl., etwa: Kieferlek, -léng (Ehnen), |
209) | LWB kierwen, käerwen |
| ... Schwéngert (der Schweinehirt) gekierft gin — dazu die Zussetz.: Kierfdag (s. d.). |
210) | LWB Kiewerlek |
| ... Kuessendéier erscheint die Eiche als namengebendes Motiv in den Zussetz. Äächebës(el)er (-bëserer), Äächefrësser (Reisdorf), Ääche(l)kiewer, - |
211) | LWB Kiw(w)el |
| ... als Handhabe)» — Grundwort in zum Teil übtr. Zussetz., etwa: |
212) | LWB Cliché, Klischee |
| ... Ausdrucksweise) — dazu die gängigen hochsprachl. Abl. und Zussetz.: |
213) | LWB klitsch |
| ... Geräuschs (ähnlich: klätsch, platsch, plätsch); u. a. in der Zussetz.: |
214) | LWB Knëllchen |
| ... deen Hond mécht Knëllercher wéi Worfjhicken — dazu die Zussetz. |
215) | LWB Knëspel |
| ...s. Héispel u. Mëspel; 2) in der Zussetz. |
216) | LWB Gekniw(w)els |
| ... — wat hues de do fir e G. — Zussetz.: Donnerkniw(w)el (a kän Enn) s. Donnerkäil. |
217) | LWB Knujhelerei |
| ...Knujhelerei F. und die Zussetz. verknujhelen, zerknujhelen s. d. |
218) | LWB Knuselerei |
| ...Knuselerei F. und die Zussetz. |
219) | LWB Knuseler |
| ...Knuseler (Osten) s. Knujheler — ad 2 die Zussetz. |
220) | LWB knu(u)tschen |
| ...2) «an Weibern herumhantieren» — dazu die Zussetz.: |
221) | LWB Cocktail |
| ... se hun e fuppege C. gin — dazu die Zussetz. |
222) | LWB Koli, Colis |
| ... Kiste, Paket» (zum Versand bestimmt) — dazu die Zussetz.: Postkoli. |
223) | LWB Këllchen) |
| ... e gesonde K. gezillt (er ist fett geworden) — Zussetz.: |
224) | LWB Kollar |
| ... — cf. Jhäkert, Maarkollef — zu letzterem die Zussetz.: |
225) | LWB Geschäft |
| ...Geschäft N. — Zussetz.: |
226) | LWB Kollera |
| ... fir d'K. ze kréien (Kraftausdruck) — dazu die Zussetz.: |
227) | LWB Collier |
| ... M.: 1) «Halsband, Halskette» — Zussetz. etwa Pärelecollier s. d.; 2) «Halsreif |
| ... oder Metall» (für Tiere, namentlich für Hunde) — Zussetz.: |
228) | LWB Kollik |
| ... inneren Organs» — frz. colique — dazu die Zussetz.: Daremkollik, Nirekollik; häufig Pl.: en huet Kolliken |
229) | LWB Koméidi, Koméidéi |
| ... Koméidi, Koméidéi u. Zussetz. — s. Kaméidi. |
230) | LWB Koméit |
| ... (sein Erscheinen ist von übler Vorbedeutung) — dazu die Zussetz. |
231) | LWB Kommandant, Kommedant |
| ... M.: «Kommandant» — dazu die Zussetz. Pompjeskommandant s. d. |
232) | LWB Kommers |
| ...(z. B. der Luxemburger Studenten in Löwen) — dazu die Zussetz. |
233) | LWB Kommissär, Commissaire |
| ...» (Titel eines höheren staatlichen oder städtischen Beamten) — Zussetz.: Distrikts-, Eisebunns-, Polizei-, |
234) | LWB Kommissioun, Kommessioun |
| ...: 1) «Ausschuß von Beauftragten» — Zussetz.: Dixionärs-, Index-, Präis-, |
235) | LWB Komp, Koump |
| ... bauchige Schüssel» — aus engem K. iessen — Zussetz.: Mëllech-, Wäsch-, Zalote-, |
236) | LWB Kompensatioun |
| ... F.: «Ausgleich» — dazu die Zussetz.: |
237) | LWB Kompetenz, Kobedens, Kopitenz |
| ...» — dat gehéiert nët a meng K. — Zussetz.: |
238) | LWB komplimentéieren |
| ... «Komplimente machen» — meist iron. in der Zussetz.: |
239) | LWB Kompott |
| ... «gekochtes (und eingemachtes) Obst» — dazu zahlreiche Zussetz. z. B. Äppel-, Birekompott — s. Äppelbrot, |
240) | LWB Coptabel, Kontabel |
| ... — e schafft mat zwee Kontabelen — dazu die Zussetz. |
241) | LWB Kon |
| ... — Kone kréien, zillen (schimmelig werden) — dazu die Zussetz. Esseg-, Tënte-, Wäikon. |
242) | LWB Konfektioun |
| ... een op den éischte Bléck, datt dat K. as; Zussetz.: |
243) | LWB Konjhestioun |
| ... — en huet eng K. kritt — dazu die Zussetz.: |
244) | LWB Konkel |
| ... Drénken; 2) «Säuferin» — dazu die Zussetz.: |
245) | LWB Kons(s)erven |
| ...» — dafür auch Agemaachtes s. d. — Zussetz. |
246) | LWB Konstruktioun, Konschtruktioun |
| ... 2) «Bau, Bauart» — dazu die Zussetz.: |
247) | LWB Kontroll |
| ... der (nach d') K. passéieren — dazu die Zussetz.: Liewensmëttel-, Pass-, Wäikontroll; 2) |
248) | LWB Konzessioun, Kocessioun |
| ... Bodenschatzes) — en zaapt ouni K. — dazu die Zussetz. Minetts-, Summer-, Wander-, Wiirtschaftskonzessioun |
249) | LWB Choral |
| ... kä Ch. (kenne die Choralnoten nicht) — dazu die Zussetz.: |
250) | LWB Korall |
| ... F.: «Koralle» — dazu die Zussetz.: |
251) | LWB Koräntchen |
| ... Stéckelchen s. d. — zu K. die veralteten Zussetz.: |
252) | LWB Cordon |
| ...Postenkette»; 6) Art Orden in der Zussetz.: grand Cordon; 7) in dem Ausdruck: C. |
253) | LWB Corps |
| ...aus verschiedenen Waffengattungen zusammengesetzter Truppenkörper» — dazu die Zussetz.: |
254) | LWB Korrespondent |
| ...Büroangestellter, der die Korrespondenz erledigt» — dazu die Zussetz.: Handelskorrespondent; 3) «jemand, mit dem man im |
255) | LWB Kastilljen |
| ... M.: «Herrenanzug» — dazu die Zussetz.: (am) |
256) | LWB Kottel |
| ...2) «Stoffetzen»; 3) in der Zussetz.: |
257) | LWB Kouer |
| ... e gemëschte K. (aus Männer- und Frauenstimmen) — Zussetz.: Kannerkouer, Kiirchekouer, Männerkouer; 4) «Empore» |
258) | LWB Koup |
| ... alles um K. (ist vereitelt worden) — dazu die Zussetz.: Fruuchtkoup, Gromperekoup, Häkoup, Säjomëssekoup, Stréikoup, Mauleskoup — im |
259) | LWB Cowboy |
| ... hu C. gespillt (sagen die Kinder) — dazu die Zussetz.: |
260) | LWB Kraach |
| ... Kraachert s. d. — neuerdings auch Krach — Zussetz.: |
261) | LWB Kraaft |
| ... — en as erëm zu (de) Kräfte komm — Zussetz.: Päärdskraaft s. d.; 2) «Gültigkeit |
262) | LWB krabbeleg |
| ... Kleinkindern) — sou e krabbelegt Geméch — dazu die Zussetz.: |
263) | LWB Krabbeler |
| ...: «einer, der krabbelt» — dazu die Zussetz.: Mëschtkrabbeler s. d. |
264) | LWB Kramp |
| ... Schong, un engem Reider vum Päärdsgeschir — dazu die Zussetz.: |
265) | LWB Kranz |
| ... häufig angefügt: an den Himmel fir äre K. — Zussetz.: Brautkranz, Mäkranz, Rousekranz s. d.; 2) |
266) | LWB Kraut |
| ... kä K. fir e gewuess (er wird sterben) — Zussetz.: Zoppekraut s. d.; b. «oberirdischer, |
267) | LWB krazen |
| ... (hat noch verschiedene schlimme Schulden zurückzuzahlen) — dazu die Zussetz. erof-, erop-, op-, zesummekrazen; |
268) | LWB Kräck |
| ... Kräck F.: «Knacker» — Zussetz. Nësskräck s. d. — s. Kréck III. |
269) | LWB Kräit |
| ... hell Stëmm ze kréien muss ä K. iessen — Zussetz.: |
270) | LWB Kräiz |
| ... — K. op der Kiirch! (Ausruf der Verwunderung) — Zussetz.: Feldkräiz, Frounekräiz, Missiounskräiz, Peschtkräiz, Schlangekräiz, Weekräiz s. d. |
| ... einem Kind, das man der Lüge bezichtigt) — Zussetz.: Äschekräiz (s. d.), Verdéngschtkräiz; b. « |
271) | LWB Kränkt |
| ... 't as eng K. ënner de Leiden — Zussetz. Friessekränkt s. Féiwer sub 1; 2) « |
272) | LWB Krécher |
| ...: 1) «Käfer» — dazu die Zussetz. Päärdskrécher s. d.; 2) «Kriecher, niedriger |
| ... wat ech ämol nët ausstoe kann — dazu die Zussetz. Aaschkrécher s. d. |
273) | LWB Kréimer |
| ...sub 2 — cf. Epicier, Krom — dazu die Zussetz.: |
274) | LWB Kräm |
| ...: 1) «Schlagsahne» — meist in Zussetz. z. B. |
275) | LWB Krämeflütt, Krämekichelchen, Krämentaart |
| ... — 't gët eng C. fir Dëssär — Zussetz. z. B. Schokelaskräm, Vanillekräm; 3) «Haut-, |
276) | LWB Kréngel, Krénkel |
| ... «Schnörkel unter einer Unterschrift» — dazu die Zussetz. |
277) | LWB Kriips |
| ...: en aarme K. (ein armer, bedauernswerter Mensch) — Zussetz.: Wisekriips (s. d.). |
278) | LWB Krispines |
| ... der Schuster cf. Krëpeng sub 1 — dazu die Zussetz.: |
279) | LWB Kriw(w)eler |
| ... (lok. Wiltz) «Käfer» — dazu die Zussetz.: Päärdskriweler s. d. |
280) | LWB Krom |
| ... looss mech roueg mat dengem K. — dazu die Zussetz.: |
281) | LWB Krop |
| ...» — hänk däi Mantel un de K. — Zussetz: Flääsch-, Häkrop s. d. — für letzteres |
282) | LWB Krou |
| ...: 1) «Krug» — dazu die Zussetz. |
283) | LWB Grujhel, grujheleg |
| ...Grujhel, grujheleg — dazu die Zussetz. |
284) | LWB Krupp |
| ...t as nëmme K. a Schank — dazu die Zussetz. |
285) | LWB quaderen |
| ... «wimmern» — déi kleng Fierkele quaderen — Zussetz. |
286) | LWB Kueder |
| ...»; 3) «Katzenjammer»; dazu die Zussetz. Kichekueder s. d., Boxekueder (statt - |
287) | LWB kuel |
| ... mer d'Hor nët ze k. — dazu die Zussetz. |
288) | LWB quëllen |
| ... den Dësch, d'Dir as gequoll — dazu die Zussetz. |
289) | LWB kuesen |
| ...wählen, schmecken» — Wäi k. — dazu die Zussetz: Wäikues s. d. |
290) | LWB Kugel |
| ... — si huet eng K. verschléckt (ist schwanger) — Zussetz. |
291) | LWB quier, quir |
| ... a q. (s. sub kräiz) — dazu die Zussetz. |
292) | LWB Quisel |
| ...»; 2) «Betschwester, Frömmlerin» — Zussetz.: Äärz-, Mudderquisel s. d. |
293) | LWB Couleur |
| ... doch Ton 1) F.: Art. Kartenspiel — dazu die Zussetz. |
294) | LWB Kummer |
| ... — menger Mamm hir K. (Schlafzimmer meiner Mutter) — Zussetz.: Ädemskummer (s. d.), Buedkummer (s. d. |
295) | LWB Kummermeedchen |
| ... Hotels) — im Gegensatz zu Mod s. d. — Zussetz.: |
296) | LWB Coupe |
| ... aus der C. erausgefall (schieden aus) — dazu die Zussetz.: |
297) | LWB Kupong |
| ... — dafür meist Billet (s. d.) — Zussetz.: |
298) | LWB Kur |
| ... — en as zu Munneref an der K. — Zussetz.: Kneipp-, Loft-, Päerds-, |
299) | LWB Gekurels |
| ...»; 3) «Querulant, Prozeßkrämer» — Zussetz. |
300) | LWB Cours supérieurs |
| ... häufig Sg.: en as um C. supérieur — Zussetz.: Danzcours s. d. |
301) | LWB Course |
| ... am Drénken (wetteifern miteinander im Trinken) — Zussetz.: Autos-, Motor-, Päärds-, |
302) | LWB Laascht |
| ... Laaschte vum Käfer — dieser Plur. auch in den Zussetz.: |
303) | LWB Lacet |
| ... «Borte, Tresse, Schnur, Schuhsenkel» — dazu die Zussetz. |
304) | LWB Lach |
| ...Dummkopf» (Pennälerspr.) — du Lach do; Zussetz.: Aasch-, Bakuewe-, Fuusse-, |
305) | LWB Laf |
| ...t as esou der Welt L. (de Weltlaf) — Zussetz.: Waasserlaf (s. d.); 3) «kurze |
306) | LWB Lag |
| ... eng äwes L. (der Sonne abgewandte Lage); dazu die Zussetz. |
307) | LWB Land |
| ... e Gesiicht wéi e Muerge L. (so breit) — Zussetz. Aker-, Grompre-, Häd-, Nei |
| ... duurch d'Land — d'hellegt L. (Palästina) — Zussetz. Aus-, Dapp- (s. d.), Eng(e) |
308) | LWB Lanter |
| ... Steinöl oder Petroleumleuchte in Glasgehäuse» — dazu die Zussetz. Stallanter (s. d.) — Abart |
309) | LWB Turlanter |
| ... 7) pejor. «magere Kuh» — Zussetz.: Kutschelanter (s. d.), Stroosselanter (s. d. |
310) | LWB Latäin, Latein |
| ... zu Enn (am Ende meiner Weisheit) — dazu die Zussetz.: Fëscher-, Jeër-, Kiche-Kiirchelatäin |
311) | LWB Laus |
| ... minderwertiger Mensch groß tut) — cf. Kap I — Zussetz.: Aangscht-, Bicher-, Blat-, |
312) | LWB Laz |
| ...; 2) «Schlumpe, schmutziges Frauenzimmer» — Zussetz.: |
313) | LWB Lääscht, Leescht |
| ... klenge Lääst (Berens, Kerfegsbloum S. 289) — dazu die Zussetz.: |
314) | LWB Läder, Leder |
| ... übtr.: war ihm beim Aufstieg behilflich) — in mannigfachen Zussetz.: Bam-, Brand-, Daach-, |
315) | LWB Lädung, Ledung, Leitong |
| ...2) «Vorrichtung zum Fortleiten» — dazu die Zussetz.: Gas-, Haapt-, Niewe-, |
316) | LWB Läffel |
| ... die Totenglocke läutet: es ist jemand gestorben) — Zussetz.: Bräi-, Iess-, Kach-, |
317) | LWB Läim |
| ... op de L. gaangen (ist auf etwas hereingefallen) — Zussetz.: Buchbënnesch-, Vulle-, Schräinerläim (s. |
318) | LWB Läischt |
| ... als Schutz unten am Boden der Wände) — dazu die Zussetz.: Fouss-, Stull-, Wichsläischt (s. |
319) | LWB Läm, Leem |
| ... sich etwas vorzuwerfen hat, soll nicht bei andern herumschnüffeln) — Zussetz.: Form-, Géisser-, Mënsche-, |
320) | LWB Läppchen |
| ... L. (dreieckiges Spitzenstück am geräucherten Kinnbacken der Schweine) — Zussetz.: Ouer,- Piss-, Schmier- |
321) | LWB Leier |
| ... 3) «langweiliger Mensch» — dazu die Zussetz.: |
322) | LWB Geléiers |
| ... Schoulen, d'Kanner gin dach nët méi gescheit — Zussetz. bäi-, be-, er-, verléieren |
323) | LWB Léinen |
| ... «Fäßchen aus Ton, Marketenderfäßchen» — dazu die Zussetz. |
324) | LWB Leis, Leiséi, Leisi |
| ... Elisabeth — s. Elis I — Leis in Zussetz. wie: Mreileis (Marie-Elisabeth), Aneleis (s. d. |
325) | LWB Geleits |
| ... L. — aus de L. (abseits von der Menge); Zussetz. Maansleit, Fraleit (s. d.). |
326) | LWB Levkooch |
| ... vielleicht, weil beide im frz. mit giroflée bezeichnet werden — Zussetz. Summerl., Wanterl. |
327) | LWB Lidd |
| ... ëmmer dat selwecht L. (wiederholt immer dieselbe Leier) — Zussetz.: Fuesends-, Kanner-, Kiirche-, |
328) | LWB Liewer |
| ...Leberbraten» — mir haten de Mëtteg L. — Zussetz.: Béier-, Foxe-, Gänse-, |
329) | LWB Liicht |
| ... sech mat Liichter seenen — cf. Luucht — Zussetz. Drau-, Trau-, Ënzels-, Mäerz |
330) | LWB Liicht |
| ... L. opgaang (auch Späicherliicht s. d.) — Zussetz.: Daach-, Hénger-, Keller-, |
331) | LWB Liichter |
| ... ech brauch kä L. fir schlofen ze goën — Zussetz.: Käerzeliichter; 2) Pl. «Augen» — |
332) | LWB Limonad |
| ... 3) F. (lok. M.): «Limonade» — Zussetz.: |
333) | LWB Litanei |
| ... déi L. hätts de missen héieren! — dazu die Zussetz. |
334) | LWB Lizenzamt, Lizenzbüro |
| ...Lizenzamt, Lizenzbüro N. — Zussetz. etwa: Fousball., Sportl. |
335) | LWB Lomp |
| ... nach fir esou e Grapp L. (Handvoll Papiergeldscheine) — Zussetz. Botz-, Hänn-, Spull-, Wäsch |
336) | LWB Loun |
| ... an d'Mailer vun de Kanner méi grouss — Zussetz.: Do-, Fanner-, Fouer-, |
337) | LWB Luegt |
| ... d. sub 1) erkaalt än sech d'L. — Zussetz. Héngerluegt (s. d.) — 't as eppes |
338) | LWB lueden |
| ... gelueden? (Mosel, wenn es einem tüchtig geschmeckt hat) — Zussetz.: alueden, auslueden, verlueden, oflueden, oplueden (s. d.). |
339) | LWB Gelungers |
| ...Gelungers N. — dazu die Zussetz. |
340) | LWB Lussi, Lucie |
| ... Luss (Wortspiel mit luss — Echt.) — Zussetz. Lazeiëmaart (s. d.). |
341) | LWB Luucht, Luut |
| ... 5) Pl. s. Liicht sub 8) — Zussetz. ad 1): Brems-, Gas-, Karbids- |
342) | LWB Lissee |
| ... (scil. Meedchen) huet de ganze L. gemaacht — Zussetz. |
343) | LWB Maach |
| ...dazu die Abl. Maacherei F. (s. d.) — Zussetz. Maacherloun M. (s. d.) |
344) | LWB Maartpräis |
| ... M. — ech gin der et zum M. — Zussetz. Weltmaartpräis M.: «Weltmarktpreis»; |
345) | LWB Mais |
| ... (sweet corn) — gemuelene M. — dazu die Zussetz.: |
346) | LWB Maj(h)ouer |
| ...» — Scholden wéi zwéi Majouren (Echt.) — Zussetz.: Fuurzmajouer (s. Fuurzert), Plazmajouer, Tambourmajouer (s. d. |
347) | LWB Mamm |
| ... wat as hei geschitt! — s. Mammo — Zussetz.: Grouss-, Himmels-, Schwéier-, |
348) | LWB Manéier |
| ... en huet souvill Manéieren ewéi hanne mäin Aasch — Zussetz.: Bauere-, Häre,- Säckdréiesch-, Statermanéieren. |
349) | LWB Manik |
| ... — e kennt d'Manicken (versteht das Getue) — Zussetz: Händschemanik (s. d.). |
350) | LWB Mann |
| ... — Jann a M. (M. a Mënsch) schëlleg sin; Zussetz.: Apperts-, Bräitje-, Drecks-, |
351) | LWB Mantel |
| ... drëmgehaangen (einer unehrlichen Sache den guten Anschein gegeben) — Zussetz.: Damme-, Häre-, Kanner-, |
| ... M. fir e Velo, eng Motocyclette, en Auto — Zussetz.: Drot-, Wulstem. (s. d.); |
352) | LWB Manz, Mënz, Monz, Munz |
| ...(Mentha — zu Teeaufgüssen in der Volksmedizin vielfach gebraucht) — Zussetz.: Aker-, Gaarde-, Peffermanz — |
353) | LWB Mapp |
| ... eng M. fir séng Schmiren dran ze maachen — Zussetz.: Affekote-, Lieder-, Schoulmapp. |
354) | LWB muer |
| ...substantiv.: op de M. as kee Verlooss — Zussetz.: auwer-, iw(w)er-, iw(w)erauwermar. |
355) | LWB Maria |
| ... Mimm(i), Mauss, Maus-chen, Mausi, Reia, Ria; in Zussetz.: Marie-Anne (wie frz., meist Ton: |
356) | LWB Marriaasch, Marjaasch |
| ... der Trumpfkarte — Ga) — dafür auch: Trompm. — Zussetz.: Häerzer-, Kräizer-, Raute-, |
357) | LWB Gemarjhéiers |
| ...Gemarjhéiers N. — Zussetz.: a-, duurch-, of-, |
358) | LWB Mark |
| ...-1918, auch: währ. des Krieges 1940-45) — Zussetz.: Fënnef-, Zéng-, Zwanzegmarkstéck; 4) |
359) | LWB Marsch |
| ... am M. léiere goen (stramm die Zügel halten) — Zussetz.: Duurch-, Gänse-, Houchzäits-, |
360) | LWB Marschang |
| ...t as esou e M. (Kleinhändler) — dazu die Zussetz. (lok. Esch-Alz.): Schwéngsmarschang. |
361) | LWB Marzipan |
| ... (häufig Ton: 1) M. — wie hd. — in Zussetz.: |
362) | LWB Maschin |
| ... — dafür auch: Geschir, Fabrek (Geschlechtsorgane der Frau) — Zussetz.: Ausbotz-, Bitz-, Buer-, |
363) | LWB Mëss |
| ... Altartuch um festzustellen, ob sich nichts dergleichen darunter befinde) — Zussetz.: Abgestuerwe-, Brout-, (Messe in |
364) | LWB Massenzäit |
| ... M. gemaacht? (während der Dauer der Messe getan?) — Zussetz.: Houmassenzäit. |
365) | LWB mam |
| ... Verläf (s. d.) vum Papp — in Zussetz.: dermat, domat, heimat, lomat, woumat (s. d.). |
366) | LWB Matrass, Mätrass, Matras, Matela(ss), Mätlass, Mëtterass |
| ... — eng krénge M. — eng wolle M. — Zussetz.: Fiedermatrass (Sprungfedermatratze); 2) lok. (pej.): |
| ...): «Dirne» — in der Zussetz.: Offizéieschm. |
367) | LWB Matsch, Matschi, Mätsch |
| ... am M stieche bliwwen — cf. Mitschmatsch — Zussetz.: Schnéimatsch. |
368) | LWB Matt |
| ...Raupe der 2. Generation (im August): Sauerwuerm, Wollef — Zussetz.: Beie-, Kleder-, Miel-, |
369) | LWB Matt |
| ... II F.: «Matte» — in Zussetz.: Foussmatt, Hängematt. |
370) | LWB Mattant |
| ... schwätzt wéi eng al M. (unzusammenhängendes, krauses Zeug) — Zussetz.: Almattantegeschichten; b. «alte (dicke) Frau» |
371) | LWB Gemaiers, Gemaiesch |
| ... «Gemäuer» — su en aalt G. — Zussetz.: Brand-, Buurg-, Festungs-, |
372) | LWB Gemauers |
| ...Gemauers N. — Zussetz.: a-, ënner-, ver-, |
373) | LWB Gemauls |
| ... G. — wat féiers du fir e G. — Zussetz.: (e)rëm-, no-, ver-, |
374) | LWB Maus |
| ... grau, mit Haaren, sogar mausförmig, an Bein oder Wange) — Zussetz.: Bësch-, Feld-, Flënter-, |
375) | LWB Määschter, Meeschter |
| ... — e gët sech selwer nët M.; — Zussetz.: Buerger-, Danz-, Handwierks-, |
376) | LWB Määschterscha(a)ft |
| ...Sportspr.: «Wettspiele um die Meisterschaft» — Zussetz.: Europa-, Landes-, Weltmääschterscha(a)ft — |
377) | LWB Mäerder, Mierder |
| ...s. d.), méng Suen (auch spaßh.) — Zussetz.: Huese-, Käle-, Nei-, |
378) | LWB Märel |
| ...(laß mich in Ruhe, ich mache nun meine Arbeit) — Zussetz.: Neimärel (s. d.). |
379) | LWB Gemécks |
| ... — wat as dat e G. am Haus! — Zussetz.: Fleesch-, Gold-, Krunne-, |
380) | LWB Médaille |
| ... M. vu Lourdes — eng M. um Rousekranz — Zussetz.: Hellegemedaille F.: «Heiligenmedaille»; |
| ... déi bronze (sëlwer, gëlle) M. — cf. Gielchen; Zussetz.: Muttergottes-, Schockelasmedail. |
381) | LWB Méi |
| ... Suerg sin d'Lous vun den aarme Leiden — Zussetz.: Krëschteméi (s. d.). |
382) | LWB méien |
| ...» — méi dech nët (gib dir keine Mühe); Zussetz.: be-, ofméien (s. d.). |
383) | LWB méi(n)en |
| ... m. — am Jon m. (in der Mäherreihe) — Zussetz.: bäi-, eraus-, lassméi(n)en — |
384) | LWB méig(e)lech |
| ... substantiv.: ech hu mäi Méiglechst gemaach(t) — Zussetz.: mënscheméiglech (s. d.). |
385) | LWB Méindeg, Méindig, Määndeg, Meendeg, Méinden |
| ... Montagmorgen) — de leschte M. (am letzten Montag) — Zussetz.: Fues-, Kiirmes-, Ouschter-, |
386) | LWB Melles |
| ... du huet keen sech gemellt (zu einer Dienstleistung) — Zussetz.: of-, umellen (s. d.). |
387) | LWB Mëllem, Méil, Mill, Moll |
| ... Kohl aßen); 2) «Gänsefuß» (Chenopodium) — Zussetz.: Gaarde-, Sau-, Schwéngsmëll (s. |
388) | LWB Mëllech |
| ... männlichen Fische» — cf. Mëllercher II — Zussetz: Béchse-, Bock- Botter-, Gäässe- |
389) | LWB Meloun |
| ...F.: 1) «Melone» (Frucht) — Zussetz.: Waassermeloun; 2) «steifer, runder Hut» — |
390) | LWB Meber, Membre |
| ... M. an eiser Gesellschaft — cf. Mitglied — Zussetz.: Éieremeber. |
391) | LWB d'Mënscher |
| ...d'Mënscher (Kreuz- und Pik-Dame) — Zussetz.: Fra-, Krëschte-, Maansmënsch. |
392) | LWB Merde |
| ... bewußt wäre, auch zu: o Märri umgebogen) — in Zussetz.: merdalor (merde alors), m. alör — spaßh. Zusatz: |
393) | LWB Mëriñk, Merrink, Méringue |
| ...: «Schaumgebäck» (aus Eiweiß und Zucker) — Zussetz.: |
394) | LWB Mësch |
| ... an der Hand wéi eng Dauf om Daach — Zussetz.: Feld-, Gewane-, Gras-, |
395) | LWB Gemëschs |
| ... een am beschte sech nët dran ze m. — Zussetz.: vermësche(le)n (s. d.). |
396) | LWB Mëscht, Mëst, Mascht, Mast |
| ... Kéier laanscht eis M. (an unserm Haus vorbei) — Zussetz.: Blieder-, Dauwe-, Gäässe-, |
397) | LWB Mess, Mëss |
| ... en as op Frankfurt op d'M. — in Zussetz.: Mustermess, Schuebermëss (s. d.). |
398) | LWB Messer, Mess, Meess |
| ... — Kinderspiel: ech schläife mäi Messerchen, pick! — Zussetz.: Baart-, Botter-, Brout-, |
399) | LWB Mëtall |
| ... M. und N.: «Metall» — Zussetz.: Wäissmëtall. |
400) | LWB Meter, Mäter |
| ... en huet e M. Träip giess (sehr viel) — Zussetz.: Baro-, Kilo-, Kubik-, |
401) | LWB Mëtsch |
| ... s. Botterschmiere, Gëllenzoppe, eng Mëllechzëppchen, Millerzëppche maachen — Zussetz.: Mëllech-, Waasser-, Zockermëtsch (dafür |
402) | LWB schiele M |
| ... do! (zu jem., der etwas nicht findet) — Zussetz.: Vir-, Nomëtteg — Komp. s. sub: |
403) | LWB Mëttel |
| ... — séng Mëttele gin nët duer fir ze stodéieren; Zussetz.: Hausmëttel (auch das Dim.: Hausmëttelchen), Päerdsmëttel |
404) | LWB Metten |
| ... M. (ausgiebiger Frühschoppen nach dem Frühgottesdienst — C) — Zussetz.: Krëscht-, Ouschtermetten. |
405) | LWB Mëttwoch |
| ... oder nach der Kirmes, eingeführt zur Abwendung von Frostgefahr) — Zussetz.: Äsche(r)mëttwoch (s. d.). |
406) | LWB Gemetzels |
| ...Gemetzels N. — Zussetz.: erof-, ver-, zermetzelen — |
407) | LWB middeg |
| ...middeg — Zussetz.: doud-, iwwermidd, vermidden (s. d.). |
408) | LWB Mid(d)el |
| ... Inst. G. D., Section de Linguistique, etc. 1929) — Zussetz.: ongemiddelt (s. d.). |
409) | LWB mid(d)elen |
| ...cf. vermiddel(éier)en, verhatzt sub verhatz(el)en sub 2) — Zussetz.: erofmiddelen (s. d.). |
410) | LWB Miel |
| ...Miel I M. — s. Mëll II — Zussetz.: Gaarde-, Sau-, Schwéngsmiel. |
411) | LWB Gemielshändler |
| ... «Händler mit Futtermehl, Samen u. Kräutern» — Zussetz.: Boll-, Brout-, Buer- |
412) | LWB Mierréidech(e)skréimer |
| ...: (abfällig) «kleinlicher, armseliger Mensch» — cf. Zussetz. sub Kréimer. |
413) | LWB mierken, meerken |
| ... gemierkt; 2) «abmachen» (Wb. 06) — Zussetz.: be-, vermierken, Vermierk. |
414) | LWB miessen |
| ... (hier moossen vorgezogen — s. d.) — Zussetz.: erof-, no-, rëm- u |
415) | LWB Miiss(en), Miiss-chen |
| ... dafür auch: Kätzchen (s. d. sub 1) — Zussetz.: Weidem.; 3) «Brusthaare»; |
416) | LWB Millen |
| ... oder Krounerad, Lanterpignon, Pännchen, Stäkräz, Ëmlo, Trimm, Gäbberchen; Zussetz.: Bann-, Bire-, Damp-, |
417) | LWB Mir(r)i |
| ... M. gegraff (hast du eine große Dummheit begangen) — Zussetz.: Kazemirri M.: «Katzenkot» — |
418) | LWB Mirjel, Mi(r)jhel, Mujhel |
| ... (d'Hirschuel) a Mirjhelen — cf. Mujhel — Zussetz.: zermirjhelen, zermu(r)jhelen. |
419) | LWB Miseler |
| ...: 1) «Bewohner der Moselgegend» — Zussetz.: Ënner-, Uewermiseler; 2) «Weinbauer, Winzer |
420) | LWB Mo, Mog |
| ... platz (vrecks) — cf. Bauch, Läif, Panz — Zussetz.: Kéi-, Lastiks-, Päerds-, |
421) | LWB Gemools |
| ... — dafür auch: Molerei (s. d.). — Zussetz.: aus-, be-, iw(w)er-, |
422) | LWB Moler |
| ...: «Kunstmaler» (nicht für Anstreicher, Tüncher) — Zussetz.: Dekoratiouns-, Kiirchemoler — cf. Millermoler. |
423) | LWB Molk(e)rei |
| ... Dorfmolkerei) — d'Mëllech an d'M. féieren — Zussetz.: Duerfm.; 2) «starker Busen» — |
424) | LWB momperen |
| ... al Leit gi vun hire Kanner gemompert (Du) — Zussetz.: bemomperen (s. d.). |
425) | LWB Montaasch |
| ... hie schafft an der (dem) M. (im Montagebetrieb) — Zussetz.: Fotomontage. |
426) | LWB Montur, Montouer, Mantur, Montéieréng, Montéierong |
| ... eise (eiserne) M. kafen, en zräisst alles — Zussetz.: Sonndes-, Wäertesmontur — cf. Costume, montéieren |
427) | LWB Mooss |
| ... Eilespill, du huet en eng M. Branntewäi gedronk — Zussetz.: Ae-, Band-, Iele-, |
428) | LWB Mop |
| ... M.: «Staubbesen mit ölgetränkten Fransen» — Zussetz.: Spullmop. |
429) | LWB moschteren |
| ... wat as dee gemoschtert — s. vermoschteren — Zussetz.: aus-, durech-, ver-, |
430) | LWB Mott |
| ... M. an ee Morass (nur Schlamm und Morast) — Zussetz.: Kaffismott — s. Kaffismar — cf. Mar |
431) | LWB Moud |
| ... Mode kleiden) — e geet dem M. no — Zussetz.: Fréijoers-, Hierscht-, Summer-, |
432) | LWB moudesch |
| ... Mass (singen mehrstimmig, Ggs. zum ursprünglich einstimmigen Choralgesang) — Zussetz.: al-, neimoudesch. |
433) | LWB Mouk |
| ...II; 5) — s. Mock III — Zussetz.: Äerd-, Feld-, Gaarde-, |
434) | LWB Mous |
| ... mitspielen, damit Beten entstehen — s. Beet) — Zussetz.: Äppel-, Brennessels-, Schlapp-, |
435) | LWB Mrei |
| ... weiblichen Vornamen Maria (s. d.) — in den Zussetz: |
436) | LWB Gemudderts |
| ...Gemudderts N. — Zussetz.: Esseg-, Wäimudder, Huesemudder (Jagdbezirk mit vielen |
437) | LWB Mued |
| ...» — s. Koz I sub 1) — Zussetz.: Flääsch-, Grompre-, Holz-, |
438) | LWB muelen |
| ... harten Deckflügel heben» — s. pompelen — Zussetz.: |
439) | LWB muerden |
| ...muerden trans. Verb.: «morden» — Zussetz.: ermuerden — cf. muerksen sub 2)a. |
440) | LWB Muergen |
| ... Rock) — siwe M. Liichteschäin (s. d.) — Zussetz.: Siwemuergen. |
441) | LWB Muert |
| ... Rücken gegeneinander, abwechselnd einander aufheben — so Ruden, Kanddaf) — Zussetz.: Päerdsmuert; 2) (lok.: Fels) «Kreisel |
442) | LWB mujhelen |
| ...: «in kleine Stücke, Scherben schlagen» — Zussetz.: zermujhelen, zermirjhelen. |
443) | LWB Mullfudder |
| ... «Futter, das im Futtertrog verabreicht wird» — Zussetz.: Bak-, Brout-, Kéi-, |
444) | LWB Gemuseks |
| ... as dat fir e G. an der Gaass? — Zussetz.: Bauere-, Blech-, Bulletts-, |
445) | LWB Musikant |
| ... haten de Mëtteg Musikanten — cf. Béinchen — Zussetz.: Stadmusikanten. |
446) | LWB Gemusters |
| ...Gemusters N. — Zussetz.: Stréckmuster. |
447) | LWB Mutz |
| ...2) «kurzes Oberkleid für Frauen» (veraltet) — Zussetz.: Schlofmutz. |
448) | LWB naass |
| ... Flur) — cf. Supp, fiicht, klamm sub 1) — Zussetz.: drëps-, klatsch-, klätsch-, |
449) | LWB Na(c)kegen, Na(c)kéchen |
| ... d'Täsch ze späitzen (fueren), dat as onméiglech — Zussetz.: potzpuddelnakeg — cf. plakeg. |
450) | LWB Napp |
| ...II F.: 1) «Tischtuch» — Zussetz.: Kaffisnapp; 2) «feuchtes Leinentuch der Handschuhschneider» |
451) | LWB Genapps |
| ...Genapps N.: «Genörgel» — Zussetz.: vernappen (s. d.); 2) «noppen |
452) | LWB Nar |
| ... de grisste Noar, deen ze fanne wor (Grevenmacher) — Zussetz.: Hans-, Hausnar (s. d.) — |
453) | LWB Nascht |
| ... N., 't as voll gefascht (Bondorf) — Zussetz.: Dabos-, Hénger-, Kueben-Vullennascht |
454) | LWB Näid |
| ... muss den N. him loossen (e kann eppes) — Zussetz.: Fotze-, Vullenäid (geschlechtlich betonte Eifersucht — |
455) | LWB näipen |
| ... der (scho) n.? (Vers aus einem Volkslied) — Zussetz.: an-, entnäipen (s. d.). |
456) | LWB Néckel |
| ...du dummer Kerl) — verbreiteter Hausname: (an) Néckels — Zussetz.: Pomper-, Stouss-, Toznéckel (als |
457) | LWB Néckel |
| ... kee Gold (als Wortspiel mit Nickel und Nikolaus) — Zussetz.: vernéckelen (s. d.). |
458) | LWB Neijoësch |
| ...joësch, -joosch (Var. auch in den folg. Zussetz.): |
459) | LWB Néidegt, Néidegst |
| ... — verstärkt: dat Allernéidegst (das unbedingt Notwendige) — Zussetz.: bluttnéideg (s. d.); 3) Adv. |
460) | LWB Néidesch, Néiesch |
| ... N.; 2) «Schlampe» (C) — Zussetz.: Hausnéiesch — cf. Bitzesch. |
461) | LWB nelen |
| ...(jetzt ist er festgelegt, er kann nicht mehr zurück) — Zussetz.: op-, ver-, un-, |
462) | LWB nennen |
| ... genannt gin — en as nach nët genannt — Zussetz.: er-, vernennen (s. d.). |
463) | LWB Genepels |
| ...Genepels (lok.: Genëspels) N. — Zussetz.: bäinepelen refl. Verb. |
464) | LWB Genëschels |
| ... wat hues de do fir e G.? — Zussetz.: bäinëschelen — cf. nepelen, neperen, moschelen; 2) |
465) | LWB Genëspels |
| ...Genëspels — Zussetz.: bäinëspelen (s. d.) — cf. nepelen. |
466) | LWB nécken |
| ... as genitt, et kritt een se nët lass — Zussetz.: ëm-, ver-, zesummenitten. |
467) | LWB no |
| ... — spaßh. Zusatz: wéi bei der Äppelfra — Zussetz.: bäi-, der-, deem-, |
468) | LWB Nol |
| ...Antwort: Nän. — Woumat kraazt Der Iech dann? — Zussetz.: Fangernol, Zéiwennol; 2) a. «Nagel» |
| ... weitere Arten: Brosch, hallef Brosch, Schlaf, Zweespëtz(t) — Zussetz.: Adressen-, Äis-, Drot-, |
469) | LWB Nol |
| ... an den Zéiwen (stechender Juckreiz in den Zehen) — Zussetz.: Bitz-, Bitzmaschinnen-, Flääsch- |
470) | LWB Noss |
| ... zwou an d'Waasser gehäit an eng giess — Zussetz.: Afe-, Äärd-, Allerhälge-, |
471) | LWB Notar |
| ...: de Sankt Lingert — cf. Léinert — Zussetz.: Mëtschennotarius (s. d.). |
472) | LWB notzen |
| ... och näischt — do kann alles näischt n. — Zussetz.: aus-, benotzen. |
473) | LWB Nout |
| ...Ausruf: ëm déi äneg, äänzeg N. (um Himmelswillen) — Zussetz. (verstärkt): Heckenout; 3) «Notdurft» — séng N. |
474) | LWB Genuddels |
| ...Genuddels N. — Zussetz.: Huel- (Makkaroni), Kafnuddelen. |
475) | LWB Nuecht |
| ...iesst Kuch/dann huet der Brout genuch — Zussetz.: Fuesgudde-, Gudde-, Hallef-, |
476) | LWB Nues |
| ...; 4) «Schuhspitze, Vorderkappe, Rüster» — Zussetz.: Boxer- (platte Nase), Grompere-, |
477) | LWB Genujhels |
| ...Genujhels N. — Zussetz.: bäinujhelen (refl.) — cf. nëschelen. |
478) | LWB Numm |
| ...Rechnung» — et geet op mäin N. — Zussetz.: Daf-, Familje-, Vir-, |
479) | LWB Numero |
| ... — dësen Zirk huet e puer gutt Nummeren — Zussetz.: Autos-, Haus-, Kollis-, |
480) | LWB o |
| ... Mammo, o Pabbo! — cf. sub Mamm — Zussetz.: |
481) | LWB Ober |
| ...) M.: «Oberwachtmeister» — in den Zussetz. (Schulspr.): |
482) | LWB Ochs |
| ... Bez. für einen schweren Ochsen: Boddi, Kiirmesboddi — Zussetz.: Gespannochs, Echt.: Klusterooss; 2) (übtr. |
483) | LWB Oder |
| ... sub 6) — dafür auch: Knéchelchen, Knippchen, Schank —Zussetz.: Aasch- oder gëllen (s. d.) |
| ... huet sech verzunn (die Wasserader hat sich verlagert) — Zussetz.: Aueroder (s. sub Hongerbiirchen), Waasseroder; b. « |
484) | LWB Ofdrock |
| ... op e Pass — e wuessen O. (Wachsabdruck) — Zussetz.: Gipsofdrock; |
485) | LWB Onk |
| ... verwënscht Persounen, an de Seërcher sin et Kinnekskanner — Zussetz.: Schéissonk (s. d.). |
486) | LWB Onner |
| ... «schattiger (Mittags-)Rastplatz der Weidetiere» — Zussetz.: Kéi-, Mëttes-, Schwéngsonner. |
487) | LWB op sin |
| ... bettlägerig) — — cf. sub A., 2) — Zussetz.: duer-, hannen-, vir-, |
488) | LWB openaner |
| ... kënnt dann alles o. (auch: matenaner) — in Zussetz.: |
489) | LWB Opgank |
| ... en as bei all Aasch-O. derbäi — Zussetz.: Sonnenopgank; |
490) | LWB Oplo |
| ...F.: 1) «Auflage» (Steuer) — Zussetz.: d'Gemengenoplo; 2) «Ausgabe» — eng |
491) | LWB Opsiicht |
| ...(unter Bewachung stellen) — e stong ënner O. — Zussetz.: Polizeiopsiicht; |
492) | LWB Op(e)rateur |
| ...M.: «Operateur, Vorführer» (Film, Dias) — Zussetz.: Filmop(e)rateur. |
493) | LWB Organisatioun |
| ...Organisation»; 2) «Veranstaltung» — Zussetz.: Schoulorganisatioun. |
494) | LWB otëmen, ootmen |
| ... Buedem otemt (wenn Dunst aus frischgepflügter Erde aufsteigt) — Zussetz.: aus-, an-, opo. |
495) | LWB Ouer |
| ... «Ohr bei der Setzlinie» (Druckerspr.) — Zussetz.: Iesels-, Kallefs-, Lapp-, |
496) | LWB Owend |
| ... ënner O. (Ggs.: op fréi Muergen) — Zussetz.: Braut-, Bräitjemanns-, Familjen-, |
497) | LWB Pa |
| ... «Vater» — cf. Papp, Pappa — Zussetz.: Bopa. |
498) | LWB Paangech, Pangkech, Pangkuch, Pangkouch, Panech, Pan(e)kuch |
| ... Mann, mir haten dach virgëschter eréischt P. (Syrtal) — Zussetz.: Houerepaangech (s. d.); 2) «Gefängnis |
499) | LWB Paart |
| ... aus der P. (Klosterpförtnerin) — Namen der Stadttore in Zussetz.: Diddenhuewener-, Nei-, Pittesch-, |
| ... dofir P. bezuelen; b. «Oktroistelle» — Zussetz.: Éier-, (Éierepuert), Scheierpaart. |
500) | LWB Gepabeiers |
| ... dafür gelegtl.: Paperasse (wie frz.) — Zussetz.: Autos-, Blumme-, Botter-, |
501) | LWB pachen |
| ... flicken» — déi Mauer as nëmme gepacht — Zussetz.: zerpachen — Abl.: |
502) | LWB Pad |
| ... aner Maart däi Piedchen (wir werden dich abstoßen) — Zussetz.: Huese-, Kanéngerches-, Kiirche-, |
503) | LWB Padett(er)cher |
| ...(lok.: Echt.) «panierte Schweinsfüße» — Zussetz.: Schweinspadettercher. |
504) | LWB Pai |
| ... téinen, bei iech kommen e puer Paiën eran — Zussetz.: Kellereis-, Mëllech-, Molkereispai (s. |
505) | LWB Gepäck, Gepäckels |
| ... engem P. wäers de dech dach nët ophalen — Zussetz.: Hääsche-, Hierderche(r)s-, Houere-, |
506) | LWB Pakéitchen (Ba-, Po-, Bo-), Péckéitcher |
| ... Kackadufftchen, Neelchesblumm, Märjänneblumm (Wasserbillig) — cf. Bouquet sub Zussetz. |
507) | LWB paken |
| ... 2) — s. packen sub 1) — Zussetz.: a-, ver-, u-, |
508) | LWB palen |
| ... Nösl.: pälen) — s. pellen — Zussetz.: auspoalen. |
509) | LWB Palissad |
| ... — hien huet him d'Palissaden ageschloen, agerannt — Zussetz.: Parzeläinspalissaden (künstliche Zähne); 3) «Strichreihe» |
510) | LWB Palto(ng) |
| ... e P. an eng Box (ein kombinierter Anzug) — Zussetz.: Summer-, Wanter-, Uniformspalto(ng). |
511) | LWB Pan |
| ...Zündpfanne» — cf. Pännchen sub 2) — Zussetz.: Aasch-, Bett-, Kuche-, |
512) | LWB Pand |
| ... gespillt (Pfänderspiel) — e P. aléisen (einlösen) — Zussetz.: Ënnerpand. |
513) | LWB Pan(t)schert |
| ... Pan(t)schert M.: «Panscher» — Zussetz.: Wäipan(t)schert — cf. Schmierert sub 3). |
514) | LWB Panz |
| ... ewech, dir kleng Pänz! — cf. Pänzer(t) — Zussetz.: Béier-, Déck-, Drecks-, |
515) | LWB Papp |
| ... Pabbo!, o Pabbo! o Mammopabbo! (s. d.) — Zussetz.: Grouss-, Schwéier-, Stéi(f)papp (s. |
516) | LWB Parbl(é)i, Parpeli, Prabli, Prapli, Prappeli, Präb(e)li, Paräbbeli, Präpli |
| ...Pilzart — bes. großer Schirmling und Safranschirmling» — Zussetz.: Familje-, Hexe-, Mouke-, |
517) | LWB Parlement |
| ... Parlement N.: «Parlament» — Zussetz.: Vulleparlement. |
518) | LWB Partei |
| ... Besatzungszeit 1940-44 an, er ist ein Verräter) — Zussetz.: Aarbéchter-, Rechts-, Lénkspartei; 2) |
519) | LWB Party |
| ... englisch, Neol.) F.: «Vergnügungspartie» — Zussetz.: Gaardeparty. |
520) | LWB Passe- |
| ... Passe- (alle ff. Zussetz. wie frz.) |
521) | LWB passen |
| ... weess glat a guer nët, wat sech passt — Zussetz.: a-, op-, ver-, |
522) | LWB Passett |
| ... «kleines Sieb» — cf. Sei — Zussetz.: Kaffis-, Mëllech-, Téipassett. |
523) | LWB Pastill |
| ... wor eng batter (uereg) P. (eine bittere Pille) — Zussetz.: Schockelaspastill — frz. pastille — cf. Pëll |
524) | LWB Pati |
| ... agewéckelt an an engem stengen (irden) Dëppe gebak — Zussetz.: Gänse-, Hausmaacher-, Huese-, |
525) | LWB Patroun |
| ... verschoss (alle Möglichkeiten versucht) — cf. Munitioun — Zussetz.: Platzpatroun. |
526) | LWB Patrull, Patruljen |
| ... P. bas de? (welcher Gruppe gehörst du an?) — Zussetz.: Grenz-, Nuetspatrull. |
527) | LWB Patt |
| ... a keng Hatt méi (sie sind sehr arm) — Zussetz.: Béier-, Mëllech-, Moschter-, |
528) | LWB Patt |
| ...Patte gi schons déck — déi zweet P. — Zussetz.: Niewepatt — cf. A sub 2)b., |
529) | LWB Paus |
| ... d'P. — ëm zéng Auer as P. — Zussetz.: Kaffis-, Mëttes-, Piss-, |
530) | LWB Paweërt |
| ... Poweier, Paweier) M.: «Pflasterer» — Zussetz.: Hällepaweër M.: «Gerichtsvollzieher» (Ga. |
531) | LWB Päerd |
| ... Reen oder 't kënnt e Wieder — Zussetz.: Bauere-, Brauereis-, Kutsche-, |
| ...(früher beliebtes Geschenk, bes. an St. Nikolaus) — Zussetz.: Huppe-, Juppel-, Schaukel-, |
532) | LWB Päif |
| ... Uergel (s. Uergelpäif) — cf. danzen — Zussetz.: Longe-, Uergelpäif (s. d.); |
533) | LWB Gepëffs |
| ... — ech gin dénges G. esou lues midd — Zussetz.: aus-, of-, no-, |
534) | LWB Päinetsch |
| ... Spënot; 2) «Gartenmelde» (Atriplex hortensis) — Zussetz.: Wanterpäinetsch — cf. Kunn, Schnappmous. |
535) | LWB päpp(e)len |
| ... trans. Verb.: «päppeln, verzärteln» — Zussetz.: ver-, oppäppelen. |
536) | LWB Pech |
| ... (es ist nichts an der Sache — Ga) — Zussetz.: Kands-, Saupech. |
537) | LWB Gepechs |
| ...Gepechs N. — Zussetz.: a-, op-, ver-, |
538) | LWB gepeffert |
| ...gepeffert — dat wor eng g. Rechnong — Zussetz.: verpefferen; 2) (lok.) — s. pëfferen. |
539) | LWB péilen |
| ... d. sub 2) p. loossen (sich übertölpeln lassen) — Zussetz.: aus-, upéilen. |
540) | LWB Péiz |
| ...cf. Bändel sub 2), Héiss sub 3) — Zussetz.: Hamepéiz — dazu: |
541) | LWB Pellerin |
| ...Pellerin F.: «Pelerine, Mantelumwurf» — Zussetz.: Kanner-, Kautschus-, Reenp. |
542) | LWB -pënner |
| ... -pënner «-pfünder» — in Zussetz., z. B.: en Aachtpënner (Fisch von acht |
543) | LWB Pënt |
| ... — heute nur mehr in der auch bereits veralteten Zussetz.: |
544) | LWB Permis |
| ... 1) a. «Erlaubnisschein» — in Zussetz.: Fëscher(eis)-, Juegdpermis; b. «Führerschein» |
545) | LWB Pescht |
| ... du faul P. (Faulenzer) — cf. verpeschten — Zussetz.: Héngerpescht. |
546) | LWB Gepëspers |
| ...Gepëspers N. — Zussetz.: Leitsgepëspers. |
547) | LWB Pëtz |
| ... de P. gefall (s. Fanger sub 1) — Zussetz.: Juckels-, Wibbelpëtz, Raschpëtzer (tiefe Brunnen im |
548) | LWB Pëtz |
| ...(jem. in die Zwinge nehmen) — cf. Bretz — Zussetz.: Kaarte-, Neel-, Zockerpëtz — |
549) | LWB pëtzen |
| ...2) «durchlochen» — d'Billjeë p. — Zussetz.: op-, zoupëtzen; übtr.: 3) |
550) | LWB Pick |
| ... de Picke sin (in großer Ungeduld — Ga) — Zussetz.: Fleeschpick; 3) «Klette» — cf. |
551) | LWB Piedchen |
| ... P. Zalot, Muurten (ein schmaler Streifen Salat, Möhren) — Zussetz.: Fraleits-, Huese-, Réipiedchen. |
552) | LWB Pirri, Pirree, Purée |
| ..., Ton: 1) M.: «Püree» — Zussetz.: Gromprepirri. |
553) | LWB Gepiss |
| ... G. sonnergläichen; 2) «minderwertiges Getränk» — Zussetz.: be-, verpissen — cf. säächen, schiffen, |
554) | LWB Pist |
| ... P. — déi P. as näischt fir Veloën — Zussetz.: Äschepist; 4) «Fährte». |
555) | LWB geplaatscht |
| ... — bes.: eng g. Nues (Plattnase) — Zussetz.: erausp. (s. d.). |
556) | LWB Plackenapparat |
| ... si Placke gefall wéi eng Hand (handgroße Schneeflocken) — Zussetz.: Schnéiplack; 4) (Dim.) Pläckercher — |
557) | LWB Placard |
| ... 2) M.: 1) «Wandschrank» — Zussetz.: Plakaars-schaf M.; 2) « |
558) | LWB Plakert |
| ... Krankheet geet een nët bei e P. besuergen — Zussetz.: Kéiplakert (s. d.) — dazu: |
559) | LWB Plang |
| ...schiefe Ebene, Rampe zum Verladen von Eisenerz» — Zussetz.: Fouer-, Fahrplang. |
560) | LWB Planti |
| ... Plañti) M.: «junge Baumpflanzung» — Zussetz.: Dänneplanti. |
561) | LWB Planz |
| ... F.: 1) «Pflanze» — Zussetz.: Apdektesch-, Bësch-, Doktesch-, |
| ... (Setzlinge stecken) — d'Planze versetzen (repikieren) — Zussetz.: Buche-, Eeche-, Fichte-, |
562) | LWB planzen |
| ... as nach ze kal — eng Kautsch p. — Zussetz.: be-, ëm-, ver-, |
563) | LWB Plastik |
| ... ewell ganz vill Geschir aus P. — dazu in Zussetz.: |
564) | LWB Plat |
| ... 1), Blat I sub 3, Blat II — Zussetz.: Dëschplat — s. Dëschblat. |
565) | LWB platzen |
| ... sou eppes, dat deet mech p. (vun Ierger)! — Zussetz.: erausplatzen. |
566) | LWB Plausch |
| ... üppigem Blattwerk» — cf. Flaus(ch), Putsch — Zussetz.: Ketteplausch, Taarteplausch, Äerplausch (s. d.). |
567) | LWB Plaz |
| ... bleechen (Kirmes-, Markt-, Bleichplatz) — Zussetz.: Bleech-, Kiirmes-, Maart-, |
| ... Kegelbahn bedeuten kann), e schéisst d'Klatzen erëm — Zussetz.: Ädemsplaz; 4) «Klassierung, Rang, Platz» — |
568) | LWB Plättchen |
| ... der Mauer an der Kichen an am Buedzëmmer — Zussetz.: Plastiks-, Maseriksplättchen. |
569) | LWB Plättel |
| ... (von einem schüchternen Burschen gesagt, der heiraten möchte) — Zussetz.: Fleesch-, Grompre-, Hame-, |
570) | LWB Pléck |
| ...: 1) a. «Obstpflücker» — Zussetz.: Äppelpléck (s. d.) — cf. Äppelkierfchen; |
571) | LWB plomp(s)en |
| ...s. klompen sub 2), dafür auch: gläichschloen — Zussetz.: era-, duurchplomp(s)en. |
572) | LWB Geplous |
| ...Geplous N. — Zussetz.: a-, duurch-, ëmplouen. |
573) | LWB Pneu |
| ...: Plö) M.: «Gummireifen» — Zussetz.: Autos-, Velos- Trakteurspneu — cf. |
574) | LWB Polemik |
| ... 2 oder 3) F.: «Polemik» — Zussetz.: Zeidungspolemik. |
575) | LWB Politik |
| ..., do duerf een sech nët dra mëschen — Zussetz.: Béier-, Duerf-, Familje-, |
576) | LWB Polver, Pollever, Polwer, Poulver |
| ... — et kann een et zu P. verreiwen — Zussetz.: Insekte-, Juck-, Néitschpolver; 2) |
577) | LWB Pompel |
| ... nach op d'P. fueren (zur Tankstelle fahren) — Zussetz.: Autos-, Bensin(s)-, Drock-, |
578) | LWB Pond |
| ... Eechenholz gemaacht, d'Scheiwe si meeschtens aus Eechen — Zussetz. s. sub Ponte(n)-. |
579) | LWB Popp |
| ... Strohmann» — Kiirmesmëttwoch gët eng P. begruewen — Zussetz.: Kräisch-, Pinsch-, Piss-, |
580) | LWB Poppelin |
| ... M.: «Popelin» — attribut. in Zussetz.: |
581) | LWB Porte- |
| ... Porte- (wie frz. — in Zussetz.) |
582) | LWB Porto |
| ... I M.: «Porto, Versandspesen» — Zussetz.: Strofporto. |
583) | LWB Portri, Portréi, Portrait |
| ... hien as ganz de P. vu séngem Papp — Zussetz.: Familjeportri. |
584) | LWB Posaun |
| ... «Posaune» — dafür meist: Trombonn — Zussetz.: Zugposaun, ausposaunen. |
585) | LWB Post |
| ... déi lescht P. — cf. Zeidéng, Zeidong — Zussetz.: Bréif-, Flug-, Haapt-, |
586) | LWB Posten |
| ...» — dee P. steet nach ëmmer op — Zussetz.: Brandposten. |
587) | LWB Posten |
| ...Posten II M.: «Pfosten» — Zussetz.: Eckposten. |
588) | LWB Postill |
| ... Postill F.: «Postille» — Zussetz.: Handpostill (s. d.). |
589) | LWB Pott |
| ... M. und F.: «irdener Topf» — Zussetz.: Kaffispott. |
590) | LWB Pouk |
| ... Samenkopf des Hahnenfußes auf den Handrücken, den Arm drückt) — Zussetz.: Kéi-, Schwéngs-, Waasserpouken — schwaarz |
591) | LWB Poul |
| ... cf. Pol I, Néckel, Nol I — Zussetz.: Setzpoul. |
592) | LWB praffen |
| ... e puer geprafft, an dat nët ze knaps — Zussetz.: a-, oppraffen. |
593) | LWB Präis |
| ... as iwwer mäi P. gaang (überstieg meine Preiserwartung) — Zussetz.: Akaafs-, Buttécks-, Engros-, |
| ...(dem Stier wurde ein erster Preis beim Wettbewerb zugesprochen) — Zussetz.: Éiere-, Trouschtpräis. |
594) | LWB Preiseland |
| ...-Lied: kommt dir aus Frankräich, België, Preisen — Zussetz.: Alpreisen (Deutschland, Stammland) im Ggs. zu: Neipreisen |
595) | LWB Prësident (Pre-, Prä-) |
| ... de P. vun der Chaber oder Kammerpräsident — Zussetz.: Vize-Präsident. |
596) | LWB Press |
| ...5) «Klemme» — s. Bretz — Zussetz.: Hä-, Kopéier-, Knueweleks-, |
597) | LWB pressen, pretzen |
| ... (den) Hännen — mir souzen ewéi gepresst do — Zussetz.: aus-, ausernee-, beienee-, |
598) | LWB Prëssëssioun |
| ... keng P. (Ga: davon ist nicht die Rede) — Zussetz.: Bitt-, Donatus-, Erläiche-, |
599) | LWB Priedegen, Gepriedegs |
| ... — hal emol op mat déngem (deem) Gepriedegs! — Zussetz.: virpriedegen. |
600) | LWB Priedeger |
| ... «Prediger» — en dichtege, éischte P. — Zussetz.: Oktav-, Missiounspriedeger. |
601) | LWB Prim |
| ...(beim Straßenrennen war eine Spurtprämie auf der Bergspitze ausgesetzt) — Zussetz.: Mu(e)rksprim; 2) «Versicherungsgebühr» — d'P. |
602) | LWB Prisong |
| ... Mil.), Lach, Juck — cf. Gronn — Zussetz.: Fraë-, Fraleits-, Männerprisong. |
603) | LWB Produkt |
| ... auch: Produit (wie frz., Ton: 1) M. — Zussetz.: Industrie-, Naturprodukt. |
604) | LWB Proféit |
| ... e falsche, schlechte P. — cf. Moses — Zussetz.: Drecks-, Wiederproféit. |
605) | LWB Professer |
| ... esou e klenge (en hongrege) Professer(chen) — Zussetz.: Geschichts-, Mathematiks-, Chimis-, |
606) | LWB Profezeiung |
| ... esou Profezeiungen, dat gleeft haut kee Mënsch méi — Zussetz.: Wiederprofezeiung. |
607) | LWB Programm |
| ... — et as alles nom P. verlaf, gaang — Zussetz.: Fest-, Kinos-, Theaterprogramm; 2) |
| ... Grundsätzen» — de P. vun der Partei — Zussetz.: Parteiprogramm; 3) a. «gedrucktes Schulprogramm, auch |
| ... auch die darin veröffentlichte, wissenschaftliche Abhandlung» (früher) — Zussetz.: Schoulprogramm; c. «gedruckte Spielfolge» — Programme(r) |
608) | LWB Projet |
| ... et gouf e P. an d'Chaber abruet — Zussetz.: Gesetzprojet. |
609) | LWB Proj(h)ekter |
| ... fir Filmen ze spillen, fir Diaën ze weisen — Zussetz.: Dia-, Filmprojekter. |
610) | LWB Promotioun |
| ...; 2) «Einteilungsklasse des Landesfußballverbandes» — Zussetz.: Éierepromotioun. |
611) | LWB Prouf |
| ...usw. — looss der eng P. kommen — in Zussetz. z. B.: Buedem-, Eise-, Wäiprouf; |
| ... lescht P. (virum Concert) dafür auch: Generalprouf — Zussetz.: Gesang(s)-, Musek(s)-, Theater-, |
612) | LWB Geproufs |
| ... engem esou lues op de Su (wird lästig) — Zussetz.: aprouwen. |
613) | LWB puchen |
| ... versetzen» — ech hun em eng gepucht — Zussetz.: eraus-, zerpuchen. |
614) | LWB Puddel |
| ... fast kein Wasser mehr) — cf. Pull I — Zussetz.: Äsche-, Mëschte-, Héngerpuddel; 2) |
615) | LWB Pudder |
| ... M. und N.: «Puder» — Zussetz.: Äer-, Féiss-, Hoer-, |
616) | LWB Gepuechts, Gepachts |
| ... deem G. bezuelt een denen aneren hir Stécker — Zussetz.: verpachten, dazu: Verpachtung. |
617) | LWB Pujhel |
| ... 1) «Kalbsmilch» (Thymusdrüse des Kalbs) — Zussetz.: Kallefspujhel; 2) a. «altes Weib» |
618) | LWB Puddel |
| ... Schoofspull, Wiltzpull (Esch-Sauer), Schwéngspuddel, Leempuddel — Zussetz.: Mëschtepull; b. «Jauchepfuhl»; c. |
619) | LWB Pult |
| ...éischt P. (erster Spieler einer Instrumentalgruppe im Orchester) — Zussetz.: Dirigente-, Noutepult. |
620) | LWB pupen, poupen |
| ... hast leicht reden, wenn die andern die Arbeit machen) — Zussetz.: erpupen — s. erpopen. |
621) | LWB Pupert, Poupert |
| ...cf. Faschtert; 2) «Angsthase, Feigling» — Zussetz.: Sandpupert (s. d.). |
622) | LWB Pirree, Pirri, Purri |
| ... M. und F.: «Püree» — Zussetz.: Äppel-, Bire-, Gromprepüree — |
623) | LWB Raach- |
| ... ro:ç-) (die phV. fast nur in folg. Zussetz.) |
624) | LWB Rachelen, Gerachels |
| ...Rachelen, Gerachels N. — Zussetz.: berachelen. |
625) | LWB geräckt |
| ... an esou kuurz geräckt (tragen enge, kurze Röcke) — Zussetz.: Ënnescht-, Hochzäits-, Muerges-, |
| ..., Wanterrack; 2) † «Jacke» — Zussetz.: Wafferack — den houfeste (houbeschte) R. undon; 3) |
626) | LWB Racken |
| ... Racken I (veraltet, nur mehr in Zussetz. erhalten) M.: «Roggen» — dafür heute: |
627) | LWB rackeren |
| ... sech säi Liewe laang gerackert a sech krëpéiert — Zussetz.: ofrackeren. |
628) | LWB Rad |
| ... schneiden — en hëlze, eise, e gosse R. — Zussetz.: Dräi-, Glécks-, Gummis-, |
| ... bis dohinner — d'R. as platt (Reifenschaden) — Zussetz.: Kurs(se)rad, Wëlosserad; b. «Spinnrad» — |
| ... op d'R. (ermutige ihn auch noch dazu) — Zussetz.: Millerad (s. d.); 3) a. |
629) | LWB radéieren |
| ...: radéier mer deen ewech! (wirf ihn hinaus!) — Zussetz.: aus-, wechradéieren. |
630) | LWB Rafelach |
| ...(C) — ech hun en neie R. kritt — Zussetz.: Brout-, Kéi-, Päerdsraf. |
631) | LWB rafen |
| ... (Ähren auflesen — cf. glannen sub 1) — Zussetz.: ëm-, erëm-, eraus-, |
632) | LWB Ragoût |
| ... bronge R. (Ragout aus Schweine-, Hammelfleisch) — Zussetz.: Kallefs-, Hämmels-, Héngerragoût. |
633) | LWB Raiber, Räiber |
| ... wat si mer hei ënnert d'R. gefall! — Zussetz.: Kaarte-, Keleraiber; b. «rauher Spieler |
634) | LWB ramen, rämen |
| ... rämen trans. Verb.: «entrahmen» — Zussetz.: entramen — cf. schmännen, fumsen sub A. |
635) | LWB Ramm |
| ... -bierg) — dafür auch: Rof(f) — Zussetz.: Nuetsramm. |
636) | LWB ranjhéieren |
| ...entspricht in der Bedeutung frz.: ranger und arranger — Zussetz.: arrañgéieren, aus-, verranjhéieren — dazu: |
637) | LWB Rapp |
| ... huet e Gesiicht ewéi eng R. (pockennarbiges Gesicht) — Zussetz.: Grompre-, Kéis-, Mierréidegs-, |
638) | LWB rappen |
| ...) — rapp dech um Rimm, um Giddo — Zussetz.: aus-, eraus-, ausernee-, |
639) | LWB raschten |
| ... rasten) intr. Verb.: «rosten» — Zussetz.: a-, verraschten. |
640) | LWB rasseg |
| ...: «rassig» — e rassegt Meedchen — Zussetz.: rengrasseg. |
641) | LWB Ratioun |
| ...(keine Quantität) — Mil.: séng R. faassen — Zussetz. z. B.: Säfe-, Tubakratioun — cf. |
642) | LWB rauen, gerauen |
| ... all mäi Liewen, datt ech et huele mouss — Zussetz.: berauen (bereien), gerauen, verrauen. |
643) | LWB Raum |
| ... B. nach einer Feuersbrunst) — cf. sub Bengelek — Zussetz.: Huel-, Spill-, Vir-, |
644) | LWB Geraums, Raumes |
| ... an esou engem groussen Haus as vill Raumes — Zussetz.: a-, aus-, of-, |
645) | LWB rawen, rowen |
| ... (aufgerafft, aufgesammelt ist nicht geraubt, Entschuldigung für Felddiebstähle) — Zussetz.: ausrawen — cf. Kaarterawer. |
646) | LWB räächen, reechen |
| ... zu dumm, dazu unfähig) — dafür meist: duergoën — Zussetz.: erräächen. |
647) | LWB räächeren, reecheren |
| ... — dafür auch: dämpen, dréchenen, räzen I — Zussetz.: ausräächeren — Abl.: |
648) | LWB Räckelchen |
| ... (s. Rack) — Grompren a Räckelches (Pellkartoffeln) — Zussetz.: Routräckelchen (s. d.). |
649) | LWB rädelen, redelen |
| ... «mit einem Riegel versehen» (Wb.06) — Zussetz.: of-, ver-, zourädelen. |
650) | LWB Räer, Rär |
| ... purpurea) — klenge R. (Zwergrohrdommel — Ixobrychus minutus) — Zussetz.: Hauwe-, Nuetsräer — lok. Greiveldingen: Här |
651) | LWB räich |
| ... — cf. aarm, déck sub III, 1) — Zussetz.: nei-, stäräich. |
652) | LWB Räif |
| ... op den Doagen (Dächern) — cf. Bromä — Zussetz.: Waasserräif. |
653) | LWB Gereisers |
| ...Gereisers N. — Zussetz.: Ierbëssereiser — cf. Schmank; 2) «Pfropfreis |
654) | LWB räissen |
| ... um Rimm! — cf. rappen sub I — Zussetz.: a-, aus-, ausernä-, |
655) | LWB Räs, Rees |
| ... R. — e léisst sech séng Rese bezuelen — Zussetz.: Béier-, Durech-, Geschäfts-, |
656) | LWB Räsen, Resen |
| ... wat as dat e Geräs, ent R.! — Zussetz.: verräsen. |
657) | LWB Gerechens, Rechnerei |
| ..., fir déi puer Frang zesummen ze kréien! — Zussetz.: a-, aus-, be-, |
658) | LWB Rechnen |
| ... — mir hu R. vun néng bis zéng — Zussetz.: Kapp-, Tafelrechnen. |
659) | LWB Rechnong, Rechnung |
| ... — hien as (nët) op séng R. komm — Zussetz.: Apdëktesch-, Dokteschrechnong; 2) «Rechenaufgabe» |
660) | LWB Recht |
| ... Hiirt säi R. bei d'Leit siche gaang — Zussetz.: Ääns-, Biirger-, Bësch-, |
661) | LWB Reen |
| ... rouege, siddleche, siechte, staarke, uerge, waarme, wootleche R. — Zussetz.: Fisel- (e Fiseler), Land-, Mä(reenchen), Niewel |
662) | LWB Regëschter |
| ... Regëschteren — übtr.: all Regëschteren zéien — Zussetz.: Daf-, Doude-, Gemenge-, |
663) | LWB Reglement |
| ... hinweg) — as dat hei R.? (Vorschrift) — Zussetz.: Autos-, Bau(te)-, Déngscht-, |
664) | LWB reiden |
| ... séier mat him geridden (habe ihn schnell abgefertigt) — Zussetz. — s. sub Räit — cf. ugeridden. |
665) | LWB Gereis |
| ... aus der Scheune, dem Schuppen weggeräumt wird» — Zussetz.: a-, aus-, opreien. |
666) | LWB réieren |
| ... — e réiert sech nët fir ze bezuelen — Zussetz.: be-, ëm-, op-, |
667) | LWB Réierer |
| ...Réierer M.: «Rührlöffel, Rührgabel» — Zussetz.: Gebäässréierer — cf. Réier II. |
668) | LWB Réislek, Réisléng, Riisléng, Riisling |
| ... roude Réislek (Rheinländer-Rebe — Wb.06) — Zussetz.: Riisling-Silvaner, Riisling pur, R. perlé — |
669) | LWB Geriw(w)enen |
| ...Geriw(w)enen M. — Zussetz.: a-, aus-, durech-, |
670) | LWB renen, ränen |
| ... méindes, Mueder(s)dag, Nues sub 1), Paschtouer, sonndes — Zussetz.: verrenen — Abl.: |
671) | LWB Rénk, Rank |
| ... R. (Räf) spillen — Réng ëm d'Aen — Zussetz.: Braut-, Fiançailles-, Fouss-, |
672) | LWB renken, rénken, renkelen, rénkelen |
| ... renk! (Kommando den Nachen nach rechts zu steuern) — Zussetz.: a-, aus-, verrenken (s. |
673) | LWB Rennerei |
| ... mat de Been! — in mehr oder wenigen festen Zussetz.: a-, aus-, ausernee-, |
674) | LWB Rentejeër |
| ...Rentejeër M.: «Rentenjäger» — Zussetz.: Alters-, Invalide-, Kranke-, |
675) | LWB Rëpp |
| ...Fleesch vun der ofgeschielter Rëpp dat beschte Fleesch — Zussetz.: Schielrëpp, Pielzrëpp; 2) a. «Rippenähnliches, erhabener |
| ... andere déi ebes Säit — cf. Bunsel — Zussetz.: Kallefs-, Schoofs-, Schwéngsrëpp usw. |
676) | LWB rëschten, rësten |
| ... — ech si gerëscht fir all Wieder (ausgerüstet) — Zussetz.: ver-, zourëschten. |
677) | LWB |