1) | LLU Aëntróscht |
| ... Fig. Du bas mein Aëntróscht, tu fais mes délices, ma consolation. |
2) | LLU Ballot |
| ... pesant fardeau Qui maint objet comporte. Ma promenade est en traîneau; Quelquefois on me porte. |
3) | LLU Berîchten |
| ... — En hoit mech berîcht e' wir net bestoidt, il m'a fait accroire qu'il n'était pas marié. |
4) | LLU Bouffon |
| ... fautes? Nenni, madame, répond le bouffon, car ce n'est pas ma coutume de discourir des choses dont toute la ville parle. |
5) | LLU Bravéren |
| ...ital. bravàre. Vous triomphez, cruelle, et bravez ma douleur. (Racine.) |
6) | LLU Chaussure |
| ...Je veux que sur mon pied soit faite ma chaussure. (Lemonnier.) |
7) | LLU Chèvre-feuille |
| ... du lait à la bergère; L'ombre que donne ma dernière Du hâle préserve son teint, |
8) | LLU Convenéren |
| ... ist meiner Sache, cela me convient; gaunersp. cela fera ma balle. |
9) | LLU Déguiséren |
| ... verkleiden, verstellen. . . . O! ma chère Céphise, Ce n'est point avec toi que |
10) | LLU Écueil |
| ... Ital. scoglio (escueil). Tes yeux sur ma conduite incessamment ouverts, M'ont sauvé jusqu'ici de mille |
11) | LLU Effort |
| ... esfuerzo; ital. sforzo. Puisqu'après tant d'efforts ma résistance est vaine, Je me livre en aveugle |
12) | LLU Gebiden |
| ... er hat mich gegrüßt, mir guten Tag gewünscht, il m'a salué, m'a donné le bon jour. |
| ... hat mich gegrüßt, mir guten Tag gewünscht, il m'a salué, m'a donné le bon jour. |
13) | LLU Gewacht |
| ...weichen. — En as net vu' mer gewacht, il ne m'a pas quitté. |
14) | LLU Gott tréscht |
| ...mein seliger Vater, meine selige Mutter, feu mon père, feu ma mère. |
15) | LLU Grapp |
| ... jamais il tombe entre mes mains, sous mes griffes, sous ma coupe. En hoit et am Grapp wé de' Bièdelmann 't |
16) | LLU Idé |
| ... as meng Manéer, mâch du deng'm Idé noh, telle est ma façon d'agir: toi, fais comme tu voudras. |
17) | LLU Letzeburg |
| ... faire des lacs immenses de leurs profondes vallées, lorqu'enfin il m'a été possible de me rendre compte du système admirable de |
18) | LLU Long |
| ... offenherzig. De mon cœur en tout temps ma bouche est l'interprète. (Racine.) — Sech |
19) | LLU Marâtre |
| ... vous êtes une marâtre; c'est la vitrière qui est ma mère. |
20) | LLU Me |
| ...mehr abzustammen, so wie das franz. mais, das ital. ma und span. mas von magis. (Adelung. |
21) | LLU Mejwèrreg |
| ...Mejwèrreg, meiner Treue! wahrlich, in der That, vraiment, ma foi! — Ech halen e' meiwèrreg, fir 'n ausgemachte' Gèck. |
| ... halen e' meiwèrreg, fir 'n ausgemachte' Gèck. Ma foi, je le tiens fou de toutes les manières. |
22) | LLU Melech (Ièsels-) |
| ... bonté, par sa substance, D'une ânesse le lait m'a rendu la santé; Et je dois plus, en |
23) | LLU Meng |
| ...Meng, meine, die meinige, die meinigen, ma, mes, la mienne, les miens, les miennes. |
24) | LLU Mók |
| ... u. s. w. Sie stammen von dem sehr alten Worte ma, mæ, welches einen niedrigen, flachen, sumpfigen Boden bedeutet, her. |
25) | LLU Mononk |
| ... Matante, seng Matante u. s. w., für meine Tante, ma tante, deine Tante, ta tante, etc. — Parmi les |
26) | LLU Mordiës, mordiënn, mordiës ne nach! |
| ... zum Henker! zum Teufel! morbleu! Madienne, gr. μὰ δία, per Jovem. — Den Hut op de' Mordiës |
27) | LLU Naupen |
| ... nicht den Schalk; ital. il lupo cangia il pela, ma non il vizio. |
28) | LLU Panache |
| ... la tempête, Ce panache éclatant qui vole sur ma tête; Vous le verrez toujours au chemin de |
29) | LLU Pelote |
| ... Quoique je sois souvent assez brillante, Ma richesse n'est qu'apparente. Enfin je ressemble au gascon: |
30) | LLU Peng |
| ... do fir hir Róh a' fir meng! Ci-gît ma femme. Oh! qu'elle est bien, Pour son repos |
31) | LLU Plang |
| ... ich habe meine Uhr (als Pfand) versetzt, j'ai engagé ma montre, j'ai porté ma montre chez ma tante (chez un |
| ... Uhr (als Pfand) versetzt, j'ai engagé ma montre, j'ai porté ma montre chez ma tante (chez un prêteur sur gages). |
| ... versetzt, j'ai engagé ma montre, j'ai porté ma montre chez ma tante (chez un prêteur sur gages). |
32) | LLU Porte-manteau |
| ...span. portamanteo. Tous mes habits sont sur ma peau, Et je suis mon porte-manteau. |
33) | LLU Pratik |
| ... pratijk. — Dir krit meng Pratik net, vous n'aurez pas ma pratique. |
34) | LLU Rancune |
| ... lat. rancidum cor. Excuse par pitié ma jalouse rancœur. (Régnier.) |
35) | LLU Remords |
| ... hoit mech zröckgehalen. Remords, crainte, périls, rien ne m'a retenu. (Racine.) Qui vécut sans |
36) | LLU Rièch |
| ... der Rechen, le rateau, instrument d'agriculture et de jardinage. (Ma première partie trotte, ma seconde coule et mon tout gratte.) |
| ... rateau, instrument d'agriculture et de jardinage. (Ma première partie trotte, ma seconde coule et mon tout gratte.) |
37) | LLU Rosse |
| ...die Mähre, Schindmähre. Si je marche avec ma tête, (B) C'est la poussière que je mords; |
| ... poussière que je mords; Si je marche sans ma tête, J'ai peine à traîner mon corps. |
38) | LLU Strömp |
| ... eine alte Sitte der Hunsrücker. — Je permettrais bien que ma maîtresse fît des livres, disait Diderot; mais pour ma femme, |
| ... que ma maîtresse fît des livres, disait Diderot; mais pour ma femme, je veux qu'elle ne sache faire que des chemises |
39) | LLU Toiséren |
| ... En hoit mech toiséert vu' Kapp bes zu Féss, il m'a toisé de la tête aux pieds. |
40) | LLU Tretz |
| ... Crusca, si dice di tûtto quello che è intrecciato insieme, ma spezialemente a capelli di donna. |
41) | LLU Verbiden |
| ... er hat mich auf die schrecklichste Art heruntergemacht, il m'a dit pis que pendre. S. verboiden. |
42) | LLU Verwôt |
| ... — E' verwôte' Streech, une action téméraire. Ma foi, de quelque sens que vous tourniez l'affaire, |
43) | LLU Virsâtz |
| ... mein Vorfahr (in der Ehe), le premier mari de ma femme. |
44) | LLU Zerûchten |
| ... meinen Abend bei euch zuzubringen, je viens vous voir, passer ma soirée chez vous. — Holl. buurten, aller parler à |
45) | WLM Abberzul |
| ... f., Wortschwall, durch Weitschweifigkeit ermüdende Erzählung. — ma. aberziel, Alphabet, Predigt, s. Labberzul. |
46) | WLM a dat |
| ... a dat conj., obschon. — ma. al, vergl. it. tutto che. |
47) | WLM allewé |
| ..., allerdings, auf jeden Fall. wf. alleweg, mnd. alwege, ma. alwer, engl. always. |
48) | WLM allgebatt |
| ... allgebatt — av., jeden Augenblick. ma. albeg, suev. allebott, Strasb. allen gebott, E. allgebot, allbott. |
49) | WLM alt |
| ... âneschter, es geht halt nicht anders. — E. alt, ma. halt, wf. all, Aachen Ss. alt. |
50) | WLM Ama |
| ... f., Großmutter (in der Kindersprache), fr. grand'maman, ma. ama, Mutter. |
51) | WLM Äppelter |
| ... Äppelter m., Apfelbaum, ma. affeltren, trae, engl. tree, Baum, apple-tree, ags. |
52) | WLM Aptekter |
| ... Aptekter m., 1. Apotheker, ma. Apteker; 2. jemand, der für seine Arbeit oder Ware |
53) | WLM Ârmes |
| ...Ârmes f., Almosen, goth. maiô, ma. armmuisz, wf. ârmes, mnd. almese. — èngem d Ârmes gin |
54) | WLM Âsch |
| ... Âsch m., 1. Steiß, Arsch, ma. Aers, ars. — en Âsch weⁱ e Kasêretack (breit). |
55) | WLM aushillechen |
| ... aushillechen va., aushöhlen, ma. aushuilchen. |
56) | WLM Back |
| ... irdener Trog., fr. bac, baquet; 2. Gefängnis; ma. bac, Prozeß, wf. backes, kleines Haus für Taglöhner, |
57) | WLM Baller |
| ... Baller m., Zahnfleisch, pl. Balleren; ma. Biler, Bilarn, Bilorna, mnd. bilre, E. beeller, ahd. pilarn, Grimm: |
58) | WLM bauchen |
| ... va., die Wäsche in warmer Aschenlauge einweichen, auslaugen, ma. und E. bauchen, mhd. buichen, nd. bücken, engl. buck, |
59) | WLM baussen |
| ...und praep., außer, außen, auswärts. ma. baussen, ohne, ahd. bûzan, alts. biûtan, ndl. buiten. |
60) | WLM Begänknes |
| ... Begänknes n., Begräbnis mit Trauergottesdienst, ma. begengniss und begenckniss, W. begeneknuss. |
61) | WLM be-jôzen |
| ... be-jôzen va., bejahen, ma. jatzen, jachzen, mhd. bejâzen. |
62) | WLM beklâken |
| ... beklâken va., 1. beschmutzen, ma. beclocken, mnd. klack; 2. verleumden. |
63) | WLM Beschösser |
| ... Beschösser m., Verleumder, derjenige welcher bescheisst; ma. Bescheisser. |
64) | WLM Bⁱesem |
| ... ags. besma, ahd. pësamo, engl. besom, mhd. bëseme, mnl. bezem, ma. besemen, mnd. besem, wf. bessem, ss. bâssem. — èngem de |
65) | WLM betuden |
| ... betuden va., verheiraten; mnd. besteden, bestaden; ma. bestatten, verheiraten, e. Mitgift geben; E. bestâden, wf. bestâen |
66) | WLM blèssen |
| ... blèssen va., anschlagen (Bäume), anlaschen, ma. verpletzen, fr. blesser. |
67) | WLM blutt-röschtech |
| ... blutt-röschtech a., blutrünstig, ma. blutruist, Grimm: blutrist, blutrüst und blutrüstig (vielfach bei Luther). |
68) | WLM bompelen |
| ... bompelen vn.. beweglich herabhangen, ma. buimppler, mhd. bumbeln. |
69) | WLM Bongert |
| ... m., 1. Baumgarten; 2. Hummel (Canach), bombus; ma. Baumgarten, W. und E. bongert, Grimm: bangert (am |
70) | WLM Boss |
| ... Boss f., Höcker, fr. bosse, ma. bossen, dh., stoßen. — sech èng B. lâchen, |
71) | WLM Breⁱm |
| ... Breⁱm f., Kratzbrombeere, ma. bremsen, kil. breme, mnd. brâm, breme, dh. Dornstrauch, s. |
72) | WLM Bril |
| ... Bril m., Brühl, sumpfige Gegend, ma. bruiel, Wiese, mnd. brûl, feuchte Niederung, E. broehl, |
73) | WLM Butz |
| ... Butz m., Geschöpfchen, Kind, ma. butz, Geist. |
74) | WLM Butzemännchen |
| ... Butzemännchen m., Kobold, ma. Potzmaennchen, mnd. putz, Name für den Teufel. |
75) | WLM dämpech |
| ... rauchig; 2. engbrüstig (eig. dämpfig); ahd. dempho, E. daempig, ma. tempfig, mnd. dempich, wf. demps. |
76) | WLM Dèchen |
| ... Dèchen m., Dechant, Dekan, ma. dechan, Grimm: dechen, der babst und all sin dechen. |
77) | WLM dédechen |
| ...Prozeß führen; 2. laut sprechen mit Armbewegungen, ma. tedingen, hol. dedingen, W. thedingen, mhd. teidigen. |
78) | WLM dernôcher (t) |
| ... dernôcher (t) av., nachher, ma. noher, Els. darnochert. |
79) | WLM Dêssem |
| ... m., 1. Teig, Sauerteig; E. deissen, ma. tesen, mnd. desem, Hefe, lat. azima, hol. deesem, W. |
80) | WLM dèttsch |
| ... dèttsch a., lendenlahm, erschöpft, ma. dech, matt, engl. dashed. |
81) | WLM Dillendapp |
| ... m., Knopf mit durchgesteckten Hölzchen als Kreisel dienend; ma. dildap, dillendop, dumm, wf. diddeldöppken und dilldöppken, |
82) | WLM Dimmer |
| ... Donner (S. M.) Gewitter; got. dimmu, ma. timer, finster (Gewölk). |
83) | WLM dobannen |
| ...dobannen av., drinnen; E. dobonnen, ma. dabinnen, innerhalb (zeitl.); Grimm: dabinnen. |
84) | WLM do |
| ... do a., 1. unsinnig; ma. dol, verwegen, wf. dull, toll, s. vo. |
85) | WLM Döpel |
| ... m., Tümpel, tiefe Stelle in einem Gewässer; ma. tuimpel. |
86) | WLM Dreibîz |
| ..., Dummkopf, läppischer Mensch, eig. Topf mit drei Füssen; ma. dreyspitz; s. Bîz. |
87) | WLM Dreⁱschel |
| ... Dreⁱschel f., 1. Erdschwamm; ma. druschel, s. Wusdreⁱschel; 2. Drossel; 3. |
88) | WLM Dreⁱschel |
| ... Dreⁱschel f., 1. Erdschwamm; ma. druschel, s. Wusdreⁱschel; 2. Drossel; E. |
89) | WLM Dreⁱschlek |
| ... Dreⁱschlek m., einjähriges Schwein; ma. druschling, Schwein. |
90) | WLM ducheren |
| ... (sech-), sich zusammenkrümmen (vor Kälte); ma. dougen, Leibschmerzen haben. |
91) | WLM dulhänkech |
| ... dulhänkech a., abschüssig, eig. talhängig; ma. dalheltig. |
92) | WLM eidel |
| ... eidel a., leer; ma. itel, mnd. idel, Echtern. auch eitel. — eidel Kârten, |
93) | WLM èllen |
| ... a., 1. häßlich; 2. bange; 3. unwohl; ma. elen, elend, mnd. ellende, verbannt. — 't |
94) | WLM em |
| ... em , dat. von en, ihm; ma. om, wf. em. |
95) | WLM em |
| ...(e)soss av., umsonst, vergebens; ma. umsuss, E. ömmesôs, wf. ümsüss. |
96) | WLM en |
| ... ihn; 3. en, dat. von se, ihnen; ma. oen. — en âner, ein andrer, in der Bedeutung |
97) | WLM ⁱeren |
| ... ackern; lat. arare, ags. erjan, mnd. u. wf. êren, ma. ern, eren, œren, Els. êre. |
98) | WLM er-eⁱscht |
| ... er-eⁱscht av., erst; ma. allererst. |
99) | WLM êrîcht |
| ...êrîcht — av., 1. schnurgrade; ma. enrihte, derihte; 2. sofort. |
100) | WLM ermözen |
| ... ermözen va., zermalmen; ma. zermilt, zermalmt. |
101) | WLM ernôcher |
| ... ernôcher av., nachher; ma. hynnoch. |
102) | WLM éschlech |
| ..., 1. außerordentlich; 2. Furcht erweckend; mnd. & ma. eislich, furchtbar; wf. aislik, schaurig. |
103) | WLM Êss |
| ... Êss f., kleines Entzündungsbläschen; E. Aitzchen, ma. Ais, Eissen, H. Quès. |
104) | WLM ètzlech |
| ... ètzlech a., etliche; ma. etesliche. |
105) | WLM ⁱewescht |
| ... ⁱewescht a., oberst; ma. erberst, Pfalz: ewwerscht. — ⁱeweschte Wad, Nordwind. — ⁱeweschte |
106) | WLM fachen |
| ... fachen va., schlagen; engl. fag., ma. fachen = gefangen nehmen. — èngem èng f., |
107) | WLM Fäsch |
| ... 1. Reisigbündel, Faschine; lat. fascis; 2. Rausch; ma. faetsche, Windel. — èng F. geluden hun, einen |
108) | WLM fatzen |
| ... Kot, Schnee u. s. w.; 2. sich liederlich herumtreiben; ma. fazen. |
109) | WLM fⁱeder-mechelen |
| ... va., Umschweife machen in Wort und Tat; ma. muichelen, Handarbeit verrichten. |
110) | WLM féen |
| ... durchprügeln. 2. essen, auch mit ewèch; 3. prügeln; ma. vehen, züchtigen; Els. faye. |
111) | WLM Fekmichen |
| ... man nach verschiedenen Seiten hin frei handeln kann, guter Ausweg; ma. fickmuil; Els. Fickmül. |
112) | WLM fⁱerwen |
| ... fⁱerwen va., färben, zu Fârf; ma. varwen. |
113) | WLM Fⁱes |
| ... f., Faser, Sehne; ahd. fesa, Kil. vese, ma. fesen, wf. fiése. |
114) | WLM finanzech |
| ... a., spürnasig, findig; fr. financier; ma. finanzen, auf unredliche Weise erwerben; Es. finëssig. |
115) | WLM fîscht |
| ... fîscht a., 1. erste, vordere; ma. fuirst, erst, höchst; engl. first, erste; 2. rechts. |
116) | WLM Fitschefeil |
| ... Fitschefeil — m., Pfeil; ma. fitschen, es eilig haben, geschäftig sein. |
117) | WLM fleⁱwen |
| ... (beim Essen); einem zureden, Lust zu etwas machen; ahd. vêhon, ma. flewgen, Kil. fleuwen. — sech net f. lôssen, fest |
118) | WLM fleⁱzen |
| ... fleⁱzen vn., flößen; ma. vlizzen. |
119) | WLM Flôm |
| ... m., 1. Häutchen; 2. Faden; 3. Flaum; ma. flom, engl. film, lat. filamen. |
120) | WLM Floss |
| ... m., 1. Fluß; 2. Rheuma. Els. fluss, ma. flosz. |
121) | WLM Föllemènt |
| ...Follemènt n., Grundmauer; l. fulmentum, ma. fulmunt, mnd. vullemunt. — sei Mo hut kê F., |
122) | WLM Fox |
| ... Fox m., Fuchs; ags. fox, ma. vochs, engl. fox, s. Fûss. |
123) | WLM Fredscheft |
| ... 1. Freundschaft; 2. Verwandtschaft; Els. frentaft und ma. frenscheft = Verwandtschaft. |
124) | WLM frêschlech |
| ... frêschlech a., ungeheuerlich; ma. frayslich; mnd. vreischlik. |
125) | WLM fûrzen |
| ... fûrzen vn., furzen, ma. verzen. |
126) | WLM Gaem |
| ...scharfer Geruch; 2. Dunst; 3. Qualm; alts. galm, Stimme, ma. galm, Laut, mnd. galm, wf. galmen, übel schmecken, |
127) | WLM gamzen |
| ... gamzen vn., gieren; ma. gamen, Lust; mnd. gomen, trachten nach etwas; s. |
128) | WLM gebit |
| ..., 1. gemustert, mit eingewebter Zeichnung (vom Leinen); ma. gebildet (Tuch). 2. gebildet. |
129) | WLM gebrauchen |
| ... gebrauchen va., gebrauchen, ma. gebruten. |
130) | WLM Gⁱedel |
| ... f., 1. Patin; 2. alte Frau, Muhme; ma. gœttel. |
131) | WLM Gedibber |
| ... Gedibber n., Geräusch; ma. geteper, wf. gedübster (zu dubben). |
132) | WLM Geⁱer |
| ... ss. giren, ahd. gêro, mhd. gêre, nds. gëre, E. Gier, ma. ger, dreieckiges Stück Land; mnd. und wf. gere, |
133) | WLM Geheichnes |
| ...Trost, Schutz in der Gefahr, Komfort, Zufriedenheit, Annehmlichkeit; E. Geheuchnis, ma. gehuchniss, Andenken. |
134) | WLM geheien |
| ... va., 1. fortwährend plagen; 2. werfen; ma. heyen, geheyen, mhd. gehîen, E. geheien. 3. v. unip. |
135) | WLM gehêrzt |
| ...1. beherzt; 2. das, was mundet (vom Essen); kräftig; ma. geherz. — èng g. Špeis, eine kräftige Speise. |
136) | WLM geipen |
| ... vn., begierig nach etwas schauen (op èppes); ma. gyffen. — e têt do ze geipen, er lauert |
137) | WLM Geiz |
| ... 1. Geiz; 2. Pflugsterz; Els. geiz, Pflugsterz; ma. gayz; 3. Messerrücken. |
138) | WLM Gekreiz |
| ... Gekreiz n., Gewürz; ma. gekræute. |
139) | WLM gèllech |
| ... a., rein, unvermischt; Els. gëllig, unvermischt, ma. gelich, ähnlich, selb, hol. gelyk. — pur gèllech, |
140) | WLM Gèllz |
| ... (ohne Eierstock); E. gelsen, den Eierstock ausschneiden; ahd. galza, ma. galz von geltsen, verschneiden, gelt, unfruchtbar, Els. |
141) | WLM Gelömp |
| ...Gelömp m., Glimpf, Nachsicht, Schonung; ags. gelimp, ma. (mit) gelimpff, mnd. und wf. gelimp. — mat G. |
142) | WLM Gèlp |
| ... Gèlp f., Kanne; ma. gelt, Biermaß; Els. Gelt, Küferkübel. |
143) | WLM gèlt! |
| ... gèlt!gelt! nicht wahr? ma. gelt. |
144) | WLM Gemâch |
| ... n., 1. Gemach; 2. genitalia; ma. gemacht, wf. gemechte, gemechede, Gatten. |
145) | WLM gemutt |
| ... gemutt a., guten Mutes; ma. gemut, mnd. gemeit. |
146) | WLM Gerîms |
| ..., äußere Umfassung, Gitter, eig. Ge= Rahmung; E. Geräms; ma. gerems, von ram, Rand, Els. gräms. |
147) | WLM Geschîlz |
| ... Geschîlz n., Sparrenwerk, Bogengerüst; ma. gehilmeze, gehilze, Gehölz, Siebenbürgisch: brane schelz, hölzerne Einfassung, |
148) | WLM geseⁱch! ma geseⁱch! |
| ... geseⁱch! ma geseⁱch!siehe da! |
149) | WLM gepa |
| ...gepa und gepânt a., beengt; ma. herzgespan, Asthma. — en hut t Hè?rz g., |
150) | WLM Gepär |
| ... Gepär m., Gebälke, Dachsparren; ma. gesper, Balken; wf. spèr, Sparren. |
151) | WLM Getreiss |
| ... n., Gesträuch, Bündel, Zweige, s. Štrauss; ma. gestreuss. |
152) | WLM get |
| ... Ind. pr. von gin; 1. gibt; 2. wird; ma. git. |
153) | WLM Gloscht |
| ... f., heftiges Verlangen, eig. Gelust, vergl. gelüsten; ma. glust, Vergnügen. — èngem d G. toppen, jemandes |
154) | WLM Gloss |
| ...Gloss f., Hitze, Glut, vergl. gleißen; ma. gluns, Funke, gluisen, funkeln. |
155) | WLM gôen |
| ... gôen vn., gehen; ahd. gôn, ma. gohn engl. to go; eigentümlich ist der Ausdruck: ech |
156) | WLM Greⁱf |
| ... ahd. griupo, nds. grève, dän. grever, E. Grehf, mnd. greve, ma. griebe, Brmen, greven; 2. Wundschorf im Gesichte, bes. bei |
157) | WLM gripsen |
| ... va., entwenden, stehlen; fr. grippe, agripper; E. grippen, ma. gripsen, mnd. gripen, wf. grapsen, hastig zugreifen; ags. räps, |
158) | WLM grommelen |
| ... murren; 2. va. schelten; E. grommeln, engl. grumble, ma. grummen, Bremen: grummeln, fr. grommeler, wf. grummeln, leise donnern. |
159) | WLM Hâm |
| ... hame, E. Hamm, e hamm no nere Sit Spëck wërfe, ma. ham, ags. hâm, hâme, hâmelan; im Ösling sagt man |
160) | WLM hâr! |
| ... links ablenkt; s. hârem; E. hahr, wf. hâr, ma. har, haren, zurufen; altd. hêr, har, hera, hara. — |
161) | WLM Här-afferten-dâch |
| ...-afferten-dâch m., Christi Himmelfahrt; ma. uffertag eig. des Herrn Auffahrttag. |
162) | WLM Härleichemdâch |
| ... Härleichemdâch m., Fronleichnamsfest; ma. leich, lebender Körper. |
163) | WLM Hârt |
| ... großer Wald, vielfach als Flurname gebraucht; ahd. u. ma. hart, dichter Wald; wf. hârd, bedeutende, waldige Höhe. |
164) | WLM Hârtmônt |
| ...Hârtmônt m., Januar; theut. hardmaynt, Januar; ma. hartmont, Januar, Februar; wf. hardemond, Januar. |
165) | WLM haselen |
| ... haselen vn., übereilt handeln; ma. huzzeln, hozzeln, spassen, töricht sein. |
166) | WLM Hatzebockel |
| ...gehatzelt); wf. hatsbock, für hartsbock, Hirschbock; mnd. hokeboken, ma. hotzeln, auf dem Rücken tragen, Els. hotzel, Schultersitz. |
167) | WLM Heⁱl |
| ... daran zu hängen, Kesselhaken; ahd. hahaha, E. Hohl, mnd. hale, ma. hal, wf. hol, hâl. — den H. ophäken, eine |
168) | WLM hèllechen |
| ... H. vermitteln; 2. va., heiraten, ehelichen; mnd. hiligen, ma. hillijen, W. himlichen. |
169) | WLM Hèllecht |
| ...Hèllecht f., Heirat, eig. Ehelicht; E. heiligt, ma hylich, wf. hîling, s. Heilecht. |
170) | WLM Hⁱelt |
| ... Hⁱelt f., Höhle; ma. huil. |
171) | WLM Hêltem |
| ..., 1. Reliquie eines Heiligen; 2. etwas Kostbares; ma. heilthun. — 't mèngt ên, 't wär H. |
172) | WLM Hêmeldeⁱer |
| ...Hêmeldeⁱer n., Grille, eig. Heimchentier; E. Heimelchen, ma. heymelin. |
173) | WLM hêmlech |
| ..., 1. heimlich; 2. gemütlich; 3. zahm, zutraulich; ma. heimlich, zutraulich. |
174) | WLM hⁱen |
| ... pr., er, ihn; E. hêhn, mnd. he, ma. hee, engl. he, ags. hê. |
175) | WLM het |
| ...diese Nacht (vergangene oder zukünftige), eig. heute nacht; E. hehnten, ma. hinnaht, hincht, huent, hint. |
176) | WLM Heⁱss |
| ... bes. an den Hinterbeinen der Pferde, Kniekehle, Häckse; mnd. hesse, ma. hechse, E. hiess, nds. hesse. |
177) | WLM hippen |
| ...lahm sein, auf einem Beine gehen, vergl. hüpfen; E. heppen, ma., huppen; hol. hippen. |
178) | WLM Hons-drèck |
| ... Hons-drèck m., Hundekot; ma. hundsdreck. |
179) | WLM Honsfott |
| ... Honsfott f., etwas Niedriges, Gemeines; ma. fod, fut = vulva, hundsfut. — ên aus der H. |
180) | WLM huddelafatz |
| ... av., in tausend Stücke; (huddel, dh. ma. Hader, Lump und a und fatz, Fetzen). |
181) | WLM huddelen |
| ... huddelen va., als huddel (ma. Tuchfetzen, Lump) behandeln; ma. hudelen, zerfetzen; Els. hudle: |
| ... va., als huddel (ma. Tuchfetzen, Lump) behandeln; ma. hudelen, zerfetzen; Els. hudle: 1. verwirren; 2. plagen; |
182) | WLM Hufma |
| ... Hufma m., Pächter, ma., hofman. |
183) | WLM Hus |
| ... hosa, engl. hose, E. hoss, wf. und mnd. hose, ma. hosen, bekleiden. — opsin, ir der Deiwel Schong ann |
184) | WLM iwerènzech |
| ... s. iwerènz; E. üwerenzig, was übrig bleibt; ma. überenzig; wf. öwerentsig, übrigens. |
185) | WLM Jôergedeng |
| ...Jôergezeit n., Jahrgedächtnis (für Verstorbene), pl. Jôergezeiter; ma. jorgezit; s. Begänknes. |
186) | WLM Jômer |
| ...Jômer, 1. Jammer, s. Jâmer, ags. gêomor, ma. u. wf. jomer; 2. Schwierigkeit, in dem Ausdruck: |
187) | WLM Kalènner |
| ..., Kalender; wf., dasselbe Wort. — K. mâ'n, nachgrübeln. — d Leit mâchen de Kalènner, ann |
188) | WLM kappen |
| ... kappen, hacken; ma. koppen, kappen, dh. in Stücke hauen (die Schollen). |
189) | WLM käppen |
| ... käppen va., köpfen; ma. koppen. |
190) | WLM Kârterâsseler |
| ... Kârterâsseler(K. und râsselen, mischen); ma. raszeln, grassarim; s. Kârtemudder. |
191) | WLM Kaul |
| ... Kaul f., Vertiefung; ma. Kau, Schlund; kaute, Vertiefung, so: Leimenkaute, Lehmgrube; Steinkaute, |
192) | WLM Keitchen |
| ... Keitchen m., schlechter Wein; hol. kwaad, ma. kot, mdt. Keitche, vergl. auch Kitchen, gron. ke?detje, mndd. |
193) | WLM Kⁱelech, Killech |
| ...und Kèllech m., Kelch, mhd. Kilich, ma. Kilch. |
194) | WLM Kⁱeler |
| ... Kⁱeler m., Kummet; ma. Koler, fr. còllier. — èngem de K. gerⁱecht mâchen, |
195) | WLM kengen |
| ... kengen vn., keimen, ma. keinen, Hildesh. kine. |
196) | WLM kês |
| ... av., nie; contrahiert aus kêmôls (keinmals); ma. keis, dh. nirgends. |
197) | WLM Kîrmes |
| ... Kîrmes f., Kirchweih; ma. Kirmse und Kirmes. — net op der K. sin, |
198) | WLM Kîzchen |
| ... Kîzchen f., Färsenkalb; ma. Kutzerdir, oberd. Küzel; mhd. kiz, kitze, Zicklein. |
199) | WLM Klâm |
| ..., 1. Klammer; 2. Kneipzange; 3. Klemme, Einsteckholz; ma. Klam, hot. klamme, agls. clam. |
200) | WLM kleken |
| ... kleken, klingen; ma. klencken, mhd. klenken. — klekt et net, da rabbelt et |
201) | WLM Kleⁱs |
| ... Kleⁱs plm., Lohkuchen (Kloß); ma. Kles. |
202) | WLM Klongel |
| ...; mhd. Klengel, etwas Baumelndes und Klungeler, Troddel; ma. klonger. |
203) | WLM knaps |
| ... knaps av., knapp; ma. knaps, s. nêlech. |
204) | WLM Knauss |
| ... Knorren, dickes Stück; wf. knaust, hol. knœst, dän. knast, ma. knaus. — èng K. Brot, Knaust, Brotknollen. |
205) | WLM knechelen |
| ... klauben (die Knöchel bewegen), herum hantieren (in wegwerfendem Sinne); ma. knochelen. |
206) | WLM Kneip |
| ...und wf. knîf, Messer, engl. knife, ndd. Kniep, ma. gnippe, ags. cnîf. |
207) | WLM knöppen |
| ... knöppen va., zusammenknüpfen; ma. knepen. |
208) | WLM Knub |
| ... (Knabe). — en âle K. ann èng jong Môt, de mâ'n e gudde Štôt, ein alter Bursche und eine |
209) | WLM knuelen |
| ... knittern; wf. knusseln, dan. knuse, ags. cnyssan, E. knuseln, ma. knusel, Schmutz, Els. knautsche. |
210) | WLM Ko |
| ... f., Kuh; wf. ko, ahd. chô, engl. cow, ma. Koh, mhd. kns, pl. kueje, E. koh, pl. keh, dim. |
211) | WLM Kommer |
| ... Kommer m., Kummer; ma. komer. |
212) | WLM Kop |
| ... Stampfe; nds. Kump mnd. u. mhd. Komp, wf. Kump, ma. Kump, vergl. Humpen; fr. combe, gr. κομβος; |
213) | WLM kopech |
| ... a., hohlrund, gewölbt; k. mâchen, wölben; ma. kumpf, hohlrund. |
214) | WLM könnech |
| ... könnech a., kundig; ma. kuinnig. |
215) | WLM Konnschâft |
| ... Konnschâft f., Kundschaft; ma. konschaft, Ehe. |
216) | WLM Koplibunz |
| ... m., Purzelbaum, s. Koppedîsjen. — èng K. mâ'n, das Rad schlagen. |
217) | WLM kôsen |
| ... kôsen vn., plaudern; vergl. ma., kosen, fr. causer, engl. cooze. |
218) | WLM Krack |
| ..., 1. Einschnitt; 2. Stufe, e K. eropreken; ma., Krack; s. Krek. |
219) | WLM Krâk |
| ... 1. alter, abgenutzter Gegenstand, abgedientes Pferd; wf. kracke, ma. Krack, E. krack; — èng âl K., |
220) | WLM Kräkt |
| ..., 1. Viehseuche; 2. Fallsucht (Krankheit); E. kränkt, ma. krenckech. — an d K. fâlen, die Fallsucht haben. |
221) | WLM kraudech |
| ... kraudech a., mürrisch, streitsüchtig; ma. gruidlecht, kroden und gruden, streiten, mhd. krude, |
222) | WLM kraupech |
| ... s. krappech; E. kroppig; 2. mürrisch; holl. kruiper, ma. krupen, kriechen; fr. croupir (accroupi). |
223) | WLM Krengel |
| ..., gewundene Verzierung; wf. krängel, mhd. krëngel (Geringel); ma. gering, krenge. |
224) | WLM Krôp |
| ... m., Haken; wf. kropp, hölzernes Hahl; ma. krapp, mhd. krôpen s. Krap. |
225) | WLM Krösch |
| ... Krösch m., Kleie; ma. griesch, E. kreesch, oberd. Krüsche; it. crusca. — dén |
226) | WLM kuatschen |
| ... kuatschen vn., albern sprechen; wf. kwâtschen, ma. ketsch, weich, pomm. kuatschen. |
227) | WLM Kuf |
| ..., Spren, Kaff; wf. kaf, ags. ceaf, engl. chaff, ma. kaff, wf. und mnd. kaf, E. kaaf. |
228) | WLM Laffa |
| ...Laffa m., läppischer Mensch, Laffe; ma. Lafermann, locutulejus, wf. laff, fade, Kil. laf. |
229) | WLM Lammel |
| ...den Schuhen anhaftet; fr. lamelle, l. lamella, ma. lamel. |
230) | WLM lammelen |
| ...lammelen va., Lammelen aufheben; ma. belemmeln, beschmutzen. |
231) | WLM Latz |
| ... latz, grober Kerl, lotz, faule Dirne; E. Lotz; ma. laz, schwächlich; 2. Pfeifenstummel; 3. Kot am Saume eines |
232) | WLM leⁱsen |
| ...leⁱsen va., 1. lösen; 2. verdienen; ma. losen. |
233) | WLM lîcht |
| ... 2. leichtsinnig, s. lît; ahd. lîhti, E. liht, ma. liht, wf. licht; klôer a lîcht; 3. licht. |
234) | WLM Lin |
| ...Nagel an der Radnabe; ags. lynis, wf. lünsse, E. Loin, ma. lan; 2. f. Lüge. |
235) | WLM liweren |
| ... liweren vn., gerinnen; ma. lifern, mnd. leveren. |
236) | WLM Löpps |
| ... Löpps f., Lippe; ma. lebse, leps, wf. lebbese. — Löppsen eweⁱ e Flêschbutek. |
237) | WLM Lösch |
| ..., gemeines Rohr; altnd. lesc, E. lösch, mnd. lêsch, ma. liesch, wf. laisk, at. lisca, fr. laiche, Els. liesch. |
238) | WLM lûssen |
| ... lûssen vn., heimlich schauen, verschmitzt ansehen; ma. lussen, horchen, mnd. lûschen, altd. losen, ahd. losen. |
239) | WLM Lûssert |
| ... Lûssert m., Schalk; ma lusser. |
240) | WLM ma |
| ... ma und mä, 1. aber; 2. Ausruf |
241) | WLM ma dach! |
| ... ma dach!ja doch! |
242) | WLM ma geseⁱch |
| ... ma geseⁱch (gesei)! sieh doch einmal! |
243) | WLM ma |
| ... av., zu wenig; gewöhnlich ze ma; celt. man, ma. min. |
244) | WLM mak |
| ... mak av., zu wenig; fr. manque, ma. mang. |
245) | WLM Mârkola |
| ..., Häher, Holzhäher; Eifel: moadkohlf, Eichelhäher; und markolf, ma. Marolff, Kil. marcolf, mnd. marcolf, wf. mackelwe, lat. marcolfus. |
246) | WLM Mârt |
| ...Mârt m., 1. Markt; 2. Handel; ma. u. wf. mart, engl. mart. — hêschen a gebidde mecht |
247) | WLM Mârteler |
| ... Mârteler m., der Lahme, Krüppel; ma. marteler, Märtyrer, mnd. martelêre. |
248) | WLM Matant |
| ... Matant — f., Tante; fr. ma tante. |
249) | WLM matêt! |
| ... matêt!doch, ja doch (ma u. têt)! |
250) | WLM Maulep |
| ... Maulep m., Maulwurf; ma. mulwelff. |
251) | WLM mé |
| ... mé conj., aber, jedoch; fr. mais, ma. me, wf. mä; s. ma. |
| ... jedoch; fr. mais, ma. me, wf. mä; s. ma. |
252) | WLM meⁱ |
| ... meⁱ av., mehr; E. mieh; ma. me, mee. — wât ê m. hut, wât ê gⁱer |
253) | WLM Mek |
| ... mâchen. — 't fänkt ê meⁱ Meke ma Hunech eweⁱ mat Èssech, man fängt, mehr F. mit |
254) | WLM més |
| ... a., 1. Kuh, die keine Milch gibt; ma. mez; Eifel: mahskoh, Kuh, welche keine Milch gibt oder |
255) | WLM Mètzeler |
| ...Mètzeler und Mètzler n., Metzger; ma. metzler. |
256) | WLM Minech |
| ... Minech m., 1. Wallach; ma. muinchen, kastrieren; muinch, kastriertes Tier; 2. Bettwärmer; 3. |
257) | WLM mîrf |
| ... mîrf a., mürbe; ma. mirw. — e mîrwen Âpel. |
258) | WLM Momper |
| ... Momper m., Vormund; E. Momper, ma. mompar (mnd., Schutz); mnd. mumber, Els. mumber. — |
259) | WLM Mötsch |
| ... Mötsch f., Semmel; ma. mutsch, Laib Brot; fr. miche. — dâ's eweⁱ |
260) | WLM Muel |
| ... f., 1. kleines Stück; l. morsellus; ma. murschel; 2. Knicker. — èpes a Muele schlôen, |
261) | WLM mulbötzech |
| ... a., s. mulzech und mudebötzech; ma. und as. mal, Fleck, obstmal. |
262) | WLM mulzech |
| ...mulzech a., wurmstichig; s. mudebötzech; ma. malzig, bresthaft. |
263) | WLM Mumm |
| ...Mumm f., Muhme, s. Mimm; ma. mum. |
264) | WLM nê |
| ...und né a., genau; mnd., ma. nau. |
265) | WLM nⁱechter |
| ... nⁱechter av., gestern abend; ma. nechten, naechten, E. naehten, und wf. mnd. nechten. |
266) | WLM neischt |
| ... neischt, nichts; ma. nischt, E. nuest. — n. do, nichts da! dh. |
267) | WLM Nemesch (t) |
| ... Nemesch (t) m., niemand; ma. nie mensche, E. nömmes, wf. nummes. |
268) | WLM nês |
| ... nês av., wiederum, neuerdings; ma. nes. |
269) | WLM Ningchen |
| ... 2. mehrere Tage dauernde Zecherei; 3. die Neun im Kartenspiel; ma. ninchen, s. Nengtchen. |
270) | WLM nirens |
| ... nirens av., nirgends; ma. nier, mnd. nêren. |
271) | WLM Nôl |
| ...Nôl f., Nadel; dan. naal, suec. nol, ma. nol, nolde. |
272) | WLM nömmen |
| ...nömmen av., nur; E. nömmen, Els. nume, ma. nommen, nummen, it. nemmeno. |
273) | WLM ongkönnech |
| ... ongkönnech a., nicht kundig, fremd; ma, unkuinnig. |
274) | WLM Onner |
| ... Rastplatz der Tiere; 2. Mittagsrast; goth. undaurn, ags. undern, ma. ondern, Vesperbrot, Ditmarschen, ünnerm, Mittagsschlaf wf. |
275) | WLM Ôseken |
| ..., 1. Schwungwerg; 2. grobe Leinwand; E. ohseken, ma. husoecken, Hose. |
276) | WLM Ôwend |
| ... Ôwend m., Abend; mnd. avent, ma. obend, wf. awend, hol. avond, mhd. âvent, Els. Owet. |
277) | WLM Pâf |
| ... Pâf m., Pfaffe; ma. paff, wf. paffe. |
278) | WLM Pad |
| ... Pad n., Pfand; ndd., ma. und wf. pand, mnd. pant; s. |
279) | WLM Pèsch |
| ... m., eingefriedigte Wiese (meistens am Hause); lat. pascua, ma. pésch, Wiese, zur Viehweide bestimmt; poesch, Busch; wasen |
280) | WLM Pètter |
| ... m., 1. Taufpate; 2. Greis; lat. pater, ma. petter, mnd. u. hol. peter. — geleⁱnte P., |
281) | WLM Ramm |
| ... Ramm f., 1. Kolkrabe; ma. ramme; ahd. ramo, rhabano, der Rabe, als heiliger Vogel |
282) | WLM Rau |
| ... Rau f., Reue; ma. raw, mnd. rouwe. — bèsser mat Rau verkâft, eweⁱ mat |
283) | WLM Rêdel |
| ... Riegel; 2. dickes Stück Brot; 3. dünnes, schlankes Buchenstämmchen; ma. reitel, Holzstück, nds. regel. |
284) | WLM Rek |
| ... m., Ring, s. Rak; mnd. u. ma. rink, Siebb. Ränk, Schuhschnalle. |
285) | WLM rîcht |
| ... rîcht a., gerade, aufrecht; ma. riecht, mnd. und wf. richt. — 't ass |
286) | WLM rît |
| ... rît a., s. rîcht; ma. reit. |
287) | WLM ropen |
| ... va., 1. buttern; 2. ma. rumpen, E. rommeln; ein Geräusch verursachen ähnlich demjenigen, welches |
288) | WLM roken |
| ... roken vn., schnarchen; ma. runchen, mnd. u. ndl. ronken, runken, span. roncar. |
289) | WLM Rôs |
| ... Rôs m., Honigwabe; E. Rohs, ma. raz, honiges raz, Siebb. Rôst. — op sin eweⁱ R. |
290) | WLM Schîrbel |
| ... f., 1. Scherbe, Schale; ahd. scirbi, ma. schirb, mnd. u. wf. schervel; 2. Kopf; Oberhessisch: Scherbel, |
291) | WLM schlaks |
| ... schlaks av., links; ma. slink. |
292) | WLM schlaufen |
| ... schlaufen vn., schleichen, schlüpfen; ma. schluifen. |
293) | WLM Schmat |
| ... Schmat m., Sahne; E. schmand, ma. schmant, mnd. smant, wf. smand. Woeste leitet es vom |
294) | WLM schmotzlächelen |
| ... schmotzlächelen vn., schmunzeln; ma. schmutzeln, nds. smunsterlacken. |
295) | WLM Schnauer |
| ...Schnauer f., Schwiegertochter; hol. snaar, Kil. snarre, ma. schnur, mnd. snore, wf. snor, E. schnauer, Siebb. Schnîrich. |
296) | WLM Schnuddel |
| ... 1. herabhängender Nasenschleim; 2. naseweises Mädchen; E. schnuddel, ma. schnodel, mnd. snodel, wf. snudder. |
297) | WLM Schraz |
| ... Schraz f., Prellerei; ma. schranz. |
298) | WLM Sêch |
| ... Sêch f., Harn; E. saich, ma. seychfasz, Nachttopf, mnd. seich. |
299) | WLM Sidel |
| ..., Bank mit hoher Rücklehne beim Herde; lat. sedile, ma. sidel, mnd. sedel. |
300) | WLM Štänner |
| ... m., 1. Gängelwagen der Kinder; eig. Ständer; ma. stender; 2. Ständer, Untersatz; 3. Scherlade der Weber; 4. |
301) | WLM Štrènz |
| ... Štrènz f., Gißekanne; ma. strenten, Feuerlöschapparat; mnd. strente, Spritze; Hildesh. strentje, |
302) | WLM trötzen |
| ... trötzen vn., spritzen; ma., struizen, schwäb. stritzen. |
303) | WLM truwelen |
| ..., sich mühsam durcharbeiten, strampeln, sich sträuben; E. strahveln, ma. strobeln, mnd. struven. |
304) | WLM tuckelen |
| ... tuckelen va., rütteln; ma. schuckelen, ndd. stunkeln. |
305) | WLM tèsselen |
| ... Boden werfen, im Ringkampf überwinden; 3. sich senken; fr. tasser, ma. tassen. |
306) | WLM Teⁱtsch |
| ... Teⁱtsch f., 1. Beule; ma. tatsch, Hand; eng. touch; 2. Torte. |
307) | WLM tîrmen |
| ... tîrmen vn., Gedanken nachhängen; vergl. träumen, ma. tirmen; Sbb. Tirm, Eigensinn; s. plangen. |
308) | WLM tôpech |
| ... tôpech a., albern, einfältig; E. tohpig, ma. tobig, vgl. Tapp; s. tôpen. |
309) | WLM töschen |
| ... und acc., zwischen; E. toeschen, wf. tüssen, ma. tuschen, hol. tusschen, Sbb. täschn. |
310) | WLM träntelen |
| ... iter. Verb. zu Trat, schlendern, trödeln; wf. tränteln, ma. trendelen, spielend handeln, Sbb. trandeln, hess. drândern. |
311) | WLM triwelen |
| ...betasten, herumstöbern; aufrühren; fr. trifouiller, as. dryfan, bewegen, reiben, ma. triben, drehen. |
312) | WLM tröllen |
| ... tröllen vn., fallen; trollen; fr. troler, ma. trolen. |
313) | WLM Tröndel |
| ... Tröndel m., Strudel, Wirbel; ma. trendel; Sbb. Trändel. |
314) | WLM truschen |
| ... truschen vn., sich schleppen; ma. trentschen. — truschen a gruschen, nichts tun als klagen. |
315) | WLM Tu |
| ... f., (Kohl= Salat=) Strunk, Dorsche; l. tursus, ma. torsche, mhd. torse. |
316) | WLM Uchtelbumm |
| ... Uchtelbumm f., Herbstzeitlose; ma. uchtelblumm. |
317) | WLM uchter |
| ... B. u. t Lad, durch das ganze Land (im); ma. after die statt, durch die ganze Stadt; Sbb. âchter, |
318) | WLM Ûrtel |
| ... Ûrtel n., Urteil; ma. urtel; Sbb. Urtêl. — uneⁱ Û. a Rècht, wider |
319) | WLM Uss |
| ... Uss m., Ochs; ma. ohs, osse, mnd. osse. — dât geseit ê schonn um |
320) | WLM Uwènner |
| ...Anwendel; Ackergrenze, auf welcher der Pflug gewendet wird; ma. anwender; Sbb. Uwann. |
321) | WLM veränneren |
| ... 1. sich verändern; 2. sich verheiraten; in letzterer Bedeutung ma.: sich veraendern; wf. verännern. |
322) | WLM vergâchelen |
| ... durch Liebenswürdigkeiten verführen; mnd. begokelen. bekochelen, Gaukelei treiben, ma. gacheln, wf. begôcheln. |
323) | WLM verhèrchen |
| ... verhèrchen va., zerstören, verheeren; got. farherjan, ma. ferhelgen. |
324) | WLM verklaust |
| ... verklaust verbaladj., verstopft; l. clausus, ma. ferklusen. |
325) | WLM verloderen |
| ...verloderen va., auf liederliche Weise entwerten, verderben; ma. ferludern, ferliedern. |
326) | WLM vermâchen |
| ... èppes v., testamentarisch überlassen; Sbb. dasselbe Wort; ma. vermachen; 2. verüben, schlecht handeln; 3. (sech- |
327) | WLM vermauschelen |
| ... vermauschelen va., hehlen, verbergen, beiseite schaffen; ma. vermaucheln. |
328) | WLM verschöllt |
| ... verschöllt a., verschuldet; ma. und Sbb. verscholt. |
329) | WLM verpeⁱnen |
| ... spene, mnd. Muttermilch, Brust; E. verspienen, mnd. afspenen, spenen, ma. entspenen. |
330) | WLM verwöllejen |
| ... verwöllejen van., bewilligen, einwilligen; ma. verwilligen. |
331) | WLM Verwöllejong |
| ... Verwöllejong f., Einwilligung; mnd. vorwilginge, ma. verwilligung. |
332) | WLM vill |
| ... a. und av., viel; Els. fil, ma. vil; Sbb. vill. — dâ's èng vill Ârbecht. — |
333) | WLM wa |
| ...apokopiert für wa oder wann, wann, wenn; ma. wa. |
334) | WLM wâkerech |
| ... a., wach, geweckt; wf. wackerig, E. wacker, ma. wagkerlich, wacker. |
335) | WLM Wâl |
| ...Wâl f., Siede; bullitus; alts. und ma. wallen, in Bewegung sein, mnd. wal. — èppes èng |
336) | WLM wâr |
| ... av., s. wur (Mosel) wohin; ma. war, engl. where. |
337) | WLM wâssen |
| ... wassen; a., wächsern (Ösl.); mnd. und ma. wassen. |
338) | WLM wibbelen |
| ... sich bewegen; 2. wimmeln; E. u. wf. wibeln; ma. waeberen, webern, Hamburg. wabbeln. — mam Schwaz w., |
339) | WLM Wid |
| ... f., Weidenschlinge; ags. vidhdhe, goth. withan, binden; ma. wid, mnd. wede, wf. wied; Sbb. Witt. |
340) | WLM Wuff |
| ... Wuff m., unfreundlicher Mensch, Griesgram; ma. wuf, Geheul. |
341) | WLM Wup |
| ...Wup f., s. Wôp; mhd. wât, ma. wab; s. weben, Gewebe. |
342) | WLM wur |
| ... wur av., wohin; E. wahr, ma. wor, mnd. wor, wur; Sbb. wuar. |
343) | WLM Wus |
| ... Wus m., Rasen, Wasen; E. Wahss, ma. Was, Woze; Sbb. Wuasent; 2. Eierstock. |
344) | WLM zaffen |
| ... zaffen va., zimmern; ma. zafen, eilig, nachlässig arbeiten. |
345) | WLM Zat |
| ... Zänn, Zahn; Sbb. dass. Wort; ma. zand; hol., schwed. und dän.: tand. — |
346) | WLM zècken |
| ... zècken va., necken, reizen; E. zaecken, ma. zecken. |
347) | WLM zeidech |
| ... zeidech a., reif, eig. zeitig; ma. zeitig; Sbb. zeidich. — en ass knaps gⁱel ann e |
348) | WLM Zⁱer |
| ... Zⁱer m., Beköstigung (Zehrung); Verzehr; ma. zer. |
349) | WLM zergrimmelen |
| ... zergrimmelen va., zerbröseln; vgl. Krume; ma. zerkrümeln; Sbb. zegrimeln. |
350) | WLM zerknutschen |
| ... zerknutschen va., s. zerknauteren; ma. zerknutschen. |
351) | WLM zermözen |
| ... zermözen va., zermalmen; ma. mülen. |
352) | WLM zermuelen |
| ... va., s. zermözen u. Muel; ma. zermœschen, fr. morceler. |
353) | LWB Atrouscht |
| ... † du bas mäin A. (Tu fais mes délices, ma consolation — Ga); 2) «Augentrost, Euphrasia officinalis», |
354) | LWB Aapkraut |
| ... es dürfte eher eine volkstüml. Verstümmelung von eupatoria, eupatoire sein (ma. au-/aa- für urspr. eu- |
355) | LWB Aasch |
| ... kanns de due'ch d'Rëpper («Rippen») ma'n (schäissen); ausreißen — den A. an de Grapp |
356) | LWB alt |
| ... (Nbton) u mech — ech sin alt (emol) dogewiescht, ma nët dack; 2) unbetont: «ein alltägliches Wort |
357) | LWB Baach |
| ... reent ewéi Baach(en) — d'Baache lafen (Platzregen) — ma kéier d'B. dran! (zu jem. der zu reichlich |
358) | LWB Berachels |
| ... lo denkt der un d'Bestueden, sot de Papp — Ma mer hun nach näischt anescht gemat, huet d'Meedche geäntwert |
359) | LWB Bierg |
| ... B. sin och Leit — D'Bierger begéine sech nët, ma d'Leit (begéine sech — man soll sich entgegenkommen, |
360) | LWB blann |
| ... — Der erste mit Namen bekannte Liedersänger in lux. Ma. Er hieß Mathias Schou und wurde Ende April 1747 in |
| ... an och op e Kouflapp — D'Léift mécht blann, ma duerno fuere villen d'Aën op wéi Ginzescheeken ( |
361) | LWB Borscht |
| ... Freier as e flotte B. — auch von Kindern: ma du bas e flotte B. gin (hier häufig das |
362) | LWB dabal |
| ... dat wärd d. sin!; in allen Bed. häufig auch: ma dabal! |
363) | LWB Dawen |
| ... einen Fist, mit dem Zus.: en héiert et nët, ma e richt et) — engem Dawen as gutt priedegen. |
364) | LWB dann, da |
| ... Stréi (nun ist es geschehen, meist pejor.) — ma d., jo d. (in dem Fall) — da |
365) | LWB dap(p)er |
| ...lok. (in Münsbach belegt): unempfindlich (gegen Schmerzen) — iron.: Ma dou bas mer en daperen, en dapere Borscht. |
366) | LWB Där |
| ... vergangen) — 't as an eng däreg Heck gefall, ma t' weess een nët, wat fer en D. et gestach |
367) | LWB däitsch |
| ... Ggs. zur Schriftsprache), heute noch: Areler D. (die Arloner Ma.) — dat as d. geried, geschwat (klar, ohne |
368) | LWB dëlleg, dëllig |
| ...(von Kindern, Tieren) — den Hond wir nach ewell dëlleg, ma d'Kaz as et nët (letztere duldet nicht, daß |
369) | LWB dervun |
| ... zu glauben) — op an d. — et bascht ee ma secher nët d.! (iron.: wenn wenig aufgetischt |
370) | LWB domm |
| ... — d. a bëllesseg — d. as gutt, as erlaabt, ma miljessen d., dat soll am Gesetz verbuede sin, zräist |
371) | LWB dout |
| ... spaßh. Beichte: Ech hu kän d. a kän lieweg gemaach, ma soss allerhant verstiicht — e koum hallef d. erëm; |
372) | LWB duergoën |
| ... «hingehen» — lo gët Marichen mat Jemp bestaad, ma Pir gung awer o lang dar (für eine Liebschaft, |
373) | LWB emol |
| ... zurechtweisend in der rhetorischen Frage so e.? — ma so e., hues de se nach all? (du |
| ...(wie lang glaubst du, daß ich Geduld üben werde?) — ma so e., wéi as dat mat dir?; d) |
374) | LWB Faarweblann |
| ...-blann Adj.: «farbenblind» — ma bas de da f.? (hast du nicht verstanden, |
375) | LWB fär |
| ...» — 't as alles fäin a f., ma wou d'Geld hierhuelen? |
376) | LWB verbannen |
| ... — dee sicht mat verbonnen Aën — iron.: ma verbann der d'Aën (wenn einer etwas in Reichweite |
377) | LWB verlämen, verlemen |
| ... schlecht Mamm, déi hier Kanner verleemt — spaßh.: ma sin ech da verleemt? (wenn der Wirt einen Gast |
378) | LWB verréckt |
| ... verrücktes Huhn) — du bas jo v., oder: ma bas du v.? (zu jem., der etwas |
379) | LWB versaufen |
| ... — auch refl.: e Béischt versäift sech nët, ma du all sonndes!; dazu das Verbadj.: |
380) | LWB verspéiden |
| ... nët (wenn es seinen Vorteil gilt) — spaßh.: ma, Mononk, dir hut iech verspéit (erklärend: e koum scho |
381) | LWB Verstand |
| ... V. un! — hei kënnt et nët op de V. ma op de gudde Wëllen un — hues de de V. |
382) | LWB verstoën |
| ... elo verstin ech awer näischt méi — e versteet nawell, ma en huet kee Verhalt (e verhält näischt) — ech versti |
383) | LWB féx, fix |
| ... as f. mam Monn (vorlaut, wahnwitzig) — iron.: ma du bas mer e Féxen (auch: e Propperen — |
384) | LWB virberäden |
| ... v.! (drohend) — ech war op alles virberät, ma nët op dat do — den Här huet en op |
385) | LWB virhun |
| ... «vorhaben, planen» — en huet ëmmer eppes vir, ma d'määscht näischt Gutts — déi hun eppes vir (= |
386) | LWB fläissen |
| ... nicht), ähnlich fir ze stierwen — e fläisst sech nët ma 't as e gudde Schaffert — fläiss dech erëm |
387) | LWB follechen, follegen |
| ... refl.) — d'Deeg an d'Stonne f. sech, ma se sin ënnerschiddlech — ech sin him um Fouss gefollegt |
388) | LWB mat Force |
| ... Saach nët war; b) Force majeure (fors/mA- ʒə:r) F.: «höhere Gewalt, unvermeidliche Notwendigkeit |
389) | LWB friddlech, fritterlech |
| ... friddlech, fritterlech Adj.: «friedlich» — ma séi dach méi f.! |
390) | LWB fuebelen |
| ...3) «phantasieren, Fieber-, Wahnvorstellungen haben» — ma du fuebels (= du gesäis d'Männercher). |
391) | LWB ganz |
| ... 6) adverbial: «sehr, gänzlich, durchaus» — ma bas de da g. geckeg? — ech fäerte g. du |
392) | LWB gemächlech, gemälleg |
| ...bequem, handlich» — eng g. Schéier, g. Schong — ma dat wär him g. (würde ihm passen). |
393) | LWB Geräbbel(s) |
| ... — haalt dat G. do fir iech, 't rabbelt, ma 't mécht kän Haf; 3) «geringe Leute |
394) | LWB gerecht |
| ... Mënsch et g. maachen — ëmmer g.! — streng, ma g.! — cf. dagegen auch: geriecht. |
395) | LWB gescheit |
| ... där ganz Gescheiter een; 2) «vernünftig» — ma du bas nët (recht) g. (ähnlich: weis, gedeeft, bei |
| ... g. sin (wenn jem. eine Torheit machen will) — ma bas de (nach) g.? — do kënnt nët vill |
396) | LWB Geschir |
| ... — Echt.: Wat kréit dat Meedchen da mat? Ma all säin nuttwendigt G. an honnert Moerge Liichteschäin — Geschärr |
397) | LWB gesinn |
| ... — mer g. eis jo nach — Wéi geet et? Ma, wéi der gesitt — 't wor en Niwwel, ' |
398) | LWB gesond |
| ... «der Gesundheit zuträglich» — dat as deem gesond, ma e räpst dervun (er wird die unangenehmen Folgen verspüren) |
| ... die unangenehmen Folgen verspüren) — ee loossen as nët schéin, ma g.; 3) «zutreffend, richtig, nützlich, in Ordnung |
399) | LWB gewëss |
| ...s g. an da's wouer (feste Bestätigung) — ma g. (Ton auf gewëss — ganz bestimmt) — |
| ... Gewësses; 2) iron.: «keineswegs» — ma g. (Ton auf ma — ablehnend: «doch |
| ...: «keineswegs» — ma g. (Ton auf ma — ablehnend: «doch wohl kaum, keineswegs», |
400) | LWB geckeg |
| ... si g., dann as d'Wieder och g., ma d'Wieder winnt d'Leit — wéi e geckegt Hénkel |
401) | LWB Geld |
| ... regéieren d'Welt — Mat G. bestit ee sech nët, ma 't as e kamoute Miwwel am Haus (man |
402) | LWB gëllen |
| ... — vun elo un gëlt alles — Verspriechen as schéin, ma Weises gëlt — elo gëlt et! (jetzt wird es |
403) | LWB gied(e)lech |
| ...(das trifft sich gerade gut, das kommt auf Wunsch) — ma lo kënns de mer grad g. (gerade jetzt brauchte |
404) | LWB gin |
| ...Anspielung auf die weiterziehenden, abgewiesenen Bettler: de gëfmer as dout, ma de gimer (gehen wir) dee lieft nach — wat |
405) | LWB Glasfabrek |
| ...2) «Wirtshaus» — du schaffs an der G. ma soss néiërens! (bist immer im Wirtshaus); |
406) | LWB go(e)n |
| ... «fortgehen» — da looss(e) mer g.! — ma géi dach nëmmen! (verschwinde! laß mich ungeschoren!) — géi |
| ... fir den éischten — dazu in übtr. Bed.: ma géi (du) mer ewech! (bekräftigend in die Rede eingeschoben) |
407) | LWB grailech |
| ... «bedeutend» — Wéi as et da mam Véi? Ma si hu siwen Hénger an e grailechen Hunn (von |
408) | LWB groussaarteg |
| ...großartig» (im eigtl. Sinn) — auch iron.: ma déi do as g. (seltsame Geschichte, seltsamer Vorfall); |
409) | LWB gutt |
| ... zur Messe, einer Versammlung kommen) — g. as g., ma besser as besser (cf. ähnliche Raa. sub besser) — |
410) | LWB haaptsaach |
| ... F.: «Hauptsache» — oft formelhaft: ma da's d'H. (etwa, wenn jem. die Frage |
411) | LWB haart |
| ... da's en Haarden (er hält viel aus) — ma du hues en haarde Kapp (bist eigensinnig, störrisch) — |
412) | LWB halen |
| ... hält, deen as näischt — hal all Mënsch fir brav, ma trau kengem — fir wat hälts de mech?; 10) |
413) | LWB Haushalt |
| ...: «Haushalt» — den H. dat géing nawell, ma d'Ëmkäschten sin zevill; |
414) | LWB Haussegen |
| ...: «Kinder im Haus» — H. as gutt, ma zevill as zevill; |
415) | LWB Haut |
| ... dieser mißlichen Lage») — d'Meedchen as gutt, ma 't huet d'H. voller Lächer (arm, anderswo: |
416) | LWB hellech(t)en, hëllech(t)en |
| ... — en as hier (in unser Haus) h. komm, ma ech wollt näischt vun em wëssen; 2) trans. |
417) | LWB Hesper |
| ...Hesper (lok. Hesperéng, bes. in der älteren stadtlux. Ma.) ON.: «Hesperingen» — Gem. Hesperingen, |
418) | LWB Hick(ert) |
| ... wann et keemols war, an elo nees fir d'drëtt, ma ech wëll dech nët . . . Ech hun dech |
419) | LWB Hiecht |
| ... kleinen Fische in Bewegung hält), aber gelegtl. auch pejor.: ma du wäers wéi (d)en H. am Weier (das hieße |
420) | LWB Hong, Hung |
| ... em, wéi mat den alen Hénger, 't kackelt nach, ma 't leet nët méi (kürzer: 't kackelt |
421) | LWB Hü |
| ...(oft nur angedeutet, indem mit dem Fuß gescharrt wird) — ma hues de ieren Hü giess? (zu einem unruhig Strampelnden) |
422) | LWB Huewerbräi |
| ... Hawerbräi firr de Kaffi, 't wor e gesonne Kost, ma dän, dän en nët gepackt hatt, gung an de Ginz |
423) | LWB hun |
| ... der Konj. Prät.: en hätt eng heemlech Kränkt) — ma hief dach nëmme Gedold! (Imperativ zu han im |
| ...im Nordösl. kaum gebr.; dafür in dieser Ra.: ma bas dach gedëlleg!) — en huet e gutt Liewen — |
| ... — auch ohne Adv.: hatt mengt, et hätt en, ma 't huet en nach laang nët) — ech hun |
| ... c) «über seine normalen Fähigkeiten verfügen» — ma hues du dech nët méi? — ma hues de se |
| ... verfügen» — ma hues du dech nët méi? — ma hues de se nët méi all? 10) unpersönlich: |
424) | LWB Ieweschtklausen |
| ... hail'ge Klemantes, datt än esu än heet! (ostlux. Ma.) — Varianten: . . . kä Kläpper a kä |
425) | LWB item |
| ... alt I/21) — 't as nët vill, ma 't as i. dat — alt i. déi Grëtz |
426) | LWB iw(w)erstoën |
| ...Spw.: Ech géif nach gär stierwen, sot d'Fra, ma ech fäerten, ech iwwerstin et nët — Raa.: |
427) | LWB jëmmen |
| ... 2) entschiedene Verneinung — o jëmmen neen — ma j. a gewëss — mengs de, hien hätt et gesot, |
| ... j. a gewëss — mengs de, hien hätt et gesot, ma j. neen — verstärkt: ma jëmmechenauen — spaßh. |
| ... hien hätt et gesot, ma j. neen — verstärkt: ma jëmmechenauen — spaßh. abweisend: jëmmen auen notten neen; |
| ... jëmmen auen notten neen; 3) verstärkte Affirmation — (ma) jëmmejo — o jëmmen dach! |
428) | LWB jhaus, jhauseg, jhausi |
| ... «leicht verrückt, närrisch» — dafür manchmal: jhauwi; ma bas de j.? (zu jem., der etwas |
429) | LWB jo |
| ... oft verstärkt: jo sécher — jo gewëss (gewass) — ma jo; mit Interj. verbunden: a jo — o jo |
430) | LWB Jonc |
| ... de la même grosseur — aus der Gaunersprache in die Ma. gelangt, daher wohl von Ga. vermerkt; dazu GAMILLSCHEG, Et. Wb. |
431) | LWB Jong |
| ... Walfer Jongen (in Diekirch, Walferdingen stationierte Soldaten) — ironisch: ma du wiers grad de J. dee mer bräichten (d. |
432) | LWB kammoud |
| ... Fotell, k. Schong — im Verlaufe der Diskussion, einwerfend: ma dat wär k. (an nët deier) — e féiert e |
433) | LWB Kampecht |
| ... — von einer in kurzem Abstand erneut Schwangeren heißt es: ma 't war dach eréischt an der K. |
434) | LWB Kand |
| ... fragt solche Menschen bezeichnenderweise: wéi al bas de? oder: ma, bas de gedeeft? usw.) — wat wëllt der |
435) | LWB Kapp |
| ... (Plakapp) — der Kopf u. seine Teile: ma hues de da keng Aën am K.? (siehst |
| ... de K. (komm — wie d. vor.) — ma, hues de dann e Briet vrum K.? (verstehst |
| ... K. ze fréi zougewuess (das verstehst du nicht) — ma bas de dann op de K. gefall? (verstehst du |
436) | LWB Kar |
| ... Dem Léiwäckerche säi Lidd: K. a Wëllker gin a liichter, Ma de Weess a stäifer Scholl, Koul a Geescht déi man |
437) | LWB Karunjen, Karunech |
| ...Karunier M.: «kleines, unartiges Mädchen» — ma du bas e K.! |
438) | LWB Kaschthaus |
| ... en anert K. (ich verbiete dir das Haus) — ma du hues e gutt K. (du siehst blühend aus, |
439) | LWB kaschten |
| ... Bonjour soen, dat kascht näischt — héiflech si kascht näischt, ma 't bréngt vill an — d'Probéiere kascht näischt |
| ...verlangen, verursachen, verbrauchen» — ëmesoss as der Doud, an (ma) dee kascht (d'Leit) d'Liewen (an hiirt schéint Geld) |
| ...(und koste es mich . . .) — abfällig: (ma) dat do huet Méi kascht (das hast du nur |
440) | LWB Kautebaach |
| ... de (Schlënner-) Maneschter Gesank, en as wuel schéin, ma dauert nët lank; |
441) | LWB Kaz |
| ... «im Herbst geborene») soll een nët opsetzen, ma verschafen, ewell si gin näischt (sie gedeihen nicht) — |
442) | LWB Kazett |
| ... ist nach der nazideutschen Besetzung (1940/44) in der Ma. geläufig geworden. |
443) | LWB Käizchen |
| ... — wann et mat äm K. duergéing, sot d'Fra, ma 't gët der en hallef Dosen an hannenno bas |
444) | LWB Käser, Keser |
| ... (Anspielung auf den deutschen Kaiser vor 1918), ma dee war Schouster — dat war scho beim K. Jousëp |
445) | LWB Kéier |
| ... 't as nach gutt fir dës (eng) K., ma komm nët méi esou erëm — 't geet alles |
446) | LWB kéieren |
| ... jem., der zu hastig oder zuviel einschenkt, sagt man: ma kéier d'Baach dran — als der Meßdiener dem |
| ... Wasser in den Wein goß, reagierte er mit einem vorwurfsvollen: ma kéier d'Baach dran — wann d'Päerd erëm op |
447) | LWB Kënnbak |
| ... Dörr- und Pökelfleisch) — Echt.: K. as Bauerekoast, ma se verdrinn och Judd an Ham — auf der |
448) | LWB Kierbiischt |
| ... der Dir — déi brauche kee/ keng K., ma e Mëschtgreef (die müssen ihr Haus mit der Mistgabel |
449) | LWB kieren |
| ...: Nei Bieseme k. gutt (gelegtl. Zusatz: ma déi al fannen d'Ecken) — Jidderee soll viru sénger |
450) | LWB klaften |
| ... Luxbg.-Stadt (aus dem Jenischen über die populäre Ma. der Unterstädte eingedrungen); dazu: |
451) | LWB Klais-chen |
| ... sech knapps réieren an där K. — Mi-, Ma-, Mais-chen, komm aus dénger K. |
452) | LWB Kläd, Kleed |
| ...K. mécht de Mann (lok. mit dem Zus.: ma 't muss een och (derbäi) Suën am Sak hun) |
453) | LWB Kléck |
| ... etwas, sorglos umherschlendern» — ich ha geschwatt a geschwatt, ma heen hat (mir) d'K. (de Klécker) geschloen — hee |
454) | LWB kleng |
| ... — in Bollendorferbrück bisw. spaßh. klan, die Bollendorfer Ma. jenseits der Sauer nachahmend) Adj.: «klein» |
| ... (soll ich Ihnen das Huhn zerkleinern, gnädige Frau?) — ma dat do as kee klenge Koup (das ist sehr |
| ... nach seinen Verhältnissen) — 't sin nët déi Kleng, ma déi Grouss, déi esou dack klenglech denken an dongen |
455) | LWB Klo |
| ... K. géint iech (virzebréngen, kritt) — maach dass (abgekürzt: ma's) ech keng K. méi héieren! — wann ech Kloë |
456) | LWB kloër, klor |
| ... verrückt) — nachdrücklich bestätigend, bekräftigend: k. dat oder einfach (ma) k. — kloren Onsënn (barer Unsinn) — daher auch |
457) | LWB Klouschter |
| ... mengen, dee geet nach an d'K., ähnlich: ma géi dach an d'K. (wann s de dat nët |
458) | LWB Knuedler |
| ... der Niederlande und Großherzogs von Luxemburg (1840-1849) — ma. gilt nur K. — dort wird auch der Knuedlermaart |
459) | LWB Komper |
| ... wéi geet et, K.? — Bonjour, Här K. Kueb, ma sot, wéi geet et Iech?/ ech danke, K. Fuuss, |
460) | LWB Konterdag |
| ... dargestellt. Die Anfangsverse des im Jahr 1830 in der hauptstädtischen Ma. verfaßten Gedichtes lauten: Zou allen Zeiten/ vun alle Seiten |
461) | LWB Kuraasch |
| ... «Mut, Herzhaftigkeit» — en huet K. ze friessen, ma 't schléit em nët duer (ist energisch, bringt |
462) | LWB Lach |
| ... dann är Schnauer, Häns? O, d'Meedche wär nawell gutt, ma 't huet d'Haut voller Lächer (voll Pockennarben) |
463) | LWB leiden |
| ... — Ra. et ka kä mech l., sot Eilespill, ma ech dreiwen et och duerno (deemno); 2) intr. |
464) | LWB léieren |
| ... — d'Bestueden as geschwë geléiert, deen Dommste léiert et, ma nët e Stot féieren — ween nët geléiert huet, ënnerdéngeg |
465) | LWB Lott(e)ri |
| ... enger L., 't setzt ee mat Freeden an, ma meescht verspillt een den Asaz — hues d'an der |
466) | LWB gelount |
| ... gelount? (hast du seinen Gruß nicht erwidert?) — Antwort: ma well et e Judas as, ech hätt em mam Däiwel |
467) | LWB ma |
| ... ma Interjek. 1) kurz, emphatisch, abweisend — ma! |
| ...ma Interjek. 1) kurz, emphatisch, abweisend — ma! (keineswegs) — huet en der déng Suën erëmgin? |
| ...) — huet en der déng Suën erëmgin? Antwort: ma! — ma, ech hale wuel jo (es fällt mir |
| ... huet en der déng Suën erëmgin? Antwort: ma! — ma, ech hale wuel jo (es fällt mir nicht ein!); |
| ... 2) Verstärkungspartikel im positiven oder negativen Sinn — ma wärrech (wahrlich) — ma jo (Ton auf jo |
| ... positiven oder negativen Sinn — ma wärrech (wahrlich) — ma jo (Ton auf jo «gewiß», Ton |
| ... (Ton auf jo «gewiß», Ton auf ma «nun ja») — ma neen (gewiß |
| ... Ton auf ma «nun ja») — ma neen (gewiß nicht)— ma grad (gerade) — |
| ... ja») — ma neen (gewiß nicht)— ma grad (gerade) — ma lo nawell grad — ma |
| ... neen (gewiß nicht)— ma grad (gerade) — ma lo nawell grad — ma glat nët (gar nicht) |
| ... ma grad (gerade) — ma lo nawell grad — ma glat nët (gar nicht) — ma dach (ja |
| ... nawell grad — ma glat nët (gar nicht) — ma dach (ja doch) — ma gewëss («sicherlich», |
| ... (gar nicht) — ma dach (ja doch) — ma gewëss («sicherlich», Ton auf gewëss — |
| ... auch iron.: «keineswegs», Ton auf ma) — ma tät (aber doch) — ma jëmmen, jëmmenéche, |
| ... iron.: «keineswegs», Ton auf ma) — ma tät (aber doch) — ma jëmmen, jëmmenéche, jëmmejo, jëmmen |
| ...Ton auf ma) — ma tät (aber doch) — ma jëmmen, jëmmenéche, jëmmejo, jëmmen-nët-nach (Ausruf |
| ... (Ausruf der Verwunderung, bes. bei einer unangenehmen Überraschung) — ma jëmmen dach (leider) — ma gsäi (sieh doch |
| ... einer unangenehmen Überraschung) — ma jëmmen dach (leider) — ma gsäi (sieh doch einmal an) — ma so mol |
| ...(leider) — ma gsäi (sieh doch einmal an) — ma so mol (protestierend: nun sag mal) — da kriss |
| ... mol (protestierend: nun sag mal) — da kriss de ma gelift (statt wat gelift) gesot (da kommst du |
| ...(frz. mais) «aber» — e wollt nach bleiwen, ma du krut en eng Depeesch, e misst gläich erëmkommen — |
| ... gläich erëmkommen — wat hues de géint mech? Antwort: ma glat näischt. |
468) | LWB maarten |
| ... — deen elo maart bis op de leschten Zantim — ma sot, Här, dir sid gewëss vu Maarteléng, sot d'Bauerefra |
469) | LWB mag |
| ... mag (Nbform ma): Ind. Präs. 3. Pers. Sg. «mag» |
| ... «mag» (zu mögen), dessen Infinitiv in der Ma. nicht besteht — weitere, seltene Verbalformen: Ind. Präs. ech, hie |
470) | LWB ma(i)ja, ma(i)jo |
| ... mir näischt dir näischt gouf en erausgehäit — cf. ma. |
471) | LWB Malbruckslidd |
| ... Malbruckslidd N.: «ma. Lied auf den Tod des Generals Marlborough, das eine köstliche |
472) | LWB ma(i)naudergääs-chen |
| ...Ausruf der Verwunderung» (lok.: Grevenmacher) — cf. ma nau dann (Echt.) — ma nu dann. |
| ... Grevenmacher) — cf. ma nau dann (Echt.) — ma nu dann. |
473) | LWB Mandelbroliën |
| ...fiktive, ausgesuchte Speisen» — in der Ra.: ma nächstens kriss de M. (verweisend, wenn ein Kind anfängt, |
474) | LWB Mar |
| ... Mar (wie frz.: marc — Mosel: Ma) M.: 1) «Kaffeesatz, Kafferückstand» — |
475) | LWB Maus |
| ... — Folkl.: gegen Mäusefraß wurde die hl. Gertrud, ma.: Gertraud (s. d.) angerufen; b. |
476) | LWB mee |
| ... von mä: mä, mä, maachen d'Schoof — s. ma sub 3. |
477) | LWB Mëd(de)zin, Mëddizin, Meedzin, Mezin |
| ... Gutes, leider zu wenig) — dat as kee Wäi méi, ma eng gelleg M. (sehr guter Wein) — du schneids |
478) | LWB mëllen, mëllzen |
| ... Fruchthaut der Trauben wird weich) — d'Drauwe m., ma se zeidegen (reifen) nët — de Schwier mëllzt elo; |
479) | LWB mengen |
| ... iron.: du brauchs dech nët ze m. — ma du kanns dech m.! — dafür auch: bemengen |
480) | LWB mëssen |
| ... Abgestuerwenen as laang gemësst gin — et waren uerg Joëre, ma ech wëllt se trotzdeem nët m. — cf. vermëssen. |
481) | LWB Mëtteg, Mëtten |
| ... — bei denen do gët et kee M., si ma kee M. (sie kennen keine Mittagspause) — bei hinne |
482) | LWB nawell |
| ... wouer (tatsächlich wahr) — dir huet n. recht — ma du hues nach (n. ewell, nawell) grad Uursaach fir de |
483) | LWB nälech, nelech |
| ... wor awer näischt lass — wéini as dat geschitt? — ma lo n. (vor kurzer Zeit) — cf. genälech, nä. |
484) | LWB nän, nä, neen, nee |
| ... nach dem besonderen Empfindungsausdruck mit besonderer Intonation, als unwillige Ablehnung: ma n. — awer n. — a n. — o jëmmen |
485) | LWB nët |
| ... du bas och n. bléid (s. d.) — ma bas du (nach) n. weis (du stellst dich töricht |
486) | LWB Not |
| ... bascht aus allen Néiten (er wird beleibt) — erzählend: ma du sin d'Néite mer opgefuer (da wurde ich |
487) | LWB ofgeschafft |
| ... «abgearbeitet» — en as wuel nët esou al, ma ganz o. — 't as en ofgeschaffte |
488) | LWB ongrued |
| ... «unverträglich» — e granzt wuel hei and do, ma et as (soss) keen ongruede Kärel; |
489) | LWB opmécher |
| ...(lok.) M.: «Unruhestifter» (C) — ma du weess dach wien deen éiwegen O. as!; |
490) | LWB opregen |
| ... een o.! — beruhigend (auch iron.: aufreizend): ma reg dech dach nët (esou) op! — reg dech nët |
491) | LWB opstécken |
| ... mol opgestéckt (einstweilen aufgegeben) — e sollt Dokter gin, ma en huet opgestéckt — loosse mer o., bei deem |
492) | LWB Paschtouer |
| ... Himmel — de P. as eleng Meeschter an der Kiirch, ma nët an den Haiser — e Liewen ewéi e P. |
493) | LWB Pänzer(t) |
| ... hidden — et as nach nëmmen esou e P., ma e schafft ewell ewéi en Alen — eis kleng Pänzer(t)en |
494) | LWB Pëll |
| ... ech hun ewell e puer Pëlle fir de Wéi geholl, ma et huet näischt gedéngt — wat hun ech ewell där |
495) | LWB poltreg |
| ...puffig, plump» (Kleider) — si huet wuel deiert, ma zevill poltregt Gezei — cf. poffeg; 3) « |
496) | LWB prachtvoll |
| ... Adj./Adv. — wie hd. — iron.: ma déi do as p.! |
497) | LWB puddelnaass |
| ...Pompjeeslidd von Dicks: deen nët wäicht aus der Gaass, dee ma mir puddel-, puddel-, puddelnaass — d' |
498) | LWB rau |
| ... r. an domm — en as r. an der Ried, ma soss nët oniewen — wat bas du e raue Brudder! |
499) | LWB Raut |
| ... 't as nët fer d'Rout (déi gebroach war), ma fer de goude Mastik, sot d'Fra — ech halen, |
500) | LWB reiden |
| ... Duerf reit op mir, sot d'Fra — Zusatz: ma ech dreiwen et och deemno — nët op engem Päerd |
501) | LWB reideren |
| ... gesaft oder et kann een alt emol r., ma 't muss een nët alles saffe wëllen (man |
502) | LWB Rel(i)gioun, Relioun |
| ... en huet keng R. am Leif — R. as schéin, ma Éierlechkeet as besser — méng R. as besser wéi séng; |
503) | LWB reng |
| ... sech eleng — kleng, awer r. — (mir si) kleng, ma reng derbäi (Vers im Lied von M. Lentz: « |
504) | LWB Richtegen |
| ... — do bas de (grad) un dee R. komm — ma du bas grad de R. dofir! — dee R. as |
505) | LWB Ried, Reed |
| ... goung Rieds vun dir — 't goung Rieds dervun, ma et gouf näischt geännert — mir hate sénger Rieds — |
506) | LWB rieden, reden |
| ... viel) — mir sin nët hei fir ze r., ma fir ze schaffen — et as nët derwäert fir dervun |
507) | LWB saumen |
| ... — saum dech nët ënnerwee! — de Jhang wor hei, ma en huet sech nët laang gesommt — 't as |
508) | LWB sauwer |
| ... dat war keng S. (es war eine Zote) — ma dir schéngt mer nawell e Sauweren ze sin — |
509) | LWB Schanz |
| ... II, 1); 3) — op der Schanz — ma. Bezeichnung für «Altrier» — Dorf der Gemeinde |
510) | LWB scharmant |
| ... — eng sch. Pëppchen (nettes Mädchen) — iron.: ma dat do as sch.! — hien as schéin a |
511) | LWB Schauténg |
| ... Regen) — eng Sch. sichen — 't as kal, ma an der Sch. as et gutt — lok. Echt. |
512) | LWB schëdden, schidden |
| ... jo nët vun déngem, jedoch beim Wassereinschenken (iron.): ma kéier d'Baach dran! — schëtt de Kaffi an de |
513) | LWB schéin |
| ... — do hues du der eng sch. (Ieselzegkät) geleescht! — ma du bas e schéinen Äfalt, e schéint Aaschlach! — dat |
514) | LWB Schéinst |
| ...Schéinst N. — ma du bas mer e Schéinen, e Schéint! (du hast |
515) | LWB schéngen |
| ... as krank, wéi et schéngt (anscheinend) — als Antwort: ma t' schéngt (ës), 't schéngt mer (ës, dës) esou |
516) | LWB schreiwen |
| ... e ka sch. wéi en Affekot — e riet gutt, ma e schreift nach besser (auch iron. von hohen Rechnungen |
517) | LWB schwätzen |
| ... reden!) — ech hun him esou schéi geschwat (geschmeichelt), ma ech krut näischt — wat déi Leit e Leed hun, |
518) | LWB Schwéngsgromper |
| ...F.: «Futterkartoffel» — dat si keng Iessgrompren ma Schwéngsgrompren; |
519) | LWB sécher |
| ... a gewass gegleeft — fragend: sécher? — beteuernd: ma s.! — ma s. as et esou an nët |
| ... fragend: sécher? — beteuernd: ma s.! — ma s. as et esou an nët anescht!; e. « |
520) | LWB sëtzen |
| ... 't huet laang gedauert, ir en et bekäppt hat, ma elo sëtzt et — roueg, soss hues de geschwënn eng |
521) | LWB soen, son |
| ... un! — so! (hör mal!) darauf die häufige Antwort: (ma) so du! (sprich!) — nu so(n) emol een de |
| ...(hör mal!) — do seet een dervun! — entrüstet: ma so(t) emol! — dozou hätt ech dat hei ze s. |
| ... [kaum] beherrschen) — 't as eraus, ma ech wëll näischt gesot hun — ech wëll näischt gesot |
522) | LWB Soff |
| ... S. (fir säi bore S.) huet hien ëmmer Suën, ma keng, fir de Kanner Brout ze kafen — de S. |
523) | LWB Sonnert |
| ... einzelnen Ausdrücken, sonst: ouni — für hd. sondern: mä [ma], awer) — s. dat geet et nët — s. Zweiwel |
524) | LWB Spillmann |
| ... Sp. geriecht (dem ist jede Musik recht) — abweisend: ma so, sin ech vläicht däi Sp.! (wenn jem. |
525) | LWB spillen |
| ... Dumme sein) — hei gët nët laang gespillt (gezögert), ma geschafft! — d'Waasser huet un den ënneschten Träpplécke gespillt |
526) | LWB staark, starek |
| ... sin — spaßh.: ech sin nët st., ma ech ka gutt lafen — en as esou st., |
| ...in einem iron. Lied von Poutty Stein: st. am Soff ma soss nët uereg; 4) «dick» — dat |
527) | LWB stierwen |
| ... Sagwort: ech géif nawell gär st., sot d'Fra, ma ech fäerten ech iwwerstin et nët — Ösl.: |
528) | LWB Stoff, Stoft |
| ... Juegd von Dicks: am Jeër do as gewëss gutt Stoft, ma näischt ziert méi ewéi d'frësch Loft; b. « |
529) | LWB striewen |
| ... «sich sträuben» — en huet sech (dergéint) gestrieft, ma et konnt alles näischt déngen — Abl.: |
530) | LWB Stuel |
| ... de St. vum ganze Maart — iron. (Echt.): ma dou bas mer de Stoal voan äm Faulenzer! c. |
531) | LWB tät, teet |
| ... — neen! — t.! — aa t.! — ma (s. d.) t. — ua (s. d. |
532) | LWB truechten |
| ...ç-), getraït — Echt.: en troacht, ma näist Gouts mänen ich — no eppes t. — |
533) | LWB usannen |
| ...-gesannen trans. Verb.: «zumuten» — ma du kanns dat enger Mod nët usannen — mir dat |
534) | LWB usetzen |
| ... 7) «beginnen» — en hat gutt ugesat, ma du huet e gelappt; 8) «intonieren» — |
535) | LWB Wanterkaz |
| ... Katze» — C: Wanterkaze soll een nët opsetzen, ma léiwer ersaufen (ersäfen); |
536) | LWB warhafteg, -ig, warhäfteg, -ig |
| ... «wahrhaftig, wirklich» — Ausruf: warhaftiger Gott! — ma dat do as jo w. de Jhäng! — beteuernd: |
537) | LWB wärech, wärrech |
| ... domm Saach! — 't as ménger w. wouer! — ma w.! (wirklich, in der Tat) — gees du |
| ...! (wirklich, in der Tat) — gees du dohin? ma w. (jedenfalls) — in Negationen (lok.): du wäers |
| ... (du wirst doch nicht schon gehen) — ech wäerd ma w. an dat Haus gon (ich werde beileibe nicht |
| ... beileibe nicht in dieses Haus gehen) — méchs du dat? ma (bet.) w.! (keinesfalls!). |
538) | LWB wäschen |
| ... as mat all Waasser(e) gewäsch — wäsch mer de Pelz, ma maach mech nët naass — ähnlich: dir kënnt nët |
539) | LWB wéini, wéinéi, winni |
| ... geet,, w. dann? — ech kommen Iech besichen, Frage: ma, w. (meist endbetont) dann? — cf. dann |
540) | LWB wetten |
| ... gäänt een — du kanns alles maachen, sot d'Fra, ma wett nët — ech w., du gës hie meeschter |
541) | LWB Winnschoul |
| ...»; b. — méng Léierzäit wor haart genuch, ma eng besser W. (bessere Lehre) hätt ech nët kënnen |
542) | LWB wuel |
| ...t kann een driwwer kommen — et géing w., ma 't geet dach nët; f. Interj.: |
543) | LWB Wutz |
| ... W. vun enger Zoossiss — d'Geess huet kee Schwanz, ma e W.; 2) «Haarknoten» — d' |
544) | LWB Zäächen, Zeechen |
| ...d. «Signal» — ech hun em Zeeche gin, ma hien huet roueg virugeschwat; e. «Narbe» — |
545) | LWB zerothalen |
| ... (C) — 't brauch een nët ze knécken, ma 't muss een alles z.; |
546) | LWB zidderen |
| ... z. an zadderen — spaßh.: ech z., ma ech fäerten nët — mir hun eis alt misse waarm |
547) | LWB Zoppekomp |
| ... leschte bei der Aarbecht — vill Hänn läsche vill Bränn, ma se sin der Däiwel am Z.; |
548) | LWB zouhuelen |
| ... ech wënschen der näischt Schlechtes, sot de Judd zum Bauer, ma du solls all Dag e Véierelpond z., an honnert |