1) | WLM Gebäcks |
| ... so auftretende s ist ein sz und entspricht hd. z. |
2) | LWB A |
| ... Wäit aus den Ae, wäit aus dem Häärz; ans Hd. angelehnt: Aus den Aen, aus dem Sann) — Un den |
3) | LWB Anäischt |
| ...M.: «weiße Augensalbe», bisw. auch Puder, hd. «Nicht(s), Augennicht(s)» bezeichnet die beim Zinkschmelzen gewonnene |
4) | LWB späraangelwäit |
| ...späraangelwäit Adj., Adv. (wie hd.). |
5) | LWB Aart |
| ... Aart M. (F. unter Anlehnung ans Hd.), (phV. s. Ltb. 2): 1) «zunächst eine |
6) | LWB Aaspel, -per, -pern |
| ...pern F.: «kleine dt. Mispel», hd. auch: Aspele, Hespel (vom lat. mespilus, mespilum gab es auch |
7) | LWB of, af |
| ...of, af (s. d.); in Anlehnung ans Hd. erhalten in meist ironischen Wendungen: lo geet ët ab |
8) | LWB Af |
| ... bohren oder stechen» = verhöhnen, zum Narren haben; hd.: «den Esel bohren, stechen» mit obszöner |
9) | LWB Affär |
| ... A'feiər) F.: hat durchgehend die Bed. des hd. «Sache» (Saach, s. d.) angenommen: |
10) | LWB al |
| ...Adj.: «alt» in allen auch dem Hd. eigenen Bed.: 1) «ein gewisses Alter habend |
11) | LWB Amer |
| ...bittere Kräuteraufgüsse»; hier durchwegs: wermuthaltiges, stark alkoholisches Getränk (hd. «Bitter, Magenbitter»; cf. Aperitif). |
12) | LWB amplaz, aplaz |
| ... a. ze goen as en nach laang bliwwen (= hd. «anstatt zu», frz. «au lieu de»). |
13) | LWB Aneleis, Anelis, Aneliss |
| ... se wäschen sech hir Schwänz. (zweiter Vers häufig auf hd.: «was machen eure Gäns»; Nd.kerschen: |
14) | LWB abéissen |
| ...-béissen trans. Verb.: 1) wie hd. «einbüßen» — Part. Prät.: - |
15) | LWB anhaen |
| ...haen trans. Verb.: 1) eigtl. wie hd. «einhauen»; 2) bes.: « |
16) | LWB aloossen |
| ... essen»; 5) refl. Verb.: wie hd. — ech hu mech an déi Saach nët weider ageloos; |
17) | LWB aschenken |
| ...-schenken trans. Verb.: wie hd. — auch absolut gebr.; |
18) | LWB aschloen |
| ... tun» dat huet ageschloen; 5) sonst wie hd. «einschlagen, -klopfen, -wickeln»; |
19) | LWB asetzen |
| ...-setzen trans. Verb.: 1) wie hd. «einsetzen» (cf. PE S. 130); bes.: |
20) | LWB astoen |
| ...-stoen intr. Verb.: wie hd. — stéi an derfir!; |
21) | LWB astoussen |
| ... d'Maueren, d'Paart, affen Diren (offene Türen, wie hd.); |
22) | LWB Awand |
| ...-wand M.: 1) wie hd. «Einwand»; 2) lok. für Uwänner |
23) | LWB aweihen |
| ...-weihen wie hd. iron. en neie Kostüm a. (draufkehren); Abl.: |
24) | LWB Armenett |
| ...: «Beil» für Bahnbau (zu frz. herminette, hd. auch: Hohl-, Flachbeil, Flachdächsel). |
25) | LWB Arorutt |
| ...: «rohrartige Marante, Maranta arundinacea» (bot., hd. auch Pfeilwurz, engl. arrow-root). |
26) | LWB Aspick |
| ...: 1) «Lavandula spica, schmalblättriger Lavendel» hd. auch Spi(c)ke genannt (bot.); Zussetz: Spickenueleg M.: |
| ...); Zussetz: Spickenueleg M.: «Lavendelöl» (hd. auch Spikenöl); 2) kaltes Fleisch- oder Fischgericht |
27) | LWB auerbiddeg |
| ...; 2) «ungehorsam» (Wb. 06; cf. hd. Aberglaube, -gunst, -witz); |
28) | LWB Aufgab |
| ... Aufgab F.: «Schulaufgabe», in hd. Form, aus der Schülersprache eingebürgert. |
29) | LWB Augustdrauf |
| ...Augustdrauf F.: «grauer Clävner» hd. auch. August-, Jakobi-, Laurenzitraube (selbst in |
30) | LWB auserläen |
| ... näischt (cf. engl. outlay, «verausgabtes Geld», hd. «Auslage») — ech muss méng auserluegt Zäit |
31) | LWB Azelchen |
| ... Red.); 1) urspr. «Elster» (hd. auch: Atzel); 2) bes. für «flinkes, gefälliges |
32) | LWB ändriechteg |
| ... Bunn (Bahn mit gleichförmigem Gefälle); 4) ans Hd. angelehnt: «einträchtig»; |
33) | LWB ämol |
| ...schlußfolgernd: «ein für alle mal» (entspricht dem hd. «eben» in vielen Fällen) — 't |
34) | LWB äneg, eeneg |
| ... kän änegen; im Pl. nicht gebr. im Sinne des Hd. «einige», dafür immer etlech, e puer |
35) | LWB Baartflecht |
| ...-flecht F.: wie hd.; |
36) | LWB bachelen |
| ... «urinieren, regnen» — auch im Jenischen, von hd. «Bach»; es scheint eine Parallelbildung zu dem |
37) | LWB Band III |
| ... Band III F.: wie hd. «Bande», z. B.: 1) « |
38) | LWB banken |
| ... Verb.: Art von Kartenspiel mit Geldeinsatz (dafür auch die hd. Bezeichnung «Siebzehn und Vier»). |
39) | LWB bastelen, baschtelen |
| ...trans./intr. Verb.: 1) urspr. wie hd. «basteln»; 2) «kleine, kniffliche Arbeiten |
40) | LWB Batz |
| ... sein) — en as nët vill Batze wäärt (cf. hd. «Batzen», Münzsorte); 4) übtr.: |
41) | LWB Baukasten |
| ...-kasten M. (hd. Lehnwort); |
42) | LWB baucheg |
| ...baucheg (wie hd.). |
43) | LWB Bayar |
| ... (auch: Geier u. Hans genannt, = hd. Gier, Hungerrechen). |
44) | LWB bäifalen |
| ...t as mer bäigefall (dafür neuerdings unter Anlehn. ans Hd.: agefall); |
45) | LWB Bäifall |
| ...-fall M.: wie hd.; |
46) | LWB bäifälleg |
| ...-fälleg Adj.: wie hd.; |
47) | LWB bäispill |
| ...-spill (ebenso häufig, ans Hd. angelehnt: Beispill) N.; |
48) | LWB Bän, Been |
| ... (Wallnußviertel, -schenkel — Ga.) — wie hd.: Stuhl-, Tischbein. |
49) | LWB Bärlefex |
| ... Deiwel, Schënneker, Doud . . . mit dem ans Hd. anklingenden Artikel der gebraucht werden). |
50) | LWB be- |
| ...Präf.: 1) entspricht allgem. der mhd., hd. Vorsilbe be- (ahd. bi-) — die urspr. |
| ... bî, nhd. bei) findet sich im Lx. häufiger als im Hd.: s. banne, baussen usw. — im übrigen cf. |
51) | LWB bedeitend |
| ...(daneb.: bedäitend) Adj.: «bedeutend» (wie hd.) — häufig neg. gebr:. da's nach laang nët |
52) | LWB befuer |
| ... Verbadj.: «befahren» (in Anlehn. ans Hd. wird bisw. auch das Verb. gebraucht: déi Strooss as nët |
53) | LWB begooft |
| ... begooft Verbadj.: 1) selten im hd. Sinn: «begabt»; 2) «gesegnet mit |
54) | LWB beneiden |
| ... beneiden trans. Verb.: wie hd. |
55) | LWB beniwwelt |
| ...Adj.: «betrunken» (bisw. auch dafür das Hd. «benebelt»). |
56) | LWB bequéim |
| ... bequéim (dafür meist die entl. hd. Form |
57) | LWB besetzen |
| ... trans. Verb.: «besetzen» wie im Hd., z. B.: mit militärischer Macht in Besitz nehmen, |
58) | LWB Besetzong |
| ... Besetzong F.: «Besetzung» wie hd. bes. milit. B., Orchesterb. usw. |
59) | LWB Bewandnës |
| ... der Ra.: dat huet séng (eege) B. (wie hd.). |
60) | LWB Bezéiong |
| ...F.: «Beziehung» — auch in der hd. Form: en huet (gutt) Beziehongen. |
61) | LWB Bezoch, Bezuch |
| ...Bezoch, Bezuch M.: «Bezug» (wie hd.). |
62) | LWB béidersäits, -seits |
| ...béidersäits, -seits Adv.: wie hd. — si si b. averstanen — 't war b. |
63) | LWB Bëschtom, Bëschtëm |
| ... N.: «Bistum» (dafür auch die hd. Form gebr.). |
64) | LWB Blannhät, Blannheet |
| ...Blannhät, Blannheet F.: «Blindheit» (wie hd. gebr.). |
65) | LWB Blech |
| ... (Scheide), Etui, sogar Schachtel (in Anlehn. ans Hd.); 4) «Blechmarke» (dafür Schtong, |
66) | LWB bléid |
| ... b. am Gesiicht (nicht dumm); Neologismus: blöd (wie hd.). |
67) | LWB blëtzblank |
| ...-blank, -blo Adj.: wie hd. |
68) | LWB Blinddarm |
| ... Blinddarm M.: aus dem Hd. in der Ra.: en huet de B. («Blinddarmentzündung |
69) | LWB Bluff |
| ... Bluff M.: wie hd. |
70) | LWB bluffen |
| ... bluffen intr. Verb.: wie hd. |
71) | LWB Blummebouquet |
| ... spaßh.: B.-buttek (Lentz gebr. dafür, ans Hd. angelehnt: B.-strauss); |
72) | LWB Bluttfank |
| ...-fank, -fénk M.: dem Hd. nachgebildet für lux. Pilo (s. d.); |
73) | LWB bont |
| ...: «übertrieben» (nicht als Adj. in der hd. Bed.) — et geet b. erof (von einer |
74) | LWB Bösch |
| ...: 1) «Wald, Busch» — zu hd. Wald besteht eine alte lux. Form «Wal» (s. d. |
75) | LWB Braukessel |
| ...-kessel M.: wie hd. — Blindekuhspiel: der Ruf B. bedeutet «nimm dich |
76) | LWB bravo |
| ...: pravo) (Ton: 1 oder 2) Interj.: wie hd. |
77) | LWB Bräischär |
| ... Teller zusammenzuscharren, damit es leichter aufgenommen werden kann» (hd. Schieber). |
78) | LWB brennen |
| ... Ltb. 5) Verb.: 1) intr.: wie hd, in sinnlicher Bed. — Spww.: Wou näischt as, do |
| ... brennt et (Blindekuhspiel); 5) trans.: wie hd. in sinnl. Bed.: ech géing eng Käärz derfir b. |
79) | LWB Brenner |
| ...sachl.: «Lampenbrenner, Gasherdbrenner» usw. (nach dem Hd.). |
80) | LWB briechen |
| ... gebrach — e schwätzt gebrache (e gebrachent) Franséisch (wie hd.: gebrochen Französisch); 3) ohne Objekt, das zu |
81) | LWB Brigad |
| ... 14/18: «Lebensmittelpolizei» (auch, aus dem Hd.: fliegend B.). |
82) | LWB Broch |
| ...: 1) «Bruch» in seinen gängigen hd. Bed.: a) «Handlung und Resultat des Brechens |
83) | LWB Broschür |
| ... Broschür F.: wie hd. «Broschüre». |
84) | LWB broschéieren |
| ... broschéieren trans. Verb.: wie hd. «broschieren». |
85) | LWB brüsk |
| ... brüsk Adj.: wie hd. |
86) | LWB brüskéieren |
| ... (auch brusk-) trans. Verb.: wie hd. «brüskieren». |
87) | LWB brutal |
| ... brutal Adj.: wie hd. |
88) | LWB Buedanstalt |
| ...-anstalt F., dafür auch aus dem Hd. Badanstalt; |
89) | LWB deier |
| ... spaßh. heißt es bisw. unter bewußter Anlehnung ans Hd.: deire Frënd (teurer Freund — bisw. sogar mit |
90) | LWB Diktam |
| ... Diktam N.: «Heilpfanze, hd. Diktam(nus), Diptam» (Gichtkraut, gegen Gicht gebraucht). |
91) | LWB Exzellenz |
| ... Exzellenz F.: wie hd. (von Ministern). |
92) | LWB Fa(a)ssong |
| ...Fa(a)ssong F., wie hd. gebr. |
93) | LWB Faulpelz |
| ...-pelz M.: wie hd. |
94) | LWB Feld |
| ... Léif, bewaach däi F.! 5) nach dem Hd.: d'Zaldoten zéien zu F. |
95) | LWB verdammt |
| ...verdammt (wie hd. meist adverbial) — dat wier verdammte gemelleg (allzu bequem) |
96) | LWB verdädegen, -dedegen, -diedegen (-chen) |
| ... huet Hab a Gutt verdedegt; 2) neuerdings wie hd. «verteidigen» gebr. |
97) | LWB verfäerdegen |
| ... wou déi Däiwlerei verfäerdegt as gin (nicht in der hd. Bed. «verfertigen» gebr.). |
98) | LWB verknacksen |
| ...leicht verstauchen»; 2) «verurteilen» (hd. auch: «verknacken»); 3) «zuschanden richten»; |
99) | LWB verméigend |
| ... verméige Leit (neben neuem: verméigend Leit —nach dem Hd. eingelautet). |
100) | LWB vermiw(w)elen |
| ...; 2) «schelten»; neuerdings aus dem Hd.: vermöbelen. |
101) | LWB veröffentlechen |
| ... veröffentlechen trans. Verb. wie hd., bisw.: veräffentlechen. |
102) | LWB verschalen |
| ... verschalen trans. Verb. wie hd. — s. verkläden. |
103) | LWB verschloën |
| ... seinem Gespräch seine Meinung erraten); 3) bisw. wie hd. in der Ra.: dat huet mer den Otem verschloën |
104) | LWB verschrotten |
| ... verschrotten trans. Verb.: wie hd. |
105) | LWB Verschwender |
| ...Verschwender M.: «Verschwender» (aus dem Hd.) — cf. Dropmécher. |
106) | LWB Verschwendong |
| ...Verschwendong F.: «Verschwendung» (aus dem Hd. — Wb. 06). |
107) | LWB verwalten |
| ... verwalten trans. Verb.: wie hd.; Abl.: |
108) | LWB verwandt |
| ... verwandt Adj.: wie hd. — dafür alt: befrënt, gefrënt (s. d.); Abl. |
109) | LWB verwennen |
| ... — ech hu mech vill fir hie verwennt (ans Hd. angeglichen: verwandt). |
110) | LWB verwetten |
| ... verwetten trans. Verb.: wie hd. — ech v. mäi Kapp, datt . . . |
111) | LWB Verwonneres |
| ... Verwonneres N. (dafür ans Hd. angelehnt: Verwonnerong F.): «Verwunderung» — ech |
112) | LWB Fidibus |
| ... Fidibus (Pl.: Fidibussen) M.: wie hd. «Pfeifenanzünder» (meist Papierstreifen). |
113) | LWB Firmunterricht |
| ...-unterricht M. wie hd. |
114) | LWB viischt |
| ...: 1) «vorderst, erst, vorder» (für hd. «vorder» im Lx. keine Entsprechung) — wien |
115) | LWB Philister |
| ...Philister M.: «Spießer» (aus der hd. Burschenspr.). |
116) | LWB Villchen |
| ... d.) — häufiger (auch von Erwachsenen) gebr. als im Hd. — 1) eigtl. «Vöglein» — |
117) | LWB Virgesetzten |
| ... Virgesetzten M. wie hd. «Vorgesetzter». |
118) | LWB virspigelen |
| ...virspigelen trans. Verb.: «vorspiegeln» (wie hd. gebr.). |
119) | LWB flatteren |
| ... intr. Verb.: 1) in der gängigen hd. Bed. lieber fladderen (s. d.); 2) « |
120) | LWB flau |
| ...flau Adj.: «flau» (wie im Hd. gebr.) — d'Affäre si f. — 't |
121) | LWB vläicht |
| ...: vliicht) Adv.: «vielleicht» (gebr. wie hd.). |
122) | LWB flegen |
| ... trans. Verb.: «pflegen» (aus dem Hd), bisweilen wird auch das Subst. gebr.: dat Kand muss |
123) | LWB fléissen |
| ... fléisse Waasser (fließendes Wasser) — neuerdings in Anlehn. ans Hd.: fléissend Waasser — dafür allgem. vorzugsweise: lafen — |
124) | LWB Flicht |
| ... Flicht F.: «Pflicht» (dem Hd. nachgebildet) — et war nëmmen déng (verfluchte) F. a Schëllegkät; |
125) | LWB Fligel |
| ...» — in dieser Bed. auch: Flügel (wie Hd.). |
126) | LWB flirten |
| ...intr. Verb.: (flirtoder flərt-) wie Hd. |
127) | LWB Flucht |
| ...F.: 1) «Flucht» (nach dem Hd.); 2) «Richtung» — d'Haiser stin |
128) | LWB Fochs |
| ... Fuuss); 3) «junger Student» (aus der hd. Burschenspr.); 4) «Billardstoß, der unbeabsichtigt durch einen |
129) | LWB Fochsmajouer |
| ...majouer M.: «Fuchsmajor» (aus der hd. Burschenspr.); |
130) | LWB Fochsestall |
| ...stall M.: «Fuchsenstall» (aus der hd. Burschenspr.). |
131) | LWB Form |
| ... (Manieren), keng F. a keng Manéier; dazu die hd. Abl.: |
132) | LWB Fréisser |
| ...M.: «Fresser» (nicht so gemein wie hd.) — 't as en uerdentleche F. |
133) | LWB fromm, frumm |
| ... die Abl.: Frëmmegkät, -keet F. (dem Hd. entsprechend). |
134) | LWB Gaardebenedék |
| ...benedikt) M.: «Spinndistel» (volksetym. zu hd. «Kardenbenedikt» frz. cardère, chardon à foulon); |
135) | LWB gauneren |
| ... unehrliche Weise an sich bringen»; dafür auch wie hd.: ergauneren. |
136) | LWB Gevuedesch |
| ... oder Commère — mit den gängigen Bed. des hd. Wortes; im bes.: 1) «gegenseitige Anrede der |
137) | LWB Genossenschaft |
| ... Genossenschaft F. wie hd. — dafür auch Koperativ. |
138) | LWB gestänneg |
| ... e Geständnes ofgeluegt, et agestan(en) — Anlehnung an die hd. Gerichtssprache. |
139) | LWB Gewiicht |
| ... G. (ech leë kee G. drop — nach dem Hd.). |
140) | LWB Geometer |
| ... Landmiesser, in Esch a. d. Alzette dafür aus dem Hd. Maarkscheider). |
141) | LWB glänzen |
| ... glänzen intr. Verb.: wie hd. — Echt.: glënzen. |
142) | LWB global |
| ... global Adj. wie hd. — auch: in globo — eng g. Zomm. |
143) | LWB Glorië |
| ...Glorië (wie hd.) F.: «sichtliche Freude» — e war |
144) | LWB Golf |
| ... M.: 1) «Golfspiel» (wie hd.); 2) Ortsbezeichnung: um G. (dort, wo |
145) | LWB Gong |
| ... Gong M. wie hd. |
146) | LWB Gott |
| ... kee Gebott) — In vielen Ausrufen häufig formelhaft ans Hd. angelehnt: O G.! — o G. o G.! |
| ... sei dank! (adv. in mannigf. Bed., immer in hd. Form) — sou sécher (bisw.: wahr, in |
| ... sou sécher (bisw.: wahr, in Anlehnung ans Hd.) wéi e G. am Himmel as — wat G. |
147) | LWB Graatsch |
| ...(diese Lautform hat auch noch andere Bedeutungen; zwei Wortsippen — hd. «grätschen» und «Krücke» — |
148) | LWB Grad |
| ...: «Grad» (mit denselben Bed. wie das hd. Wort) — en huet d'Auszierong am héckste G. — |
149) | LWB Gräifer(kran) |
| ... Gräifer(kran) M. wie hd. — Neol. aus dem Hd. |
| ... Gräifer(kran) M. wie hd. — Neol. aus dem Hd. |
150) | LWB Griffelskëscht |
| ...-këscht F.: «Griffelschachtel» (diese hd. Bez. häufig in der Sprache der Primärschüler); dafür auch: |
151) | LWB Grobschnitt |
| ... Grobschnitt (aus der hd. Handelsspr.) M.: «grob geschnittener Tabak». |
152) | LWB Grog |
| ... Grog M. wie hd. — e steiwe G. |
153) | LWB Gromperekiewerlek |
| ...(neol. neben -bock; viel häufiger aus dem Hd.: Kartoffelkäfer, Gromperekäfer); |
154) | LWB Grondstréch |
| ... «Grundstrich» (aus der Schülerspr.) wofür auch hd. Grundstrich, im Gegs. zu Haarstrich; |
155) | LWB Greimel |
| ...Greimel, bei Martelingen an der Obersauer; hd. «Greimlingen» — B 4. |
156) | LWB gülteg, gëlteg |
| ... gülteg, gëlteg (aus dem Hd.) Adj.: «gültig» — statt: dee |
157) | LWB handelen |
| ... Handel abschließen»; 3) neuerdings auch, dem Hd. entsprechend: «tun, vorgehen» — du hues nët schéin |
158) | LWB Harnesch |
| ... in der lok. Ra.: an H. geroden (wie hd.); bisw. auch Harni — dagegen lok. Westen: |
159) | LWB Hauer |
| ... Hauer (aus dem Hd.) M.: «Hauer» (Bergmannspr.) — |
160) | LWB Gehais |
| ...Gehais N.: «Gehäuse» (wie hd.) — gelegtl. auch übtr.: elo rabbelt et am |
161) | LWB Häerzklappefeler |
| ...-klappefeler M. nach der hd. Medizinerspr. |
162) | LWB häichelen |
| ... intr./trans. Verb.: «heucheln» (dem Hd. nachgebildet) — dazu |
163) | LWB Hällewull |
| ...F.: «verworrene, laute Menge» (cf. auch hd. «in hellen Haufen»). |
164) | LWB Häraffertendag |
| ... einfach: Affertendag (heute geläufig dafür, unter dem Einfluß der hd. Kirchensprache: Christihimmelfaart (älter auch Christiklammop)); |
165) | LWB Heck |
| ...Eichenschälwald» (s. Louheck) — im Sinne von hd. «Hecke» (sub 2) galt ursprünglich nur Ho |
166) | LWB hefteg |
| ... än (er braust leicht auf); 2) ans Hd. angenähert: «heftig, rauh, stark» — — ech gouf |
167) | LWB Heftplooschter |
| ...F.: «Heftpflaster» (hybride Lehnübers. nach dem Hd.) — dafür lieber: englesch Plooschter oder Tafta, |
168) | LWB héieren |
| ... mam Oosch (Worte und Prügel nutzen nichts) — dem Hd. nachgebildet: Deen (Wien) nët h. wëllt, muss fillen — mat |
169) | LWB himmelschreiend |
| ...-schreiend Adj.: «himmelschreiend» (dem Hd. nachgesprochen) — dat as h. — eng h. Sënn — |
170) | LWB Hocker |
| ...Hocker M.: «Schemel» (wie hd.). |
171) | LWB Hokespok(e)s |
| ... Hokespok(e)s (auch wie hd. Hokuspokus, daneben -bokes) M.: « |
172) | LWB Hond |
| ...(er kommt seinen noblen Passionen nicht nach) — nach dem Hd.: Honn déi bille bäissen nët (auch: dene stëllen |
173) | LWB Hongerloun |
| ...-loun M.: «Hungerlohn» (wie hd.); |
174) | LWB Horaire |
| ... der Eisenbahn), Stundenplan» — dafür gängig, aus dem Hd. Faarplan(g) (cf. dazu BRUCH, Chemins de Fer et Patois, |
175) | LWB Houchzäitsgeschenk |
| ...-geschenk N.: wie hd. — dafür auch -cadeau (Ton: 1) und |
176) | LWB humoristisch |
| ...humoristisch Adj. — beide wie hd. (städtisch; dafür sonst: gutt Laun, Spaassegkeet — spaasseg, schnokeg, farceg). |
177) | LWB Huttschnouer |
| ...F.: «Hutschnur» — in der dem Hd. entsprechenden Ra.: dat geet mer iwwer d'H.; |
178) | LWB Idealist |
| ... Idealist M.: 1) wie hd.; 2) «Phantast» — dazu: |
179) | LWB Ierfsënn |
| ... F.: «Erbsünde» (Lehnübertragung aus der hd. Kirchenspr.); |
180) | LWB ilger |
| ... Zänn (Zahnfleischreizung nach dem Essen von Sauerobst) — dafür hd. auch «eiliger Zahn» (dens stupidus). |
181) | LWB Immobilien, Immobilienhändeler |
| ... Immobilienhändeler — geläufig in der Geschäftsspr., aus dem Hd. |
182) | LWB Infektioun, Infektiounskrankheet |
| ... Infektioun, Infektiounskrankheet F. — wie hd.; dazu das Verb. infizéieren, infezéieren. |
183) | LWB Intelëns |
| ...F.: «Wasserlinse, Lemna minor» (cf. die hd. Bez. «Entengrütze, Entengrün») s. Päerdercheswuerzel; |
184) | LWB intus |
| ... hun «gelernt, gegessen, getrunken haben» (wie im Hd.). |
185) | LWB ippeg |
| ... ippeg (ans Hd. angelehnt: üppeg) Adj.: «übermütig, protzig» — |
186) | LWB iw(w)erblécken |
| ... — déi Affär as nët méi z'i. (ans Hd. angelehnt — einheimisch: 't kann een nët méi driwwer |
187) | LWB iw(w)erdroën |
| ...: 1) «übertragen» (in den mannigfachen hd. Bed.) — im bes. neol.: «einem größeren |
188) | LWB iw(w)erfall |
| ... — ruff den I. — dafür häufig auch die hd. Form: du koum den Überfall (das Subst. immer Ton: |
189) | LWB iw(w)erflächlech |
| ...Adj.: «oberflächlich» (häufig auch, an das Hd. angelehnt: oberflächlech); Abl.: |
190) | LWB iw(w)erhëtzen |
| ... cf. echaufféieren I/S. 249 — sonst wie hd.; |
191) | LWB iw(w)erhiewen |
| ...; 2) refl.: a) wie hd.: «zuviel von sich halten»; b) |
192) | LWB iw(w)erholl |
| ...-holl wie hd. «überholt» — déi Method as ewell laang iwwerholl; |
193) | LWB iw(w)erläes |
| ... as keen I. bei de Kanner (dafür neuerdings, dem Hd. entsprechend: |
194) | LWB iw(w)ernuechten |
| ...nuechten intr. Verb.: «übernachten» (ans Hd. angeglichen) — dafür ursprünglicher: benuechten; |
195) | LWB iw(w)erstierzen |
| ...stierzen trans. Verb.: «überstürzen» (wie Hd.) - gelegt. spaßh.: iwwerstierz dech nët! |
196) | LWB iw(w)erwaachen |
| ...waachen trans. Verb.: «überwachen» (wie Hd.); |
197) | LWB jäizen |
| ...(das gängige, für die normale Bed. des im Luxemburgischen unbekannten hd. «schreien» zur Verfügung stehende Wort — stärker: |
198) | LWB jéimerlech |
| ... «jämmerlich» (Wb. 06) — im Gebr. des hd. «jämmerlich» tritt häufig jämmerlech, der Schriftsprache |
199) | LWB Jénger |
| ...Jénger M.: «Jünger» (aus der hd. Kirchenspr.) — einst sprach Jesës zu seinen Jéngeren: Wer |
200) | LWB joërdag |
| ... Ton: 3) M.: «Jahrestag» — dem Hd. nachgespr.: Joresdag — op de J.; |
201) | LWB Joërzuel |
| ... der J. (cf. Joërhonnert) — neuerdings gerne dem Hd. nachgespr.: Joreszuel; 2) «Admiral» (Schmetterling) |
202) | LWB Waasserjoffer |
| ...» (soweit nicht unter dem Einfluß der Schule dem Hd. nachgebildetes Libell an dessen Stelle getreten ist.) Auf |
203) | LWB Johann |
| ... männl. Vorn. — meist dafür Jean, Jhang (die hd. Form am häufigsten spaßh. gebr. oder auf eingebürgerte Deutsche bezogen) |
204) | LWB Jong |
| ... mäi léiwe J. (cf. sub 2), häufig auch (dem Hd. angenähert): Jung(e) od. gar Junge, Junge — o Jung, |
205) | LWB Jonggesellenowend |
| ... «Jungesellenabschied» (in dieser Bed., häufig dem Hd. nachgesprochen: -gesellenabschied; vom zukünftigen Bräutigam seinen Jugendfreunden |
206) | LWB Juchten |
| ...Juchten N.: wie hd. «gegerbtes Rind- oder Kalbleder, mit Birkenteeröl getränkt» |
207) | LWB jugendlech |
| ... wéi bas de haut esou j. — spaßh. dem Hd. nachgespr.: dat sees d'esou an déngem j. Liichtsënn |
208) | LWB Jugend- |
| ...Jugend- (wie das Simplex sind alle Komp. ans Hd. angelehnt) |
209) | LWB Jüng(e)ling, Jingeling |
| ... «Jüngling» (meist in spaßh., da ans Hd. anklingender Verwendung) — du koum esou en (elere) J. — |
210) | LWB Juppelesch |
| ... bewegt, Zittergreis» (lok. spaßh. in Verb. gebracht mit hd. «Jubelgreis»: e Jubbelgreis). |
211) | LWB Jurist |
| ... Jurist M. wie hd. (gelegtl, auch Jh-; ländlich bisw.: Jurister). |
212) | LWB Kabel |
| ... Kabel M.: wie hd. «Kabel». |
213) | LWB Kabes |
| ... (Sauerkraut — wofür häufiger sauer(t) Mous, Sauermous, ans Hd. angelehnt Sauerkraut) — gekrausel(ech)te K. heißt (zubereitet) oft einfach |
214) | LWB kalstellen |
| ... hun eng Fläsch kalgestallt; 2) selten übtr. wie Hd.: «um seinen Einfluß bringen». |
215) | LWB Kamen |
| ... auf den Ostrand (Mosel-Sauertal) beschränkte aus dem Hd. eingesprengte Variante zu dem auch hier häufigeren Kon(en); dafür |
216) | LWB Kandsbän |
| ... -been Pl. N.: in der (dem Hd. entspr.) Ra.: vu K. un (hier) — |
217) | LWB Kannerschong |
| ...» — im Pl. in übtr. Bed. nach dem Hd.; |
218) | LWB Kannerstuff |
| ... F.: «Kinderstube» — aus dem hd. Sprachgebrauch, meist in neg. Wendungen; |
219) | LWB Kanounefudder |
| ...-fudder N.: «Kanonenfutter» (wie hd., für die in den Krieg ziehenden Soldaten); |
220) | LWB kaperen |
| ...refl./trans. Verb.: oft spaßhaft wie in der hd. Umgangsspr. gebr. |
221) | LWB Kapitel |
| ... Domherren, Domkapitel» (s. Doumkapitel) — wie im Hd.: hien huet nach keng Stëmm am K.; |
222) | LWB Kapp |
| ... allem Erhebungen im Gelände (und trifft sich hier mit dem hd. «Koppe») — spaßhafte Bezeichnungen des Kopfes (sub |
223) | LWB Kapphuwwel |
| .../laange Këssen) — Ga. bringt das, offenbar dem Hd. nachgebildete, Sprichwort: E gutt Gewëssen as dat bescht Kappkëssen |
224) | LWB Kasten |
| ... Kasten (unter hd. Einfluß, im Osten, um und in Echt.) M.: |
| ...cf. Kaascht, die eigtl. lux. Entsprechung. Im allg.: hd. «Kasten» = Këscht (s. d.). |
225) | LWB Kauderwelsch |
| ... Kauderwelsch M. (N.): wie hd. — cf. auch Kauterer. |
226) | LWB Käil |
| ... (mit dem Kiel statt mit der Feder) — die hd. Wörter «Kiel» und «Keil» |
227) | LWB Käl, Keel |
| ... Esel zu wohl ist . . .) — ans Hd. angelehnt ist die Echt. Ra.: mat Kand |
228) | LWB Käppchen |
| ...(am Ostrand, etwa Echt.: auch Fräimark), bisw. ans Hd. angelehnt: Bréifmark — Komp.: Bréifkäppchen; 2) « |
229) | LWB Kéihaut |
| ... F.: «Kuhhaut» — wie im Hd.: dat geet op keng K.; |
230) | LWB kéier, kir |
| ... ist» — (das Wort kreuzt sich gelegtl, mit hd. «kirre»: ech wäerd e scho kir kréien |
231) | LWB Kéiersäit |
| ... «Kehr-, Schattenseite einer Sache» (ans Hd. angeglichen) — älter, einheimisch: iewenzeg, iefzeg Säit (s. II |
232) | LWB Keil |
| ... Keil (lok. Ostrand — halbgelehrt, aus dem Hd.) F.: «Keule» — das Wort |
233) | LWB keimen |
| ... keimen II (gelehrte Anlehnung ans Hd.) intr. Verb.: «keimen» — du muss |
234) | LWB Kéiskraitchen |
| ...(Ga. kennt auch: -kraut, er zitiert den hd. Namen «Käsepappel»); |
235) | LWB kennen |
| ... waart, Männchen, du wäerds mech nach léiere k. (dem Hd. angeglichen: k. léieren) — léier kee mech de Jhämp k. |
236) | LWB Kenner |
| ... Kenner M.: «Kenner» (wie hd.) — dat as eppes fir K.; dazu |
237) | LWB Kennes |
| ... N.: «Kenntnis» — nicht zu hd. «Kenntnis», sondern Ableitung vom Infinitiv kennen |
238) | LWB kënscht(er)lech |
| ... «künstl. Besamungsstation», Waldhof bei Luxemburg) häufig neben hd. künstlich, Kunst- in der neueren Bauernsprache — für |
239) | LWB Këscht |
| ... 5) «ein Brettspiel mit Würfeln» (im Hd. «Puff» oder «Tricktrack» genannt) |
| ... daß sich das lux. Këscht nicht nur mit dem hd. «Kiste» sondern auch mit «Kasten» |
240) | LWB Kettenhändeler |
| ...-händeler M.: wie hd. — Kettenhänd(e)ler, dat sin déi mat de giele Getten |
241) | LWB Kettekugel |
| ... (Wb. 06: -kujel) F.: wie hd. (früher gebrauchtes Geschoß, aus zwei mittels einer Kette verbundenen Kugeln |
242) | LWB Ketzer |
| ... Ketzer M.: wie hd. — e schléit dra wéi d'K. an d'Biller |
243) | LWB Kichelchen |
| ... Tréiesch Bréitchen); 2) «kleines, trockenes Feingebäck» (hd. Keks, frz. petits fours — die frz. Bezeichnung auch im |
244) | LWB Kiddel |
| ... Lach am K. (= Dreck um Bengel — wie hd. «seine Weste ist nicht mehr weiß»). |
245) | LWB Kiewerlek |
| ... mit Kierwerlek. — Meist behilft sich der Mundartsprecher mit hd. Käfer; 5) «Kosename für krabbelndes Kind», |
| ...Kosename für krabbelndes Kind», gelegtl. auch (wie etwa hd. 'Käfer') für «nettes junges Mädchen, Liebling |
246) | LWB Kiirchemaus |
| ... F.: 1) «Kirchenmaus» (wie hd.) — aarm, hongereg . . . ewéi eng K. |
247) | LWB kiirzlech |
| ... kiirzlech Adv. (nach dem Hd.): «vor kurzem». |
248) | LWB killen |
| ... s d'eppes Kales drénks — auch übtr. wie Hd.: ech wäerd em de Mittche scho k.; |
249) | LWB Kinnek |
| ... (s. Blies-chen I/122) gesungene (hd.) Heischelied: Hier kommt der kleine König, gebt (gibt) ihm |
250) | LWB kir |
| ... — Echt.: äich weerd hee schuns k. kréien (hd. beeinflußte Ra)., einheimisch dafür: gedam (II/21). |
251) | LWB Kiselbagger |
| ...-bagger M.: wie hd.; |
252) | LWB Quittance |
| ...Q. (das ist die Vergeltung, Rache) — dafür ans Hd. angelehnt auch: Quittung, älter Quäiténg, Osten Quäitigen; |
253) | LWB Klam |
| ...Büro-, Heftklammer» — dafür häufig ans Hd. angelehnt |
254) | LWB klamen |
| ... méi fest, de Wand geet uerg — bisw. ans Hd. angelehnt: |
255) | LWB Klank |
| ... Wat manner K., wat méi Gestank (bisw. «hd.» angenähert: harte Fürze stinken nicht). |
256) | LWB klappen |
| ...I/95, knuppen und ochsen (nach dem Hd. bisw. büffelen); 8) beim Spiel: «abschlagen» |
257) | LWB Kläckelchesstack |
| ... in dieser Bed. auch: Mänzelchen, Zippchen; bisw. ans Hd. angelehnt: Kläckerchesblumm. |
258) | LWB Hoktkléid, -kléidchen) |
| ... 5) seit Michel Lentz, in dichterischer Übertr. (ans Hd. angelehnt): «Hülle» — etwa: d'Natur deet |
259) | LWB Kläranlag |
| ...: «Kläranlage» (an Wasserläufen) — aus der hd. technischen Terminologie; cf. kléieren. |
260) | LWB klären, kläeren |
| ...trans. Verb.: «klären» — an die hd. technische Terminologie angelehnt (etwa vom Klären der Abwässer, |
261) | LWB kleng |
| ... Kaalwerkapp kachen (dies nach MERSCH, Lux. Kinderreime 529 auch hd.: «Kein klein Kind kann keinem Kaiser, König keinen |
| ... geringer Bedeutung, Qualität, unbedeutend, nebensächlich» (entspricht bisw. dem hd. «Nach-, Neben») — klenge Béier |
262) | LWB klénken |
| ... klénken, seltener, ans Hd. angelehnt kléngen (Part. Prät. geklong, geklongen, daneben auch |
263) | LWB klimperen |
| ... klimperen intr. Verb.: wie hd. — dazu die Abl. |
264) | LWB klipp |
| ... klipp adjektivisch und abverbial (wie hd.) in der Verbindung |
265) | LWB Kloëkrankhät |
| ...heet F.: «Klauenseuche» — die hd. Bez. Maul- und (a) Klauenseuch(e) wird gängig gebr. |
266) | LWB Klouschtermudder |
| ...: «Vorsteherin eines Ordensschwesternhauses» — meist in hd. Aussprache: -mutter; |
267) | LWB Kompanie |
| ... Kompanie (wie hd.) F.: 1) «Vereinigung von Menschen, die |
268) | LWB Kopp |
| ... 7) «Anhöhe» — trifft sich mit hd. «Kuppe» — d'Stéck läit op der K. |
269) | LWB kosen |
| ... — wann än dat allerschlechtst wëllt k. — cf. hd. kiesen. |
270) | LWB Krach |
| ... Krach (aus dem hd.) M.: 1) «Lärm» — wat |
271) | LWB Kranz |
| ...» — e K. Zosssiss, Träipen, Lyoner (letzteres wie hd.) — gët mer e K. Liewerwurscht, där wäisser! |
272) | LWB krass |
| ... krass Adj.: wie hd. |
273) | LWB kränkelen |
| ... kränkelen intr. V.: wie hd. — Abl.: |
274) | LWB Kredit |
| ... Kredit (wie hd.) M.: «Kredit» — se kafen |
275) | LWB Chrom |
| ... Chrom M. wie hd., dazu: |
276) | LWB Quarta |
| ... Quarta F.: wie hd. |
277) | LWB Quartaner |
| ... Quartaner M.: wie hd. |
278) | LWB Quartett |
| ... Quartett M.: wie hd. |
279) | LWB Quinta |
| ... Quinta wie hd. |
280) | LWB Quintaner |
| ... Quintaner wie hd. |
281) | LWB Kuppel |
| ... Kuppel F.: wie hd. |
282) | LWB kurant |
| ... kurant (wie hd., Ton 2) Adj.: 1) «gangbar» |
283) | LWB Laangweileg |
| ...-weileg, auch langweileg Adj. wie hd. |
284) | LWB Laden |
| ... Laden M. (nicht in der allgemeinen hd., sondern nur in übtr. Bedeutung): de ganze L. |
285) | LWB langweileg |
| ... langweileg Adj.: «langweilig» (wie hd.). |
286) | LWB latent |
| ... latent Adj. wie hd. — eng l. Krankhät (eine verborgene, noch nicht zum |
287) | LWB Läib, Leib |
| ... Läib, Leib M.: (nach dem Hd. gebildete Nebenform zu Läif s. d. — cf. Ltb. |
288) | LWB Läichgewässer |
| ...-gewässer N. wie hd. — déi kleng Baachen am Éislek sin dat beschte Läichgewässer; |
289) | LWB läimen, leimen |
| ... s. Läimwaasser; 2) «leimen» (wie hd. täuschen, betrügen bes. im Spiel) — si hun e schwéier |
290) | LWB Liederkränkt |
| ...; b. «Oïdium» — cf. Lederbeere (hd.); |
291) | LWB Lokomotivführer |
| ... Lokomotivführer M. wie hd. — dafür auch Führer, Maschinist (s. d.), Mécanicien |
292) | LWB loyal |
| ... loyal Adj. wie hd. |
293) | LWB maischen |
| ...maischen trans. Verb. — wie hd. |
294) | LWB Mandolin |
| ... Mandolin (wie hd. oder nasaliert) F.: «Mandoline» — dazu: |
295) | LWB Manifest |
| ... Manifest M. — wie hd. |
296) | LWB Manual |
| ... (Pl. Manualer oder Manualen) M. — wie hd. |
297) | LWB Manuskript |
| ... Manuskript wie hd., aber meist M. |
298) | LWB Maria-Gebuert |
| ... op d'Huert (s. d. sub 4) — in hd. Lautung: M. ziehen die Schwalben fuert. |
299) | LWB Marketender |
| ... Marketender M. — wie hd. |
300) | LWB Marokkaner |
| ...Marokkaner M. — wie hd. — sou schwaarz verbrannt vun der Sonn wéi e M. |
301) | LWB Marzipan |
| ... Marzipan (häufig Ton: 1) M. — wie hd. — in Zussetz.: |
302) | LWB Massenartikel |
| ...-artikel M. — wie hd.; |
303) | LWB massenhaft |
| ...-haft Adv. — wie hd. — d'Mais sin dët Joer m. — 't |
304) | LWB Masurka |
| ... Masurka F. — wie hd. — si danze Polka a Masurka. |
305) | LWB Materialist |
| ... Materialist M. — wie hd. |
306) | LWB Mathematik |
| ... Mathematik (Ton: 3) F. — wie hd. — iron. (Echt.): duerfir muss ee schuns héier M. |
307) | LWB maueren |
| ...); 2) übtr.: a. (wie hd.) «nichts riskieren, ohne Not passen» (Kartenspiel) |
308) | LWB mauseren |
| ...refl. Verb.: 1) «mausern» (wie hd.); 2) «sich verändern» (Charakter, Stimme) |
309) | LWB Maximum |
| ... Maximum M. — wie hd. im bes. 1) «Höchstgehalt» — ech kréien |
310) | LWB Mazout(s)behälter |
| ...-behälter M. — wie hd.; |
311) | LWB Mazout(s)heizung |
| ...-heizung F. — wie hd.; |
312) | LWB Mazout(s)tank |
| ...-tank M. — wie hd.; |
313) | LWB Mälzer |
| ... Mälzer M. — wie hd. |
314) | LWB Mälzerei |
| ... Mälzerei F. — wie hd. |
315) | LWB Männchen |
| ... seet d'Mamm (der dabei gebrauchte Spruch nur in hd.) — d'Kanner hu Männercher am Bulli (am Dreck) |
316) | LWB Mechanik |
| ... Mechanik (Ton: 2) F. — wie hd. — cf. Mekanik. |
317) | LWB mengen |
| ... as den Dreck mam Fanger geréiert (Wortspiel mit dem hd. Wort «mengen, mischen» u. «meinen», |
318) | LWB Mësch |
| ..., Hecke-Karm., Mauerkrécher, Daachvujel — die hd. Form Spatz ist weit verbreitet — der Sperling ruft: Pätterche, |
319) | LWB Mica |
| ... Mica M. — wie hd. |
320) | LWB Mikroskop |
| ... Mikroskop M. — wie hd. — spaßh. in Echt.: Migrusskuck. |
321) | LWB Millimeter |
| ... Millimeter M. — wie hd. |
322) | LWB Mineralien |
| ... Mineralien Pl. — wie hd. |
323) | LWB modern |
| ... modern Adj. — wie hd. |
324) | LWB Monogramm |
| ... Monogramm M. (lok. N.) — wie hd. |
325) | LWB monoton |
| ... monoton Adj. — wie hd. |
326) | LWB Mop |
| ... Mop (wie hd.) M.: «Staubbesen mit ölgetränkten Fransen» — |
327) | LWB Morphium |
| ...Morphium M. — wie hd. |
328) | LWB Mostbehälter |
| ...-behälter M. — wie hd. |
329) | LWB Mostglas |
| ...-glas N. — wie hd.; |
330) | LWB Motiv |
| ... Motiv (Pl. Motiver, Motiven) M. — wie hd. |
331) | LWB Muecht |
| ... (Echt.: mO:xt — Mosel: Macht [wie hd.], Nösl.: -ç-) |
332) | LWB Multimillionär |
| ... Multimillionär M. — wie hd. (Inbegriff des größten Reichtums) — e féiert sech op wéi |
333) | LWB Muschel |
| ... Muschel II F. — wie hd. |
334) | LWB Musikalien |
| ... Musikalien Pl. — wie hd. |
335) | LWB Muskelkueder, Muskelkater |
| ...Muskelkueder, Muskelkater M. — wie hd. |
336) | LWB Mutter |
| ... eines Nonnenklosters» (nur in dieser Bed. in der hd. Lautung) — hatt kënnt do wéi eng wiirdeg M. |
337) | LWB Muttergottesfest |
| ...-fest N. — wie hd.; |
338) | LWB Namen |
| ... Namen (hd. Lautung) — in den Raa.: an dees N. — |
339) | LWB nassaueren |
| ... nassaueren intr. Verb. — wie hd. (s. Nassauer sub 1). |
340) | LWB Naturprodukt |
| ...-produkt M. u. N. — wie hd. |
341) | LWB nächst |
| ...I — s. d.) Adj./Adv. — wie hd. — déi n. Woch, Geleënheet — nächsten Dënschteg — dat |
342) | LWB nergelen |
| ... nergelen (nεrjələn — auch in hd. Lautung: nörgelen) intr. Verb.: «nörgeln» — |
343) | LWB Nerzmantel |
| ...Nerzmantel M. — wie hd. |
344) | LWB netto |
| ... netto Adj. — wie hd. |
345) | LWB Nikloslidd |
| ... rabbelt un der Dir (s. unter Niklos)); in hd. Fassung: laßt uns froh und munter sein (Autor: Heinrich |
346) | LWB Nit |
| ... Fehl- oder Gewinnlos); 3) (gelegt. nach dem Hd.) «Versager»; 4) (lok: Körich) |
347) | LWB Notizblock |
| ...-block M. — wie hd.; |
348) | LWB Ofschäd |
| ... «Abschied, Entlassungszeugnis» (Ga) — Mil. dafür das Hd.: Abschied — hien huet den A. geholl — säin |
349) | LWB offensiv |
| ... offensiv Adj./Adv. — wie hd. — Sportspr.: si hu ganz o. gespillt — |
350) | LWB Öffnung |
| ... Öffnung F. — wie hd. |
351) | LWB Opsaz |
| ...(ich bin nicht tüchtig im Aufsatz) — heute meist das hd.: Aufsatz gebraucht; b. «Stil, Ausdrucksweise» |
352) | LWB Oper |
| ... Oper I F. — wie hd. |
353) | LWB Orakel |
| ... Orakel M. u. N. — wie hd. |
354) | LWB Osten |
| ... Osten M. — wie hd. |
355) | LWB Autobus |
| ... Autobus (Aussprache wie frz. oder hd., immer Ton: 1) M.: «Autobus» — |
356) | LWB Autocar |
| ... Autocar (Aussprache wie frz. oder hd., Ton: 1) M.: «Autocar». |
357) | LWB paass |
| ... ihm zu gefallen, um einen Vorteil zu erlangen) — cf. hd. zupaß, zu paß. |
358) | LWB Paddelboot |
| ... Paddelboot N. — wie hd. |
359) | LWB Pakt |
| ... Pakt M. — wie hd. — deen huet e P. mam Däiwel (gemaacht). |
360) | LWB Palaver |
| ... Palaver M. — wie hd. — féier keen esou laange P. a so wat s |
361) | LWB Palto(ng) |
| ...Ton: 1) M.: «Jacke» (nicht wie hd. oder frz.: Überzieher) — wéi d'Schippen ausser Moud(e) |
362) | LWB Pantoffelheld |
| ...Pantoffelheld M. — wie hd. |
363) | LWB Panzer |
| ... Panzer M. — wie hd. — stur ewéi e P. |
364) | LWB panzeren |
| ... panzeren trans. Verb. — wie hd. Verbadj.: |
365) | LWB Pappenheimer |
| ... Pappenheimer M. — wie hd. — im Ausdruck: ech kenne méng P. |
366) | LWB Parademarsch |
| ... Parademarsch M. — wie hd. — Ra.: engem de P. blosen (jem. gehörig |
367) | LWB Parteikongress |
| ...-kongress M. — wie hd.; |
368) | LWB Parteimann |
| ...-mann M. — wie hd.; |
369) | LWB Parteiprogramm |
| ...-programm M. — wie hd.; |
370) | LWB Parteisekretär |
| ...-sekretär M. — wie hd.; |
371) | LWB Parteiversammlung |
| ...-versammlung F. — wie hd. |
372) | LWB Partitur |
| ... Partitur F. — wie hd. |
373) | LWB Paspel |
| ... Paspel F. — wie hd. — dazu: |
374) | LWB Passant |
| ... Passant I M. — wie hd. |
375) | LWB Passementerie |
| ... Passementerie (wie frz. oder wie hd.) F.: «Bortenwirkerei» — dazu: |
376) | LWB Päipel |
| ... Milor (Esch-Sauer, Grevels, Burscheid) — auch das hd. Schmetterling; b. als Kollektiv. (Merscheid, Hoscheid): «Kohlweißling |
377) | LWB Pensée |
| ...(Gartenstiefmütterchen — Viola tricolor var. hortensis) — dafür auch der hd. Name: Stiefmütterchen. |
378) | LWB Permanenz |
| ... Permanenz (wie hd.), |
379) | LWB Pessimist |
| ... Pessimist M. — wie hd. |
380) | LWB pessimistisch, -esch |
| ... pessimistisch, -esch Adj. — wie hd. — ech si ganz p. an där Saach — |
381) | LWB pickfein |
| ... pickfein Adj. — wie hd. |
382) | LWB Picknick |
| ... Picknick M. (wie hd.) — dazu: |
383) | LWB piff-paff |
| ... piff-paff lautmalend — wie hd. |
384) | LWB pikant |
| ... pikant Adj. — wie hd. |
385) | LWB Pilger |
| ... Pilger M. — wie hd. |
386) | LWB Pilz |
| ... Pilz M. wie hd. — cf. Péilz, Kochel — de gudde P. (der |
387) | LWB ping-pang |
| ... ping-pang Schallwort — wie hd. — et goung p., du hat en der e |
388) | LWB Pläite, Pleite |
| ... Pläite, Pleite F. — wie hd. — in der Ra.: P. goen — adjektiv. |
389) | LWB Polizei |
| ... Polizei F. — wie hd. — cf. Poliss. |
390) | LWB Ponkt, Punkt |
| ... Pinktchen) M.: «Punkt» (in allen hd. Bed.) 1) a. «Tupfen, Flecken» |
391) | LWB Posaunenengel |
| ... Posaunenengel M. — wie hd. — Ra.: hien huet e puer Baken ewéi e |
392) | LWB Postquittung |
| ...-quittung F. — wie hd.; |
393) | LWB Poststempel |
| ...-stempel M. — wie hd.; |
394) | LWB Postverwaltung |
| ...-verwaltung F. — wie hd.; |
395) | LWB Postulant(in) |
| ... Postulant(in) M., F. — wie hd. |
396) | LWB prachtvoll |
| ... prachtvoll Adj./Adv. — wie hd. — iron.: ma déi do as p.! |
397) | LWB Presskopf |
| ...-kopf M. — wie hd.; |
398) | LWB Primaner |
| ... Primaner M. — wie hd. |
399) | LWB primitiv |
| ... primitiv Adj./Adv.: — wie hd. — eng p. Ariichtung — en as zimlech p. — |
400) | LWB Privatrecht |
| ...-recht N. — wie hd.; |
401) | LWB Privatsekretär(in) |
| ...-sekretär(in) M. (F.) — wie hd.; |
402) | LWB Produzent |
| ... Produzent M.— wie hd. — beim P. as d'Wuer vill méi bëlleg — |
403) | LWB professionel |
| ... professionel Adj.: wie hd. — dazu substantiv.: |
404) | LWB Prokurist |
| ... Prokurist M. — wie hd. |
405) | LWB Propaganda |
| ... Propaganda F. — wie hd. — si maache vill P. fir hiirt Fest — |
406) | LWB Protest |
| ... Protest M. — wie hd. — P. aleën — d'Foussballséquipe huet ënner P. gespillt. |
407) | LWB Protestmarsch |
| ...-marsch M. — wie hd.; |
408) | LWB Protestversammlung |
| ...-versammlung F. — wie hd. |
409) | LWB Proteststreik |
| ...-streik M. — wie hd. |
410) | LWB Protestant |
| ... Protestant M. — wie hd. — cf. Lutter I. |
411) | LWB Puffer |
| ... Puffer M. — wie hd. |
412) | LWB Radau |
| ... Radau M. — wie hd. — R. schloen, maachen — wat as dat fir e |
413) | LWB radioaktiv |
| ... radioaktiv Adj. — wie hd. — dazu: |
414) | LWB Räis |
| ... Nösl. vereinzelt: Räist, Luxemburg-Stadt [wie hd.]: Reis) M.: «Reis» |
415) | LWB Reaktionär |
| ... Reaktionär Subst. und Adj. — wie hd. |
416) | LWB Recheprüfung |
| ...-prüfung F. — wie hd.; |
417) | LWB Rechner |
| ... Rechner M. — wie hd. |
418) | LWB Rekordmann |
| ...Rekordmann M. — wie hd. |
419) | LWB Remedur |
| ... Remedur (rəmə-) F. — wie hd. — hei an deem Geschäft muss R. geschaf gin — |
420) | LWB Reporter |
| ... Reporter (rə-) M. — wie hd. |
421) | LWB Reservebatterie |
| ...-batterie (Mil.) F. — wie hd.; |
422) | LWB Rettungsboot |
| ...-boot N. — wie hd.; |
423) | LWB Rivalin |
| ... Rivalin F. — wie hd. |
424) | LWB robben |
| ... robben intr. Verb. — wie hd. (Mil.). |
425) | LWB Ruck |
| ... Ruck M. — wie hd. — Kommandoruf: ho, r.! — cf. Haff |
426) | LWB Salmiak |
| ... Salmiak M. — wie hd., auch Verwechslung für: «Ammoniakgeist». |
427) | LWB Sammelsurium |
| ... Sammelsurium M. — wie hd. |
428) | LWB sanitär |
| ... sanitär (s-) Adj. — wie hd. — substantiv.: hie schafft am S. (Installationsbetrieb). |
429) | LWB sausen |
| ... — beim Kartenspiel: da looss se s. oder hd.: lass die Karre s.! — e koum (do) |
430) | LWB Sängerfest |
| ... Sängerfest N. — wie hd. |
431) | LWB schacheren, schachern |
| ... schacheren, schachern trans. Verb. — wie hd. — Zussetz.: er-, ver-, zesummeschachern. |
432) | LWB Schacher |
| ... Schacher M. — wie hd. — Echt.: dat nenen äich kän Handel mi dreiwen, |
433) | LWB schauderhaft |
| ... schauderhaft Adj. — wie hd. — auch: |
434) | LWB Schaufelrad |
| ... Schaufelrad N. — wie hd. |
435) | LWB schaukelen |
| ... schaukelen trans./intr. Verb. — wie hd. — cf. klun(t)sch(el)en. |
436) | LWB Schaumgummi |
| ...-gummi M. — wie hd. — dazu: |
437) | LWB Schellack |
| ... Schellack (Ton: 1) M. — wie hd. |
438) | LWB Schicksal |
| ... Schicksal N. — wie hd. |
439) | LWB Schlager |
| ... Schlager M. — wie hd. (Neol.) — e séngt esou schmanteg Schlageren. |
440) | LWB Schlamassel |
| ... Schlamassel M. — wie hd. — do wor der e schéine Sch.! |
441) | LWB Schlamm |
| ... Schlamm M. — wie hd. |
442) | LWB Schlauberger, -meier |
| ...Schlauberger, -meier M. — wie hd. |
443) | LWB Schlëff |
| ...» (eigtl. und übtr.) — dafür auch wie hd.: Schliff. |
444) | LWB Schleier |
| ... Schleier M. — wie hd. — s. Schlä(e)r. |
445) | LWB Schlendrian |
| ... Schlendrian M. — wie hd. — et geet am ale Sch. virun — wat as |
446) | LWB schluechten |
| ... [-x-], Mosel: schlachten [wie hd.]; Süden: schluechten, schlueten) trans./intr. Verb. |
447) | LWB Schnëtzel |
| ... — cf. das Vor. — jedoch: Wiener Schnitzel (wie hd.) M. |
448) | LWB Schränkeisen |
| ... Schränkeisen N. — wie hd. — cf. Setzeisen, Tezeisen. |
449) | LWB Schutz |
| ... — Schotz — s. d.) M. — wie hd. — een a Sch. huelen. |
450) | LWB Schutzengel |
| ... Schutzengel M. — wie hd. — do hat e (däi) gudde Sch. fir dech gebiet! |
451) | LWB schwanger |
| ... schwanger (Neol.) Adj. — wie hd. — spaßh.: en huet e Bauch ewéi en sch. |
452) | LWB schwätzen |
| ...1) «sprechen» (nicht im abfälligen Sinn von hd. schwatzen) — lues, haart, leiereg, trapeg sch. — e schwätzt |
453) | LWB Schwëmmer |
| ... (z. B. im Spülkasten des Aborts, dafür meist wie hd: Schwimmer). |
454) | LWB Serum |
| ... (s-, z-) M. — wie hd. |
455) | LWB Sicht |
| ... Sicht F. — wie hd. (Neol.). |
456) | LWB Sonnert |
| ... (nur in einzelnen Ausdrücken, sonst: ouni — für hd. sondern: mä [ma], awer) — s. dat geet et nët |
457) | LWB Spediteur |
| ...Spediteur (wie hd.) M.; |
458) | LWB speie |
| ... (cf. deien, Kand sub 2) — auch wie hd.: Speikinder, Gedeihkinder. |
459) | LWB Spesen |
| ... Spesen Pl. — wie hd. |
460) | LWB Spiritusbrenner |
| ...-brenner M. — wie hd.; |
461) | LWB Spirituskocher |
| ...-kocher M. — wie hd.; |
462) | LWB Spirituslämpchen |
| ...-lämpchen F. — wie hd. |
463) | LWB Spitzel |
| ... Spitzel M. — wie hd. |
464) | LWB spontan |
| ... spontan Adj./Adv. — wie hd. |
465) | LWB Staatsanwalt |
| ...-anwalt M. wie hd. — cf. Prok(e)rör; |
466) | LWB Staatsfinanzen |
| ...-finanzen Pl. F. — wie hd.; |
467) | LWB Staatsgehalt |
| ...-gehalt N. — wie hd.; |
468) | LWB Staatssekretär |
| ...-sekretär M. — wie hd.; |
469) | LWB Stadium |
| ... Stadium M. — wie hd. — an deem St. as nët mat him ze schwätzen |
470) | LWB Standgeld |
| ...-geld N. — wie hd.; |
471) | LWB stanzen |
| ... stanzen trans. Verb. — wie hd. — Zussetz.: erausstanzen. |
472) | LWB statistesch, -isch |
| ... statistesch, -isch Adj. — wie hd. — nach dem Hd.: statistescht Amt. |
| ...-isch Adj. — wie hd. — nach dem Hd.: statistescht Amt. |
473) | LWB Statistik |
| ... Statistik (Ton: 2 oder 3) F. — wie hd. |
474) | LWB Stativ |
| ... Stativ M. und N. — wie hd. |
475) | LWB Staudamm |
| ...-damm M. — wie hd.; |
476) | LWB Staumauer |
| ...-mauer F. — wie hd.; |
477) | LWB Stär |
| ... Stär schnäizt sech, daher lokal: Stär(e)schnäiz, auch dem Hd. angeglichen: Stäreschnupp — Folkl.: wenn Sternschnuppen fallen, soll |
478) | LWB Stechheber |
| ... Stechheber M. — wie hd. — cf. Stéch sub 6). |
479) | LWB Stéieréng, Stéierong |
| ...: «Störung» (Neol., selten) — wie hd., bes. bei Rundfunkgeräten, Telefonapparaten: Störung. |
480) | LWB Stemmer |
| ... Stemmer M. — wie hd. (Sportsspr.). |
481) | LWB Stil |
| ...-) M.: «Stilart» (wie hd.). |
482) | LWB Streckverband |
| ...-verband M. — wie hd. |
483) | LWB stréiwitwer |
| ...-witwer (auch wie hd.) M.: «Strohwitwer». |
484) | LWB Streik |
| ... Streik M. — wie hd. — dazu: |
485) | LWB strikt |
| ..., St-) Adj./Adv. — wie hd. |
486) | LWB Striewer |
| ...Striewer M.: «Streber» (auch das hd. Wort: Streber, das stets pej. ist). |
487) | LWB Strol |
| ...2) — für «Strahl» meist das Hd., gelegtl. im Pl.: Strolen. |
488) | LWB strotzen |
| ... strotzen intr. Verb. — wie hd. — in der Redewendung: e strotzt vu Gesondheet, vun Dreck. |
489) | LWB Strudel |
| ... Strudel M. — wie hd. — cf. Trëndel. |
490) | LWB Süden |
| ... Süden M. — wie hd. — de Süde vum Land — et si Walen am |
491) | LWB Zufflör |
| ...Souffleur» (Theater) — dafür auch: Flüsterer (wie hd.). |
492) | LWB Zimbol |
| ...Zimbol M. — wie hd. — dazu: |
493) | LWB Zimpati |
| ...Zimpati F. — wie hd. — dazu: |
494) | LWB Ziffilis |
| ...Ziffilis F. — wie hd. — Abkürzung: |
495) | LWB Zistem |
| ...Zistem (Ton: 1) M. — wie hd. — dazu: |
496) | LWB Tadel |
| ... Tadel M. — wie hd. — in dem Ausdruck: en as ouni T. |
497) | LWB Tafelrechnen |
| ... Tafelrechnen N. — wie hd. (im Ggs. zu Kapprechnen). |
498) | LWB Tallplatsch, -pla(a)tschert |
| ... Tallplatsch, -pla(a)tschert (auch wie hd.: Tollpatsch) M.: «Tolpatsch». |
499) | LWB Tamtam |
| ... Tamtam M. — wie hd. — deen T., deen se bei der Hochzäit gemaacht |
500) | LWB Tank |
| ... Tank M. 1) — wie hd. — in Zussetz.: Benzin(s)-, Fruucht-, |
501) | LWB Tarif |
| ... Tarif (Pl. Tarif[f]er)M. — wie hd. oder wie frz. — d'Eisebunn huet den T. gehéicht |
502) | LWB Téchtelméch(t)el, Techtelmech(t)el |
| ... Téchtelméch(t)el, Techtelmech(t)el M. — wie hd. — auch als intr. Verb.: |
503) | LWB Technik |
| ... Technik (gelegtl. Ton: 2) F. — wie hd. |
504) | LWB Techniker |
| ... Techniker (gelegtl. Ton: 2) M. — wie hd. |
505) | LWB Technikum |
| ... Technikum M. — wie hd. — en as um T. |
506) | LWB Telexnummer |
| ... Telexnummer F. — wie hd. |
507) | LWB Tempo |
| ... Tempo I M: «Tempo» (wie hd.) — an deem Tempo kënne mer nët virufueren — |
508) | LWB Tenor |
| ...Tenor (/tə-) M. — wie hd. — dazu: |
509) | LWB Terrazzo |
| ... Terrazzo M. — wie hd. — dazu: |
510) | LWB Test |
| ... Test M. — wie hd. — dazu: |
511) | LWB Theaterprogramm |
| ...-programm M. — wie hd.; |
512) | LWB Theatersaison |
| ...-saison F. — wie hd.; |
513) | LWB Theorie |
| ... Theorie F. — wie hd. — dat as gutt an der T.! |
514) | LWB Thermalbad |
| ... Thermalbad N. und M. — wie hd. — en hëlt Thermalbieder. |
515) | LWB Thermometer |
| ... Thermometer (Pl. Thermometeren) M. — wie hd. — Zussetz.: Féiwerthermometer. |
516) | LWB Thermostat |
| ... Thermostat M. — wie hd. |
517) | LWB Tick |
| ... Tick M. — wie hd. |
518) | LWB Typograph |
| ... Typograph M. — wie hd. |
519) | LWB Tyrann |
| ... Tyrann M. — wie hd. — Zussetz.: Haustyrann. |
520) | LWB tyrannesch, -isch |
| ... tyrannesch, -isch Adj. — wie hd. |
521) | LWB Toilette- |
| ... Toilette- (Aussprache wie im Hd.) |
522) | LWB Tollwut |
| ... Tollwut F. — wie hd. — cf. Haupeschkränkt, rosen sub A. 1) — dazu: |
523) | LWB Tonnage |
| ... Tonnage (-a:S) M. — wie hd. |
524) | LWB Topinambour |
| ... Topinambour F. (M.?) — wie hd. oder wie frz. |
525) | LWB Transformator |
| ... Transformator M. — wie hd. — si hu mir den T. an de Gaard gesat |
526) | LWB Transit |
| ... Transit M. — wie hd. |
527) | LWB Transparent |
| ... Transparent (wie hd. oder wie frz.) M.: 1) «Transparent |
528) | LWB Triangel |
| ... Triangel M. — wie hd. |
529) | LWB Trimester |
| ... Trimester N. und M. — wie hd. |
530) | LWB Trio |
| ... Trio M. — wie hd. — e gelungenen T. (komisches Kleeblatt). |
531) | LWB Tripper |
| ... Tripper M. — wie hd. — cf. Dripp(e)- ler. |
532) | LWB Trommelfell |
| ... Trommelfell N. — wie hd. |
533) | LWB Tourist |
| ... Tourist M. — wie hd. — et si vill Touristen an der Stad — |
534) | LWB Turnfest |
| ...-fest N. — wie hd.; |
535) | LWB Turner(in) |
| ... Turner(in) M., F. — wie hd. |
536) | LWB Undrag |
| ...Antrag M. — wie hd.; |
537) | LWB Uschloss |
| ...: «Anschluß» (Neol.) — meist wie hd.: Anschluss; |
538) | LWB unzéien |
| ... huet séier eng Box ugezun (eilig übergestreift — das Hd. Kleider anziehen heißt: undon); 5) «ausbreiten» — |
539) | LWB Unfug |
| ... Unfug (Neol.) M. — wie hd. — groben U. |
540) | LWB Uni |
| ... Uni (Neol.) F. — wie hd. Abk. für «Universität» — dazu: |
541) | LWB Unterrichtsminister |
| ... Unterrichtsminister M. — wie hd. — dazu: |
542) | LWB Urlaub |
| ... Urlaub M. — wie hd. — cf. Congé sub 2), Verläf. |
543) | LWB Usus |
| ... Usus M. — wie hd. — dat as esou U. hei — cf. Brauch. |
544) | LWB üben |
| ... üben trans. Verb. — wie hd. (bes. Musik) — du muss nach däi Piano ü. |
545) | LWB waachen |
| ... Zussetz.: be-, iwwerwaachen — das Hd.: aufwachen = erwächen, wakereg gin (wach werden) — |
546) | LWB waasserdicht |
| ...-dicht (auch wie hd.) Adj.: «wasserdicht» — w. Schong — |
547) | LWB Wald |
| ... Wald M. — wie hd. — in Waldnamen: Gréngewald, Habécher W., Mutforter W., |
548) | LWB warnen |
| ... [Engelmann]: woarnen) trans. Verb. — wie hd. — ech hat dech gewarnt — dafür bodenständiger: ech |
549) | LWB Wäscherei |
| ... Wäscherei F. — wie hd. — Zussetz.: Kazewäscherei. |
550) | LWB wecken |
| ... wecken II trans. Verb. — wie hd. — nur in dem Kindergebet: zwéi (scil.: Engelen) |
551) | LWB weinen |
| ... benutzt) — dafür im Hof Remich: tréinen — dem Hd. weinen entspricht kräischen. |
552) | LWB weltbekannt |
| ...-bekannt Adj. — wie hd.; |
553) | LWB Welthandel |
| ...-handel M. — wie hd,; |
554) | LWB Weltrekord |
| ...-rekord M. — wie hd.; |
555) | LWB werken |
| ... werken intr. Verb. — wie hd. |
556) | LWB vertikal |
| ... vertikal Adj. — wie hd. |
557) | LWB widderspenstig |
| ...-spenstig Adj. — wie hd. (Ton: 1 oder 3) — cf. -spelleg, |
558) | LWB wider |
| ... a w. näischt — hin and w. — für hd. «wieder» s.: erëm, nammel, äs, näs, |
559) | LWB Wiel |
| ...cf. Choix (S. 187 IV) — nicht für das hd. Wahl (politisch), dafür Wal. |
560) | LWB Wiessel |
| ... engem W. bezuelen — e W. ënnerschreiwen — das hd. Geldwechsel = Change (wie frz.) — selten: Geldwiessel |
561) | LWB Wiesselschalter |
| ... «Wechselschalter» (Elektriz.) — dafür auch wie hd.; |
562) | LWB wiirzen, wierzen |
| .../intr. Verb.: «würzen» (auch wie hd.: würzen) — Abl.: |
563) | LWB Violonist |
| ... Violonist M. — wie hd. — cf. Geiespiller, Geiist. |
564) | LWB Visa |
| ... Visa M. — wie hd. — brauch een nach e V. fir an d'Tiirkei? |
565) | LWB Vitamin |
| ...(zweimal kurzes i — Pl. Vitaminnen) M. — wie hd. |
566) | LWB Witz |
| ... Witz M. — wie hd. — e gudde, faule, knaschtege, ruckelzege W. — looss déng |
567) | LWB Vogesen |
| ... Vogesen — wie hd. oder auch nach dem frz. Voojhen. |
568) | LWB Wuechtel |
| ...: Wachtel [-ç-], auch wie hd.: Wachtel) F.: «Wachtel» (Coturnix) |
569) | LWB Wut |
| ... Wut F. (Neol.) — wie hd. — an enger W. — wat hat ech eng W. |
570) | LWB X-Haken |
| ... X-Haken M. — wie hd. |
571) | LWB zappenduster |
| ... zappenduster (lok.) — wie hd. |
572) | LWB Zeder |
| ... Zeder F. — wie hd. — dazu: |
573) | LWB Zentralmolkerei |
| ... Zentralmolkerei F. — wie hd. (so hieß die erste Großmolkerei in Luxemburg). |
574) | LWB Ziborium |
| ... Ziborium — wie hd., jedoch M. |
575) | LWB Zickzack |
| ... Zickzack M. — wie hd. — Zickzacke maachen (torkeln) — lok. Ehnen: Zickzacke maachen |
576) | LWB Zipperlein |
| ... Zipperlein M. — wie hd. — den Z. as eng Räicherleitskränkt. |
577) | LWB Zitat |
| ... Zitat M. u. N. — wie hd. |
578) | LWB zoudun |
| ...in dem Ausdruck: d' Aën z. (sonst für das hd. schließen: zouma[ache]n) — ech hun d'ganz Nuecht keen A |
579) | LWB Zweck |
| ... Zweck M. — wie hd. — 't huet alles keen Z. — spaßh. |
580) | LWB Zwillich |
| ... aus leinener Waarp und wollenem Aschlag) — lok. hd. Ra.: billig ist der Z. — cf. Zwéiss, |