Anklicken der Suchergebnisse führt zum entsprechenden Artikel im Wörterbuch. 
1) LWB A
 ... A N.: «Auge» phV.: Im größten Teil des Landes, im Singular a,
2) LWB aacht
 ... aacht Num.; phV. Oesl. a:it, a:çt, «acht», Raa.: all
3) LWB aachter-
 ...a:çtər, bisw. im hohen Norden auch: 'a:itər) phV. im Oesl. für gemeinlx. uechter (s. d.).
4) LWB Aanzelt
 ... Aanzelt M.: «Amboß», phV. im Oesl. für gemeinlx. Ampes, Undels.
5) LWB Aarbecht
 ... Aarbecht F., phV. der Tonsilbe cf. 2; Ablsilbe -beçt/biçt
6) LWB Aarm, Arem
 ... Aarm, Arem (phV. des Tonvok. s. Ltb. 2; pl. Äärm, Ärem, Äärmen, Äremen;
7) LWB aarm, arem
 ... aarm, arem Adj. (phV. cf. Aarm): 1) «arm» im Gegensatz
8) LWB Aart
 ... Aart M. (F. unter Anlehnung ans Hd.), (phV. s. Ltb. 2): 1) «zunächst eine durch Abstammung
9) LWB aart(e)lech
 ... aart(e)lech Adj. (phV. für die Tonsilbe ähnl. Ltb. 2; spor.: u·ərtleç):
10) LWB Aaschkrécher
 ...-krécher M. (phV. -kriçər, -kreiçər): «Schmarotzer, Speichellecker, widerlicher
11) LWB abscheilech
 ...-scheilech Adj.: (Ton: 2) (phV. Südwesten: -Se:leç, -Sε:leç; bisw. auch
12) LWB Abbeler
 ... Abbeler (phV. spor.: O:bələr, uəbələr) ON.: «Abweiler»,
13) LWB abberdéngschteg
 ...-déngschteg (phV.: -deineç, -deinsteç, -tiç)
14) LWB abejéieren
 ... abejéieren (phV. Osten: -jiərən, -jirən; Redingen: Abijeiərən)
15) LWB Advent
 ... Advent (phV. Südwesten: -vε:nt, -v:nt, -vε:int)
16) LWB Affär
 ... Affär (phV.: A'fe:r, A'fe:ər, A'feiər) F.:
17) LWB Affekot
 ... Affekot (phV. Avə'ko:t, Avər'ko:t, Avo'ko:t, Afə'gout) M.
18) LWB Affront
 ... Affront (phV. im Südwesten A'fro:nt, A'frõ:nt, A'fro:unt) M.
19) LWB Akkont
 ... Akkont (phV. der Tonsilbe cf. Affront) M.: «Abschlagszahlung, Vorschuß
20) LWB Akkuerd
 ... Akkuerd (phV. Oesl. A'kwArt, Ostrand A'kouərt, A'ko:ərt)
21) LWB Alaun
 ... Alaun M. (phV. des Hpttonvokals cf. Ltb. 79); Abl.:
22) LWB aläärt
 ... aläärt Adj. (phV.: A'lεrt, A'le:rt, A'leiərt): «munter, geweckt,
23) LWB allgebatt
 ...-gebatt Adv. (phV. im Norden -gə'bOt. im Osten mit
24) LWB allerhällegen
 ...-hällegen, -hälgen Kollekt. (phV. Stadtlux.: -'he:ljən, im Norden und
25) LWB allerlä
 ...-lä, -lee (phV. spor.. -lei, im Norden und Osten
26) LWB Alter
 ... Alter (phV. des Hpttonvok. cf. Ltb. 3) M.: 1)
27) LWB Ament
 ... Anlehnung an A (Auge) und Abléck, wie die phV. des Vortonvok. beweisen (O:'mεnnt, OA:'mεnnt, -mε:nt,
28) LWB ammeséieren
 ... ammeséieren (phV. amy'zeiərən, spor. -muz-,
29) LWB Ampel
 ... Ampel (phV. d. Hpttonvok. cf. Ltb. 4) F.: 1)
30) LWB an
 ... an (phV. NOesl. mit Huldingen, Wilwerdingen, Beiler: on; Dahlem: O:n;
31) LWB an
 ... an (phV. NOesl. mit Huldingen und vereinzelt in Besslingen: on) Präp.
32) LWB Andéiven
 ...Andéiven (phV. d. Hpttonvok. cf. Ltb. 5; die 2. Silbe erscheint im
33) LWB aner
 ... aner (phV. Nord. 'Anər, SWEcke 'O:nər): «ander»,
34) LWB Anker
 ... Anker M. (phV. des Hpttonvok. cf. Ltb. 5): 1) «Anker»
35) LWB Annäis
 ... Annäis (Ton: meist 2) (phV. des -äicf. Ltb. 66) M.:
36) LWB Apel
 ... Apel (phV. im N. vereinzelt Apəl, SW. O:pəl), Pl. Äppel
37) LWB apperen
 ... apperen intr. Verb. (phV. im Norden und Osten 'Opərən, 'O:pərən): 1)
38) LWB Arel
 ... Arel (phV. südl. Mersch mit Ausn. des Alzettetales bis Hesperingen OA:r-
39) LWB Arwuer
 ... Arwuer (Ton: 2) (bisw. a'vuər, häufigste phV.: -va:r, Sd. -'vOA:r,
40) LWB as
 ... wuer) s de wëlls souvill s de wëlls; (phV.: vor dem anlautenden d- des Pers. pron. du
41) LWB Atter(t)
 ... Atter(t) (phV. im Oesl. 'Aktər/t, 'Oktər/t)
42) LWB Auder
 ... Auder (phV.: Sg. Oesl. 'Agdər, 'Ogdər, 'εgdər;
43) LWB aideren
 ...aideren intr. Verb. (mit ähnl. phV): «Euter bekommen» déi Kou as gutt geaidert.
44) LWB Auer
 ... Auer (phV. des Hpttonvok. cf. Ltb. 74) F.: 1) «
45) LWB aus
 ... aus Adv. (phV. cf. Ltb. 79): 1) in wenigen Resten entspricht
46) LWB Auschelt
 ... Auschelt (Mos.: Ausselt) M. (phV. Hpttonvok. cf. Ltb. 79); «Frühling», dafür gewöhnlich
47) LWB ausenaner
 ...ausernän Adv., bisw. als prädikatives Adj. gebr. (phV. cf. aus, aner, än): «auseinander, getrennt»
48) LWB Aussenzäit
 ... Aussenzäit (phV. d. Hpttonvok. cf. Ltb. 79) F.: 1)
49) LWB ausser
 ... ausser (phV. d. Hppttonvok. cf. Ltb. 79) Präp. mit Dat.:
50) LWB iwwer-
 ...iwwer- vorgezogen; phV. von -mar, cf. dieses Wort), statt auwer
51) LWB avancéieren
 ... avancéieren (phV.: AvAŋ'zeiərən, AvA'zeiərən,) trans.: 1)
52) LWB Avant-garde
 ... Avant-garde (phV.: A'vAŋga:rt, 'vAŋ- ga:rt) F.:
53) LWB awer
 ... awer (phV.: im SW. eines Bogens Elcheroth-Bürmeringen, mit Lux.
54) LWB Ääch, Eech
 ... Ääch, Eech F. (phV. cf. Ä - «Ei»): «Eiche»,
55) LWB äächen, eechen
 ... äächen, eechen Adj. (phV. cf. Ä - «Ei»): «eichen»
56) LWB äärbelsweis
 ... äärbelsweis (phV. s. Aarbel) Adv.: «viel auf einmal, haufenweise
57) LWB Äärd
 ... Äärd (phV. cf. Ltb. 13) F.: 1) «Erde»,
58) LWB Äärdbier
 ... 2) Koll. N.: «Erdbeeren» (phV. im Pl.: iərpələn/ -ərən, ε:rpələn/
59) LWB Äärdbiewéng
 ...-biewéng F. (phV.: -biəveŋən, -beiveŋən, -biveŋən,
60) LWB äärden
 ... äärden (phV. cf. Äärd) Adj.: «irden» ä.
61) LWB Äärz
 ... Äärz M. (phV. cf. Ltb. 13; dazu im Südwesten 'eiərts): «Erz
62) LWB ääsch(t)lech
 ... ääsch(t)lech Adj., Adv. (phV.: eesch(t)lech, ääss(t)lech, eess(t)lech): 1) «außerordentlich, übertrieben»
63) LWB Ädeler, Ädeles, Ädemes, Ädermes, Äderes, Äders, Eideres
 ... Ädeler, Ädeles, Ädemes, Ädermes, Äderes, Äders, Eideres (phV. auch mit Ed-) F.: «Eidechse
64) LWB ägen, eegen
 ... ägen, eegen (im Norden phV. mit Ausfall des intervok. -g-, im
65) LWB Äifel, Äfel, Eifel
 ...Äifel, Äfel, Eifel F.: «Eifel» (phV. cf. Ltb. 66).
66) LWB Äifer
 ... Äifer M. (phV. cf. Ltb. 66): 1) «Zorn, Erregung»
67) LWB Äis
 ... Äis (phV. cf. Ltb. 66) N.: 1) «Eis»
68) LWB Älef
 ... Älef (phV. s. d. vor.) F.: «das Zahlzeichen 11
69) LWB Ämer
 ... Ämer (phV. cf. Ltb. 82) M.: «Eimer» im
70) LWB ändriechteg
 ...-driechteg (phV. -dre:çteç, -drε:çteç) Adj.:
71) LWB änewech
 ...» dafür bisw. äneg †, änewees phV. s. ewech;
72) LWB Äfalt
 ...-falt (phV. im Westen, Südw. -fO:lt, -fA:ult)
73) LWB är
 ... är, -er, -en, är PhV.: im Westen: i:ər, iε:r; im Osten vereinzelt: eiər;
74) LWB Äschen
 ... in Stadtlux., Echt.) als Sing. F. empfunden wird (phV. cf. Ltb. 12): «Asche» das Sing.
75) LWB Baarf
 ... Baarf M. (phV. cf. Ltb. 2): «Barbe, Barbus fluviatilis» (Fisch);
76) LWB Baart
 ... Baart (phV. cf. Ltb. 2) M.: «Bart»
77) LWB Baart(e)l(e)méis, -mës
 ... Baart(e)l(e)méis, -mës (phV. d. 1. Silbe cf. Ltb. 2): «Bartholomäus»,
78) LWB Bam
 ... Bam (phV. cf. Ltb. 88), Pl. Beem, Bäm M.:
79) LWB Batteralzem
 ...-alzem (phV. cf. Ltb. 3) M.: «Wermut, artemisia absynthum»
80) LWB Bau
 ... Bau (Pl. Bai, Dimin. Baichen phV. cf. Ltb. 81) M.: 1) allgem.:
81) LWB Bauch
 ... Bauch (Pl. Bäich, Dimin. Bäichelchen phV. cf. Ltb. 81) M.: 1) «Bauch»
82) LWB bäiluecht
 ...-luecht (phV. cf. Ltb. 6) lok. bes. Mos.:
83) LWB bäissen
 ... bäissen (phV. cf. Ltb. 66) trans./ intr. Verb.: «beißen
84) LWB Bäizchen
 ...Bäizchen ('bε:itsçən dafür lok. 'bε:itsən phV. d. Tonvokals cf. Ltb. 102) M.: Dim. von Bauz
85) LWB Bänk
 ... dafür auch Bank, s. d.) Pl. Bänken (phV. cf. Ltb. 16) F.: 1) «Bank»
86) LWB bedenken
 ... bedenken (phV. cf. Ltb. 16): 1) trans. Verb.: «
87) LWB bedreiwen
 ... bedreiwen (phV. s. Ltb. 63) trans. Verb.: «betreiben».
88) LWB beduecht
 ... beduecht (phV. cf. Ltb. 6) Verbadj.: 1) «bedacht, bedächtig,
89) LWB befielen
 ... Zussetz.: ubefielen Part. Prät.: befuel(en), phV. im Norden: bə'fjεlen, bə'fwalən.
90) LWB Begänknes
 ... (verliere nicht viel Worte über diese Angelegenheit) lok. phV. im Osten: bə'geŋŋknəs, bə'giŋŋknəs Zussetz.:
91) LWB begéinen, begéingen
 ... begéinen, begéingen (phV.: bə'gε:nən, bə'giŋən) trans. Verb.: «
92) LWB Begriefnes
 ... Begriefnes (phV.: bə'gre:fnis) N.: «Begräbnis»
93) LWB begruewen
 ... begruewen (phV. cf. Ltb. 7) trans. Verb.: «begraben»
94) LWB beschäden, bescheeden
 ... beschäden, bescheeden (phV. im Nordösl.: bə'Seidən) trans. Verb.: «
95) LWB besiess
 ... besiess (phV. bə'ze:əs, bə'zε:əs, bə'ze:s, bə'zε:s) Adj.
96) LWB bestueden
 ... bestueden (phV. cf. Ltb. 7) Verb.: 1) trans. «
97) LWB Besuch
 ... Besuch (phV. cf. Ltb. 72) M.: «Besuch» mir
98) LWB betrieden
 ... betrieden (phV. bə'tre:-/trε:/trədən) trans. Verb.
99) LWB betruechten
 ... betruechten (phV. cf. Ltb. 6) trans. Verb.: «betrachten»
100) LWB Beziller
 ... Beziller (phV. im Norden: bə'tsjεlər) M.: «Bezahler»
101) LWB bezuelen
 ... bezuelen (phV. cf. Ltb. 7) trans. Verb.: «bezahlen»
102) LWB Bëffchen (Bëffi), Bäffchen, Biffchen
 ... Bëffchen (Bëffi), Bäffchen, Biffchen (lok. phV. im Kant. Capellen: 'bəvei) M.: «Wandschrank
103) LWB Beicht
 ... Beicht (lok. phV. W. bε:çt / O. bεçtbeçt) F.:
104) LWB beichten
 ... beichten (phV. cf. Beicht) Verb.: 1) intr. «
105) LWB béid
 ... béid (phV.: be:t, bε:t, zu mhd. beide bit, bikt,
106) LWB Beidel
 ... Beidel (phV.: Nord. 'bεgdəl, 'begdəl, 'bεgəl, das
107) LWB beidelen
 ... beidelen (phV. cf. Beidel) trans. Verb.: 1) «Mehl
108) LWB béien
 ... béien I (phV.: Norden 'beijən, Osten 'bi:ən) trans.
 ... Besser b. wéi briechen; Part. praet.: gebéit (phV. im Norden: gə'beiçt/gə'biçt (letzteres auch
109) LWB Beilen
 ... Beilen (phV. cf. Ltb. 104) N.: «Beil» '
110) LWB Béinchen
 ... Béinchen (phV. Norden 'biŋçən, Osten 'binçən) F.:
111) LWB Bejhur
 ... Bejhur phV. zu Bonjour (s. d.).
112) LWB Bëls, Bëlz
 ... Bëls, Bëlz (lok. phV.: Béils bes. im Westen, Bails im Osten
113) LWB Bengel
 ... Bengel (Koinè: 'bεŋəl, phV.: 'beŋ-, 'biŋ-, baŋ
114) LWB bengelen
 ... bengelen (phV. s. Bengel) trans./ intr. Verb.: 1)
115) LWB Bëschof
 ... Bëschof (phV.: 'bəSəf, 'bəfəS letzteres z. B.
116) LWB Bëschtouer
 ... Bëschtouer M.: phV. für Paschtouer (s. d.).
117) LWB bichen
 ... bichen (phV. wie Bich F.) Adj.: «buchen»
118) LWB bidden
 ...(lok. 'beidən, 'bigdən), Part. pr. gebueden (phV.: -bwAdən, -bO:dən) trans. Verb.
119) LWB Biekerech
 ... Biekerech (phV. 'be:-, 'bε:-, seltener
120) LWB Bieles
 ... Bieles (phV. lokal 'be:-) ON. «Beles»,
121) LWB Bier
 ... Bier bi:ər (phV. be:ər, Norden bjε·r) N. (bisw. M.): «
122) LWB Bier
 ... Bier M. (phV. wie das N.): 1) «Bär»
123) LWB Bierg
 ... Bierg (bi:ərç, b'i·əreç, phV.: s. Ltb. 23), Pl. Bierger (bisw. Bierg)
124) LWB Biesem
 ... Biesem (phV. cf. Ltb. 24 Pl. Biesemen, Nord. u. O.
125) LWB Bläi
 ... Bläi (phV. cf. Ltb. 66) N.: 1) «Blei»
126) LWB bléid
 ... bléid (phV.: Echt. blit, Nordosten blikt) Adj.: meist
127) LWB Bleil
 ... Bleil (lok. phV.: häufig bləl, blεl, Osten auch: 'blAiəl, '
128) LWB bléimelen
 ... bléimelen intr. Verb. häufige lok. phV. zu
129) LWB bleiwen
 ... bleiwen (phV. cf. Ltb. 63) intr. Verb.: «bleiben»
130) LWB blénken, blénkzen
 ... blénken, blénkzen (phV.: Osten um Vianden bisw. 'bliŋŋkən, Norden: '
131) LWB bliederen
 ... bliederen (phV.: 'ble:d-, 'blε:d-, '
132) LWB Blimmchen
 ... Blimmchen (phV. Osten und Norden 'bleimçən) F.: 1)
133) LWB blond
 ... blond (phV. cf. Ltb. 45) Adj.: «blond»;
134) LWB bluddeg
 ... bluddeg (lok. phV. cf. Ltb. 71) Adj.: «blutig» (eigtl.
135) LWB bludden
 ... bludden (lok. phV. cf. Ltb. 71) intr. Verb.: «bluten»
136) LWB Blumm
 ... Blumm (lok. phV. im Nord. u. Osten: Bloum) F.: 1)
137) LWB Blutt
 ... Blutt (lok. phV. cf. Ltb. 71) N.: 1) «Blut»
138) LWB Bommenzinnes, Bommenzënnes
 ... umdrehen, wenn es Mitternacht vom Turm der Nikolauskirche schlägt. phV.: Bommezinnes, Zënnebommes (= Skt. Nepomucenus) Ra.:
139) LWB Bommert
 ... Bommert (lok. phV. des Südwestens) M. = Bongert (s. d.)
140) LWB Bonjour
 ... Bonjour (Ton: meist 2 aber auch 1) (phV.: bə'ʒu·ər, Osten: pə'ʒu·ər): 1)
141) LWB Bordür
 ... Bordür (Ton: 1 u. 2) (lok. phV: bro'dy:r, brA'di:r u. ä.) F.:
142) LWB Boun
 ... Boun (phV. s. Ltb. 96 Dim. ibid.) F.:
143) LWB Brand
 ... Brand (phV. cf. Ltb. 4) Pl. Bränn (Osten: Breen) M.
144) LWB Brau-
 ... Brau- (phV.: Bra-) : (in allen Kompos. Ton:
145) LWB Brauch
 ... Brauch (phV. cf. Ltb. 79) M.: «Brauch, Sitte»
146) LWB brauchen
 ... brauchen (phV. cf. Ltb. 79) trans. Verb.: 1) «benutzen,
147) LWB Braulecht
 ... Bed. «Hochzeit» angenommen, anders die folg. phV.:
148) LWB Braut
 ... Braut (phV. s. Ltb. 81), Dim. Braitchen, Pl. Bräit, Brait
149) LWB Bräi
 ... Bräi (phV. cf. Ltb. 66) M.: «Brei»
150) LWB Brautemännchen
 ...Brautemännchen (Rammeldingen), (phV. s. Ltb. 81) M.: «Bräutigam».
151) LWB Brëll
 ... Brëll (brəll phV. cf. Ltb. 30) M.: 1) «die Brille
152) LWB bréngen
 ... bréngen (Part. Prät. bruecht dazu phV. cf. Ltb. 6) trans. Verb.: «bringen»
153) LWB brennen
 ...(Osten: 'bre:nən) Part. Prät. gebrannt (dazu lok. phV. cf. Ltb. 5) Verb.: 1) intr.:
154) LWB Bridderchen
 ... Bridderchen (phV. s. Ltb. 71) M.: «Brüderchen», häufig
155) LWB briechen
 ... briechen II (phV. cf. Ltb. 23) Verb.: A) trans.:
156) LWB Briet
 ... Briet (phV. cf. Ltb. 24) Pl. Brieder N.: 1)
157) LWB Britt
 ... Britt (phV. cf. Ltb. 73) F.: 1) «Fleischbrühe»
158) LWB brong
 ... brong (phV. s. Ltb. 80) Adj.: «braun» de
159) LWB Broochmount
 ...M.: «Juni» (im Oesling etwas später), phV. im Norden: brO:mo:nt de laange B. (die Zeitspanne
160) LWB Broschtlapp
 ...-lapp (phV.: Broschlapp, Brostlapp, Vianden, Echt.: Brostlap) M.
161) LWB Brout
 ... Brout (phV. cf. Ltb. 95 Pl.: Brout; Echt. neben
162) LWB Brudder
 ... Brudder (lok. phV. s. Ltb. 71 Pl. Bridder u. Var.
163) LWB brueden
 ... brueden (phV. d. Hpttonvok. cf. Ltb. 7) Verb.: 1)
164) LWB Buch
 ... Buch II (phV. cf. Ltb. 72) Dim. Bichelchen, Pl. Bicher (cf.
165) LWB Buch
 ... Buch III (phV. cf. Ltb. 72) = Bich (s. d.); dazu
166) LWB Buecht
 ... Buecht (lok. phV. cf. Ltb. 6) F.: «Nutzen, Vorteil, kleiner Beitrag
167) LWB Buedem
 ... Buedem (phV. cf. Ltb. 7) Pl. Biedem M.: 1)
168) LWB buerbes, buerféiss
 ... buerbes, buerféiss Adj. = phV. zu baarbes (s. d.).
169) LWB Bunn
 ... Bunn (phV. cf. Ltb. 8) F.: «Bahn»
170) LWB Buurschënd, Buurscht
 ... Buurschënd, Buurscht (phV.: bu·eSt, 'burSt, 'burəSt) ON.: «
171) LWB Buurgermeeschter, -määschter
 ... Buurgermeeschter, -määschter (Ton: 3) (phV. s. Meeschter) M.: 1) «Bürgermeister»
172) LWB Da
 ... Da (phV.: Nordösl. dε:u, Echt. da:u, Südwesten dO:)
173) LWB Daach
 ... Daach (phV.: Norden: da:ç, Echt.: 'dO:γən,
174) LWB daën
 ... daën (phV.: Norden 'dAuən, Echt. da:uən, Südwesten dO:ən)
175) LWB daf
 ... daf (phV.: da,f, do:f, bisw. do·uf, Südwesten dO:f)
176) LWB Daf
 ... Daf meist M. (bisw. F.) (lok. phV. cf. daf Adj.): 1) «Taufe»
177) LWB daidoër
 ... M.: «Quälgeist» (Doër = lok. phV. zu Dar, Där «Dorn»);
178) LWB Daimchen
 ... Daimchen (lok. phV. Dëmmchen) M.: 1) Dim. von Daum
179) LWB daimelen
 ... daimelen (lok. phV. dëmmelen) trans. Verb.: «zwischen Daumen und Zeigefinger
180) LWB Damp
 ... Damp (lok. phV. cf. Ltb. 4) M.: 1) «Rauch, Dampf
181) LWB Dank
 ... Dank (lok. phV. cf. Ltb. 4) M.: «Dankgefühl, Danksagung»
182) LWB Danz
 ... Danz (lok. phV. cf. Ltb. 5) M.: 1) «Tanz»
183) LWB danzen
 ... danzen (lok. phV. cf. Ltb. 5) trans./ intr. Verb: 1) «
184) LWB Daum
 ... Daum (lok. phV. cf. Ltb. 77 cf. Palgen, Studien zur Lautgeogr. Lx.
185) LWB Daum(s)déck
 ...» (s. Daimerléck); 2) in der lok. phV.
186) LWB dauschen
 ... dauschen (lok. phV. cf. Ltb. 74) intr. Verb.: 1) «rauschen
187) LWB dausend
 ... dausend (lok. phV. cf. Ltb. 74) Num.: «tausend» (Grundzahl)
188) LWB Däärbech
 ... Däärbech ON. lok. phV. zu Déier- bech (s. d.).
189) LWB Däisselt, Däässelt
 ... Däisselt, Däässelt M.: lok. phV. des Ostens zu Täissel (s. d.).
190) LWB dämpen
 ... dämpen (phV. s. Ltb. 14) Verb.: A. intr.:
191) LWB Dänne(n)-
 ... des auslaut. -n s. Fußn. S. 5 phV. cf. Dänn)
192) LWB de
 ... s) de vrecks (ich schlage dich, daß du verreckst); phV.: das diesem de vorausgehende -s
193) LWB déiden
 ... déiden (lok. phV. Nordosten 'digdən, weiter südl. 'didən) trans.
194) LWB Déider
 ... Déider (lok. phV. cf. d. vor.) M.: «Täter»,
195) LWB déidlech, déitlich
 ... déidlech, déitlich (lok. phV. cf. déiden) Adj.: «tödlich».
196) LWB dëmpen
 ... dëmpen (lok. phV. cf. Ltb. 30) trans. Verb.: «schmoren, in geschlossenem
197) LWB déngen
 ... déngen (lok. phV. s. Ltb. 100) intr. Verb.: 1)
198) LWB denken
 ...: dA:it da:çt), Part. Praet.: geduecht (ähnl. phV. wie d. vor.), Konj. Praet.: dA:it
199) LWB dënschtes
 ... dënschtes (phV. s. d. vor.) Adv.: «dienstags».
200) LWB desertéieren
 ... desertéieren (phV.: dësëtéieren, tësetéieren) intr. Verb.: «desertieren».
201) LWB Deserteur
 ... Deserteur M.: «Deserteur» lok. phV.: Tësetéier(ten).
202) LWB diebelen
 ... diebelen (phV.: Nord. d'jεbələn, spor. quer durch das nörd.
203) LWB dierfen, daarfen, däärfen, duerfen
 ... dierfen, daarfen, däärfen, duerfen (lok. phV.: Süden 'dO·Arfən, Mosel: 'də:rfən, 'dərfən,
204) LWB dierfzeg
 ... dierfzeg (phV. cf. dierf) Adj.: «muffig».
205) LWB Diessel
 ... Diessel (lok. phV.: Ösling 'djεsəl, nördlich und östlich Gutland '
206) LWB Digel
 ... Digel ('dijəl lok. phV.: 'diʒəl, Echt.: 'di:jəl, Vianden:
207) LWB diirzen
 ... diirzen (phV. s. dir «ihr») trans. Verb.: «
208) LWB dir
 ... dir (di:ər), -lok. phV.: im Westen von Esch a. d. Alzette bis Besslingen
209) LWB Domm
 ... Domm M.: phV. zu Daum (s. d.).
210) LWB Donneschteg
 ... sei Brudder, «Donnerstag nach Aschermittwoch» lok. phV. im Südwesten:
211) LWB Donst
 ... Donst (phV.: südl. einer Linie Künzig-Wellenstein häufig don:St,
212) LWB Doud
 ... Doud (lok. phV. s. Ltb. 95) M.: «Tod» (gebraucht
213) LWB Disschen, Déischen
 ...Disschen, Déischen (phV.: Ostrand dus, du,s, du:s, Dim. 'disçən)
214) LWB dout
 ... dout (lok. phV. cf. Doud) Adj.: 1) «tot»
215) LWB Dram, Drom
 ... Dram, Drom (phV.: Nordösl. drO:m bisw. drO:am) M.:
216) LWB dräi
 ... dräi (phV. cf. Ltb. 66) Num.: «drei» zu
217) LWB Dréi
 ... Dréi I (lok. phV. Osten dri; Westen drein, Nordostösling sporadisch drin, driŋ)
218) LWB Dréi
 ... Dréi II (lok. phV. Osten dri, Nösl. sporadisch 'drinər, 'driŋər,
219) LWB dréideg, dréieg, dréig
 ... dréideg, dréieg, dréig (phV. Osten: 'dridiç, Nösl.: 'drigdiç) Adj.
220) LWB dreiwen
 ... dreiwen (phV. s. Ltb. 63 Nord. u. Osten Praet.: ech
221) LWB drénken
 ... drénken (lok. phV. s. Ltb. 29) trans. Verb.: «trinken»
222) LWB dreschen
 ... dreschen (lok. phV. s. Ltb. 20) trans./intr. Verb.:
223) LWB Dressur
 ... Dressur (phV. Osten drə'zur) F.: «Dressur».
224) LWB droen, dron
 ... droen, dron trans. Verb.: Flexion und phV.: Inf. Westen: drouen; Ind. Präs.: ech dro(e)n,
225) LWB Dronk
 ... Dronk (lok. phV. cf. Ltb. 45) M.: 1) «Trunk»
226) LWB drun
 ... drun (phV.: Nordösl. dran, Mittelösling und Osten: drOOn, Stadtlux.
227) LWB du
 ... du (phV. cf. Ltb. 49) betont
228) LWB Duch
 ... Duch (lok. phV. des Tonvokals cf Ltb. 72; Endkonsonant überall erhalten: Gutland
229) LWB Diederchen
 ...Diederchen (lok. phV., Nordösl. 'djεdər Sing.) 1) «
230) LWB duer
 ... duer (lok. phV. cf. Dar) M.: 1) «Dorn»
231) LWB Dueref
 ... Dueref (lok. phV. Ltb. 36)
232) LWB Duerscht
 ... Duerscht lok. phV.
233) LWB dun
 ... dun (phV.: im Großteil des Landes gelten umlautlose Formen des Inf.
234) LWB durech
 ... durech (lok. phV. wie oben) II Adv.: «durch» (hindurch)
235) LWB durech
 ... durech (lok. phV. wie oben) III Adj.: «entzwei, zerbrochen»
236) LWB ech
 ...ech (eç) Pers. Pron. 1. Sg.: Flexion u. phV.: Nom. Koinè ech (eç), Nordösling und Ostrand ich
237) LWB Edem
 ... Edem II M.: 1) phV. zu Ädem «Eidam»; 2) «kleinere,
238) LWB eescht, ierscht
 ... eescht, ierscht, Nösl.: ärest (lok. phV. Nordösl. 'εrəst, 'εrənst) Adj.: «ernst
239) LWB Eescht, Ierscht
 ... Eescht, Ierscht, Nösl.: Ärest (lok. phV. Nordösl. 'εrəst, 'εrənst) M.: 1)
240) LWB Éi(ch)
 ... Éi(ch) (phV. Nordosten i·, i·ç) F.: «Ähre»
241) LWB éi
 ... éi (phV.: Nordosten: i·) Konj.: «ehe, bevor»
242) LWB eidel, eddel, eggel, egdel
 ... eidel, eddel, eggel, egdel (phV. s. Palgen, Studien zur Lautgeographie, S. 36 u. Karte 14)
243) LWB éidersen, éiderzen, idderzen
 ... éidersen, éiderzen, idderzen (phV.: Ösl.: 'igdrijən, 'igdritsən) intr. Verb.
244) LWB éier
 ... éier (phV. wie oben) II Konj.: «ehe» du
245) LWB Éier
 ... Éier (phV.: Nordosten: 'i·ər) F.: 1) «
246) LWB Éierlechkät
 ... Éierlechkät (phV. Osten: 'iər-) F.: «Ehrlichkeit
247) LWB éig(t)en
 ... éig(t)en phV.: éien, Mosel: iigten, Echt.: igen,
248) LWB Eil
 ... Eil (phV. des Westens: εl, əl) I F.: «Eile
249) LWB Eilespill
 ... Eilespill (phV. wie Eil; dazu Osten: -Spi:(ə)l) M.
250) LWB Éim
 ... Éim (phV. Osten: i:m, im) M.: 1) «Mutterbruder
251) LWB Éimchen
 ... Éimchen (phV.: Westen Éimtchen, Osten: Imchen) M.:
252) LWB éimeg
 ... éimeg (phV. Osten: 'imiç, 'i:miç) Adj.: «wund,
253) LWB äis
 ... pers. Pron. 1. Pl.: «uns» phV.: Ostrand éis, is (i:s), ees (e:s), unbetont ës
254) LWB eis, äis
 ...II Poss. Pron. der 1. Pl. «unser», phV.: s. d. vor. Flexion im Sg.: Nom.
255) LWB éischt
 ... éischt (phV. Osten: iSt, i·St) Flexion: M. éischten, F. und
256) LWB éischtens
 ... éischtens (phV. siehe das vor.) Adv.: «erstens»
257) LWB éischter
 ... éischter (phV. s. Ltb. 86) Adv.: 1) «früher»
258) LWB éischterlech
 ... éischterlech (phV. Nordosthälfte -st-, Ostrand 'ist
259) LWB Eisen
 ... Eisen (phV. cf. Ltb. 63) N.: 1) «Eisen»
260) LWB Ell
 ... Ell F.: = lok. phV. zu Eil I und II.
261) LWB eluer
 ... eluer (phV. des Tonvokals cf. Ltb. 7) Adv.: «dahin, auf
262) LWB ëmgeréiz
 ...-geréiz (phV.: -'rits, -'riçts,
263) LWB Engel
 ... Engel (phV. Echt.: 'e:ŋəl) I M.: 1)
264) LWB Eng(e)land
 ... Eng(e)land (phV. Echt. 'e:ŋ-) N.: gewöhnl. «
265) LWB Eng(e)länner
 ... Eng(e)länner (phV. Echt. 'e:ŋ-) M.: 1)
266) LWB Engt
 ... Engt (phV. Echt.: e:ŋt) F.: «Enge»
267) LWB Enn
 ... Enn (phV. Echt.: e:n, ε:n) N.: 1) «
268) LWB entdeën
 ...-deën, -däën (phV.: Osten -tiën, Nord. -dägen,
269) LWB entgéint
 ...-géint phV.: Osten -gint, spor. im Gutland
270) LWB entloossen
 ...-leën, -läën, -län phV. Ösling: -legen, -lägen, -léigen
271) LWB entweder
 ...-weder lok. phV.: -wid(d)er, alt -wodder
272) LWB entwinnen
 ...-winnen (lok. phV.: --, --
273) LWB erengen
 ... erengen (phV. Osten: -'e:ŋən) trans. V.: «
274) LWB erfanken
 ... erfanken (phV. cf. Ltb. 4 u. 5; dazu -fa·uŋ:kən
275) LWB Erfënt
 ... Erfënt (phV. cf. Ltb. 30) F.: «Finte, Vorstellung, List»
276) LWB erschéngen
 ... erschéngen II zu Schong (Schuh), phV.: erschéingen trans. V.: «neue Vorderschuhe machen
277) LWB eran
 ... eran (Ton: 2) phV.: allgemein mit kurzem a, Stadtluxemburg.: ə'ra:n,
278) LWB eraus
 ... eraus (Kurzform: raus) lok. phV. cf. Ltb. 79 Adv.: «heraus, hinaus»
279) LWB eréischt
 ... eréischt (phV. cf. éischt)
280) LWB erun
 ... erun (phV. cf. Ltb. 8; dazu Stadtlux: eruen) Adv.: «
281) LWB ewell
 ... ewell (phV. s. d. vor.) Konjkt.: «weil»
282) LWB Faarf
 ... Faarf (phV. des Vokalismus cf. Ltb. 2, außerdem Ostsaum um Echt.:
283) LWB Faart
 ... Faart (phV. cf. Ltb. 2) F.: 1) «Fahrt, Lastenbeförderung
284) LWB faarweg
 ... faarweg (phV. cf. Faarf) Adj.: «farbig, bunt»
285) LWB Faass
 ... Pl. Fässer, Dim. Fässchen (s. d.) phV. des Pl. Feesser, Fäässer (Ostrand), Faasser (veraltet an
286) LWB Fall
 ... Fall (fAll, lok. phV. Osten: fa·l, Südwesten: fO:ll) M.: 1)
287) LWB Fank
 ... Fank (phV. cf. Ltb. 4), Pl.: Fanken I M.:
288) LWB Fank
 ... Fank (phV. cf. Ltb. 4), Pl.: Fäng, Fänk II M.
289) LWB Far
 ... Far (phV.: fO·Ar, Nordösl.: Farel) I M.:
290) LWB Far
 ... Far (phV.: fO·Ar allgem. ländlich) II M.: «Stier,
291) LWB Vaul
 ... Vaul (fA:ul fε:ul) M. = lok. phV. zu Vull (s. d.).
292) LWB faul
 ... (kurz fAul Ostrand fε:ul sonstige phV. cf. Ltb. 76) Adj.: 1) «faul»
293) LWB faul
 ... faul (lang fA:ul häufige ländliche phV. fε·ul) Adj.: «träge» (dafür auch:
294) LWB faulen
 ... faulen (kurz 'fAulən lok. phV. cf. Ltb. 76, bzw. die Karte 7 bei Palgen, Stud.
295) LWB faulzeg
 ... faulzeg (Au mit ähnl. phV. wie das kurze faul s. d.) Adj.
296) LWB faulzen
 ... faulzen (Au phV. cf. d. vor.) intr. Verb.: «faulig riechen
297) LWB Fauscht
 ... Fauscht (A:u) phV. -st cf. Ltb. 79) Pl. Fäischt
298) LWB fautelen
 ... fautelen (lok. phV. cf. Ltb. 81) intr. Verb.: 1) «betrügen
299) LWB fäerdeg, fierdeg, feerdig
 ... fäerdeg, fierdeg, feerdig (Osten) (lok. phV. cf. Ltb. 13; dazu im Südwesten vereinzelt fäerden) Adj.
300) LWB fäerten, fier(e)chten, feerchten
 ... fäerten, fier(e)chten, feerchten (phV. cf. Ltb. 13/23), Part. Praet.: allgem. gefaart,
301) LWB Fäertert
 ... Fäertert (phV. cf. d. vor.) M.: 1) «furchtsamer
302) LWB fäin, fein
 ... fäin, fein (allgem. unterschiedlos ε:i/Ai; phV. cf. Ltb. 67) Adj./Adv.: 1)
303) LWB fäl, feel
 ... fäl, feel (lok. phV. cf. Ltb. 83) Adj.: «feil, verkäuflich»
304) LWB Fändel, Fuendel
 ... dem selten gebr. Funn s. d.) lok. phV.: Fundel, Foandel, Nordösl.: 'fjεndəl, Pl.
305) LWB fändelen
 ... fändelen (phV. Nordösl.: 'fjεndələn) intr. Verb.: 1)
306) LWB fänken
 ... fänken (phV. s. Ltb. 16), Part. Praet.: gefaang(en), Ösl. gefongen,
307) LWB Februar
 ... Februar (phV. bisw. 'fe:bwa:r),
308) LWB Feier
 ... Feier (lok. phV. cf. Ltb. 63) N.: 1) «Feuer»
309) LWB véier
 ... véier (spor. phV. 'fe·ər fε·ər) Num.: «vier»
310) LWB Feil
 ... Feil (fAil phV. des Tonvokals cf. Ltb. 65) F.: «Feile»
311) LWB feilen
 ... feilen (phV. cf. Feil) trans. Verb.: 1) «feilen
312) LWB Feler
 ... Feler (phV. cf. d. vor.) M.: 1) «Fehler,
313) LWB Féngeg
 ... Féngeg (lok. phV. 'fe·iŋiç) ON.: «Fingig», Gem.
314) LWB féngen, fengen
 ... féngen, fengen ('feŋən 'fεŋən, phV.: Westen 'fe·iŋən, Osten 'fe:ŋən), Part.
315) LWB fénkelen
 ... fénkelen (lok. phV. Westen 'fe·iŋkə- lən) intr. Verb.:
316) LWB Fënster
 ... Fënster (lok. phV. -Stər südlich einer Linie Küntzig-Ahn
317) LWB Fënt
 ... Fënt (lok. phV. des Westens: fə:nt, fe·int) F.: 1) «
318) LWB ver-
 ... ver- (fər-), phV.: das -ə- ist häufig labil
319) LWB veraffrontéieren
 ... veraffrontéieren (phV.: -affrantéieren) trans. Verb.: «vor
320) LWB verblimm(el)en
 ... (s. blimmelen); 2) Osten (in der lok. phV. verbléimelen): «betören, umgarnen, begaukeln» en huet d'
321) LWB Verbott, -buet, -batt
 ... am Verbatt (gesetzliche Schonzeit); 2) in der phV = Bueter (s. d.).
322) LWB vermudden
 ... vermudden (phV.: Ostrand vermouden, Westösl. vermugden) trans. Verb.:
323) LWB versaumen
 ... versaumen (phV. cf. Ltb. 77) trans. Verb.: «versäumen»
324) LWB verzieren
 ... verzieren (phV. des Tonvok.: -- -e:
325) LWB fiddereg, féid(e)reg
 ... fiddereg, féid(e)reg (lok. phV. cf. Ltb. 71) Adj.: «ein Fuder fassend»
326) LWB fidderen
 ... fidderen (lok. phV. cf. Ltb. 71) Verb.: A. trans. «
327) LWB Fiedemchen
 ... Fiedemchen (lok. phV. cf. Ltb. 23) M.: «kleiner Faden»
328) LWB Fieder
 ... Fieder (lok. phV. cf. Ltb. 23) F.: 1) «Vogelfeder»
 ...») im Nösl. nicht einheimisch, dafür Plomm (lok. phV. zu Plaum s. d.); 2) «
329) LWB Fiels
 ... Fiels (phV. cf. Ltb. 23 Pl. Fielzen, Fielsen, Feelsen), F.
330) LWB fierwen
 ... fierwen (lok. phV. cf. Ltb. 23) Verb.: 1) «färben»
331) LWB Fiescht
 ... Fiescht (lok. phV.: fε:St fe:St fε:əSt fiε:St) F.: «Ferse
332) LWB Fieschter
 ... Fieschter (phV. s. Ltb. 41) M.: «Förster» (auch:
333) LWB Villchen
 ... Villchen (Pl. Villercher im Gemeinlx. sonstige phV. cf. Vigelchen u. Ltb. 50) M.: Dim. zu
334) LWB Finchen
 ... Finchen (lok. phV. Westen: /fi:ntçən, sonst auch häufig /
335) LWB vir
 ... lx. Mundartbereich in der einen Lautform fi:r fi·ər (lok. phV. des Ostens fe·ər, des Nordöslings fir unbetont
336) LWB Virbräitchemann
 ... dem Bräitchemann säi Brudder oder e Koséng) lok. phV. des Nordöslings: /fi:rbregdjəm /firbrigdər (cf.
337) LWB fisteren
 ... fisteren I lok. phV. zu féischteren (s. d.), dazu:
338) LWB Fitsch
 ... Fitsch III F. lok. phV. zu Féitsch (s. d.).
339) LWB fixéieren
 ... fixéieren (lok. phV. fəg/zeiərən) trans. Verb.: 1)
340) LWB flackeren
 ... «flackern» in dieser Bed. dazu die phV.: flaggeren, flakeren, flaken d'Luucht flackert (das
 ... «zwinkern» in dieser Bed. dazu die phV.: fackelen, flankéieren (ähnlich auch bléckzen) e flackert
341) LWB Flagrant délit
 ... Flagrant délit (wie frz., phV.: flA/- grAŋ /li:)
342) LWB Flanchet
 ... Flanchet (wie frz. nur Ton: 1, phV. /flÃ:Si) M.: «Mittelstück vom Ochsen
343) LWB fléien
 ... fléien (phV. des Inf. s. Ltb. 99, dazu spor. im westl. Ösling:
344) LWB fliddeg
 ... fliddeg (lok. phV.: Osten fléidig, Nordwestösl.: fligdig) Adj.:
345) LWB Flou
 ... Flou (Pl. Fléi lok. phV. des Ostens: Flu, Fli) F.: «Floh»
346) LWB Fluch
 ... Fluch (lok. phV.: cf. Ltb. 72) M.: «Fluch, Verwünschung»
347) LWB fluchen
 ... fluchen (lok. phV.: cf. Ltb. 72) intr. Verb.: 1) «
348) LWB Flued
 ... Flued (lok. phV. cf. Ltb. 7) Plur. Flueden, Dim. Fliedchen (s.
349) LWB Fluess
 ... Fluess (lok. phV. cf. Ltb. 7) M.: «Flachs» Hoer
350) LWB Vollek
 ... Vollek (lok. phV. cf. Ltb. 39) N.: 1) «Volk»
351) LWB Fortun
 ... (in dieser Bed. nur im Nordösl. in der lok. phV. ford/a:) far e Schrack forta(n); 4)
352) LWB Fouerwierken
 ...-wierken lok. phV. für das geläufigere furwierken (s. d.).
353) LWB Fra
 ... Fra (lok. phV. cf. Ltb. 89), Dim.: Frächen (s. d.),
354) LWB Frankräich
 ... Frankräich (lok. phV. Westen /frÃ:ŋk- /frO:ŋk-
355) LWB Frächen
 ... Frächen (lok. phV. Echt. u. äußerstes Nösl. /frA·içən) Pl. Frächercher
356) LWB fräen, freën
 ... fräen, freën (lok. phV. Echt. und nördlichstes Ösl. /frA·iən, Echt. Part.
357) LWB Fräsch
 ... Fräsch (lok. phV. cf. Ltb. 33) lok.: Pl.: Frääschen (Lieler)
358) LWB fréi
 ... fréi (phV. cf. Ltb. 69) Adj.: «früh, frühzeitig»;
359) LWB Freideg
 ... Freideg (lok. phV. s. Ltb. 65, Bruch, Grdleg., Karte 47/I,
360) LWB frieden, frëdden
 ... frieden, frëdden (lok. phV.: nördl. u. östl. Gutland /fre:dən, Ösl.
 ...frjεdən Part. Praet.: gefrueden mit den phV. entsprechend Ltb. 37, sowie gefrëtt, gefrott, -dden
361) LWB friem
 ... friem (lok. phV.: nördl. Gutland fre:m, Osten um Echt. frim,
362) LWB Friemd
 ... Friemd (lok. phV.: fre:mt, frimt, frεmt, frjεmt) F.: «Fremde
363) LWB Friess
 ... Friess (lok. phV. cf. friessen) F.: «reichliches Essen, Gelage»
364) LWB friessen
 ... friessen (lok. phV.: nördl. u. östl. Gutland /fre:sən, Westen,
365) LWB frou
 ... frou (phV. cf. Ltb. 94) Adj.: 1) «
366) LWB Fudder
 ... Fudder I (lok. phV. cf. Ltb. 71) N.: «Fuder», und
367) LWB Fudder
 ... Fudder II (lok. phV. cf. Ltb. 71) N.: 1) «Futter»,
368) LWB Fudder
 ... Fudder III (lok. phV. cf. Ltb. 71) N.: «Futtertuch, Unterfutter»
369) LWB Fuedem
 ... Fuedem (lok. phV. cf. Ltb. 7 Knaphoscheid: Fodem Dim. Fiedemchen)
370) LWB Vueder
 ... Vueder (lok. phV. cf. Ltb. 7) M.: 1) «Vater, der
371) LWB Fuel
 ... Fuel (lok. phV. cf. Ltb. 37) M.: «Fohlen» wéi
372) LWB Fuer
 ... Fuer (lok. phV. cf. Ltb. 7) N., F.: 1) «
373) LWB fuerderen
 ... fuerderen (lok. phV. faarderen, foarderen, Echt.: /fo:ədərən, Ösl.
374) LWB fueren
 ... fueren (lok. phV. cf. Ltb. 7) Nösl.: ich furr (ich fuhr)
375) LWB Fues
 ... Fues, Echt.: Foas (lok. phV. cf. Ltb. 7, dazu Pl. Fuesen, Fies(en), Foasen) F.
376) LWB Fuesent
 ... Fuesent (lok. phV. Westen: Fuejhent, Ost.: Foasent),
377) LWB Vull
 ... Vull (lok. phV.: Vianden Vul (fu:l), Ost. Vugel, Vuël, Ösl.
378) LWB vun
 ... vun (lok. phV. cf. Ltb. 8) Präposition: «von» in
379) LWB Gaarf
 ... Gaarf (ga·rf, auch Garef, Goref (Knaphoscheid) phV. gO:Arf, gu:ərf) F.: «Garbe»
380) LWB Gaart
 ... Gaart (lok. phV. s. Ltb. 2 Pl.: Gäert/Gaarden,
381) LWB Gaaschel(t)
 ... Gaaschel(t) (lok. phV.: Gauschel, Gäischel, Goaschel, Nösl. /gO:səl)
382) LWB Gaft
 ... Gaft N. = phV. zu Gëft (s. d.).
383) LWB Gank
 ... Gank (lok. phV. cf. Ltb. 5) M.: 1) «das Gehen,
384) LWB ganz
 ... ganz (lok. phV. s. Ltb. 5) Adj./Adv.: 1) «
385) LWB Gaus
 ... Gaus III F. = lok. phV. des Südwestens zu Gäns (s. d.).
386) LWB gängelen
 ... gängelen (lok. phV. Osten: geengelen) trans. Verb.: «gehen tun»
387) LWB gär(en)
 ... gär(en) (phV.: Nösl. jε:ərən, jεrən, Echt. gε:iər, Stadtlux. gi:ər(ən))
388) LWB Gedich(er)s
 ... Gedich(er)s (lok. phV. cf. Duch) N.: 1) allg.:
389) LWB Gefill
 ... Gefill (lok. phV. cf. fillen) N.: 1) «Gefühl»
390) LWB Gefolls
 ... Gefolls phV. für Gefëlls (s. d.).
391) LWB Gefor
 ... Gefor (lok. phV. cf. Ltb. 54) F.: «Gefahr» e
392) LWB Geläf, Geleef
 ... Geläf, Geleef (Pl. Geläwer lok. phV. Echt.: Klääf, Nösl.: Gléif) N.:
393) LWB gelift
 ... gelift (lok. phV. Osten geléift, West. geloift) 3. Sg. Ind. Präs.
394) LWB gemächlech, gemälleg
 ... gemächlech, gemälleg (lok. phV. Osten gemelig) Adj.: 1) «gemütlich, langsam
395) LWB Geméis
 ... Geméis (lok. phV. Osten Gemis) N.: 1) «Gemüse»
396) LWB Gemeng
 ... Gemeng (lok. phV. Nordösl. Geméin, Ostrand Gemän, Gemeen) F.: «
397) LWB gemeng
 ... gemeng (lok. phV. Nordösl. geméng und geméin, Osten gemän, gemeen)
398) LWB gemenger-, gemenkerhand, gemenk(er)lech, gemengesdeels
 ... gemenger-, gemenkerhand, gemenk(er)lech, gemengesdeels (lok. phV. cf. d. vor.) Adv.: «gewöhnlich,
399) LWB gemitt(ek)lech, gemitterlech, geméit(er)lech
 ... gemitt(ek)lech, gemitterlech, geméit(er)lech (phV. cf. d. vor.) Adj.: 1) «gemütlich
400) LWB genuch
 ... genuch (lok. phV.: Stadtlux. genoch †, sporadisch genich, Ostrand genouch,
401) LWB Geriicht
 ... Geriicht (lok. phV. Nordösl. u. Süden Gerit Pl. Geri(ich)ter) N.
402) LWB Gespenst
 ... Gespenst (lok. phV. im Westen Gespäenz) N.: «Gespenst»
403) LWB Gestalt
 ... Gestalt (lok. phV. cf. Ltb. 3) F.: «Gestalt» wat
404) LWB Gestank
 ... Gestank (lok. phV. cf. Ltb. 5) M.: 1) «Gestank»
405) LWB Gewalt
 ... Gewalt (lok. phV. cf. Ltb. 3) F.: 1) «Kraftanstrengung, Kraftaufwand
406) LWB Gewan
 ... Gewan (lok. phV. Norden Gewann) F.: «Gemarkung, Feld»
407) LWB gewäerden
 ... gewäerden (lok. phV.: Stadtlux. alt gewierden, Osten gewäieren, gewäierden) intr.
408) LWB gewuer
 ... gewuer (lok. phV. cf. Ltb. 10) Adj.: «gewahr» ech
409) LWB géissen
 ... géissen (Part. Praet. gegoss lok. phV. Nordösl. giissen) Verb.: A. trans.:
410) LWB gelt
 ... man mit dir anredet) gel(d)u, gedu, gelau (phV. sub du ähnlich nëdu) alle Komp.
411) LWB Gied
 ... Gied (phV. cf. d. folg.),
412) LWB Giewel
 ... Giewel (lok. phV. cf. Ltb. 24) M.: «Giebel» den
413) LWB Gif
 ... Gif (Pl. Giwen lok. phV.: Ostrand Géif, aber Echt., Vianden
414) LWB Gimm(chen), Gimmel(chen)
 ... Gimm(chen), Gimmel(chen) (lok. phV.: Gëmm-, Gomm-) M.:
415) LWB Gins(t)
 ... Gins(t) (lok. phV.: Giins(t), Giens(t), Geens(t), Gëns(t), Westen Géins(t)
416) LWB gliesen
 ... gliesen (lok. phV. cf. d. vor.) Adj.: «gläsern»
417) LWB Graff
 ... Graff M.: lok. phV. zu Grëff (s. d.) im Nösl. Syn.
418) LWB grailen
 ... grailen lok. phV. zu graulen (s. d.).
419) LWB gréisstendääls, -deels
 ... gréisstendääls, -deels (lok. phV. s. d. vor.) Adv.: «größtenteils».
420) LWB grinschen
 ... grinschen seltenere lok. phV. zu grunschen (s. d.).
421) LWB grobb
 ... Kellerdir Echt.: grobb a grof (lok. phV. zu graff s. d.); dazu die Abl.
422) LWB Grond
 ... Grond (lok. phV. cf. Ltb. 45 Dat. am Gronn, Pl. Grënn)
423) LWB Groussmamm
 ... auch: Grouss, Grous(el)i (mit den sub grouss vermerkten phV.) sot déng G.? (cf. auch Ditti,
424) LWB Gued
 ... Gued (lok. phV. cf. Ltb. 37 Ostrand neben go,t auch go·di)
425) LWB gueden
 ... gueden (lok. phV. cf. Ltb. 7 allg. veraltet oder ländlich)
426) LWB Gueder
 ... Gueder (lok. phV. cf. Ltb. 7) M.: 1) «zweiteilige Türe,
427) LWB guer
 ... guer (lok. phV. cf. Ltb. 7) Adv.: «gar sehr»
428) LWB Guet
 ... Guet (lok. phV. cf. Ltb. 7) M. (gelegtl. F.): 1) «
429) LWB Gutt
 ... Gutt (lok. phV. cf. d. vor. Pl. Gidder, Ostrand Géider)
430) LWB Gu(u)ss
 ... Gu(u)ss F.: seltene lok. phV. zu Gäns (s. d.).
431) LWB Guwelement
 ... Guwelement N. häufige lok. phV. zu Gouvernement (s. d.)— gängig im Arloner Raum.
432) LWB haapt-
 ... haapt- / Haapt- (lok. phV. cf. Ltb. 88, daneben häufig auch haup(t)-)
433) LWB Haart
 ... Haart (lok. phV. cf. Ltb. 2, Echt. hO·Art) F.: «waldiger
434) LWB haart
 ... haart (lok. phV. cf. Ltb. 2, Echt. hOArt) Adj.: 1)
435) LWB Haascht
 ... Haascht, Plur. Häscht (lok. phV. zu Aascht) M.: «Ast».
436) LWB Haascht, (-st-)
 ...Haascht, (-st-) Plur. Haaschten (phV. Haarscht, Hoascht, alt Huescht) F. u. M.:
437) LWB haën
 ... haën (lok. phV. Nösl. hauən Ostrand /hA:uən, Mittelösl. und
438) LWB hailen
 ... hailen ostlux. lok. phV. zu haulen s. d.
439) LWB Halt
 ... Halt I (Pl. Halten lok. phV. cf. Ltb. 4) F. (lok. auch M.): 1)
440) LWB Hambier, Hamper, Hampel
 ... Hambier, Hamper, Hampel (lok. phV. cf. Ltb. 4) N.: «Himbeere, Himbeerstrauch»
441) LWB Hand
 ... Hand (lok. phV. cf. Ltb. 5 Pl. Hänn, Echt. Heen,
442) LWB Hank
 ... Hank (lok. phV. cf. Ltb. 5) M.: 1) «Abhang»
443) LWB Har
 ... Har (dafür stadtlux. Huer sonstige lok. phV. cf. Ltb. 38 Pl. Haren, Hierner, Hueren (Ösl.
444) LWB haudeg
 ... haudeg (lok. phV. wie haut) Adj.: «heutig» bis
445) LWB Haus
 ... Haus (lok. phV. cf. Ltb. 79, Pl. Haiser Dim. Hais-
446) LWB hänken
 ... hänken (lok. phV. cf. Ltb. 16 Ösl. Präs.: ich hänken, du
447) LWB Här
 ... Här (lok. phV. cf. Ltb. 22) M.: 1) «Dienst-
448) LWB hefteg
 ... hefteg Adj.: 1) lok. phV. zu hafteg (s. d.) bes. im Osten: ich
449) LWB héieren
 ... héieren (phV. Nordösl. und Untersauer hi(e)ren Part. Praet.: gehéiert,
450) LWB Hénger-
 ...Huhn» s. d., daselbst auch die phV. und ihre lokale Verteilung nach PALGEN, Lautgeographie Karte 11):
451) LWB Hengscht, Hengst
 ... Hengscht, Hengst (lok. phV. am Westrand, zwischen Martelingen und Esch-Alz., mit
452) LWB hidden
 ... hidden (lok. phV. cf. Ltb. 73 Part. Praet.: gehitt, gehutt,
453) LWB Hidder
 ... Hidder (lok. phV. cf. d. vor.) M.: «Hüter»
454) LWB hien
 ... Pl. aller Geschlechter si, hirer, hinen, si lok. phV. zu sénger cf. däin, du, davon hergeleitet das
455) LWB hier
 ...hier (lang oder kurz, je nach Gebrauch lok. phV.: Ostrand här, Nordösl. hjär bisw. erweitert: häerter,
456) LWB hierschten
 ... hierschten (phV. sub Hierscht) unpers. Verb.: «herbsten»
457) LWB Hies-chen
 ... (Westen Hiessen dafür auch: Hiesi phV. cf. Ltb. 24) M.: Dim. zu Hues (s.
458) LWB Huesel-
 ...Huesel- («Hasel-», nur in Kompositis; phV. cf. Ltb. 24):
459) LWB hiesch
 ... hiesch lok. phV. zu häersch (hiersch) s. d.
460) LWB hiewen
 ... hiewen (lok. phV. cf. Ltb. 24; Flexion: Ind. Präs. heute du hiefs, hien
461) LWB Himmelchen, Himmerchen, Himerchen
 ... Himerchen M.: «Feldgrille» lok. phV.: zu Ämerchen (s. d.).
462) LWB Hitel
 ... Hitel lok. phV. zu Hiichtel, Häich(t)el (s. d.).
463) LWB Holzem
 ... Holzem (phV. wie Holz) ON.: «Holzem»
464) LWB honneren
 ... Verb. = onneren (s. d.) Nösl. lok. phV. zu hënneren.
465) LWB houeren
 ... houeren (phV. wie Houer) intr. Verb.: «huren»
466) LWB Houscht
 ... Houscht (-st) (lok. phV. des Tonvokals cf. Ltb. 69, -scht/-
467) LWB houschten
 ... houschten (lok. phV. ähnl. dem vor.) intr. Verb.: 1) «
468) LWB Huck
 ... Huck II M.: gelegtl. lok. phV. für Hick (s. d.).
469) LWB huel
 ... huel (lang lok. phV. cf. Ltb. 37) Adj.: 1) «hohl»
470) LWB Huer
 ... Huer N. = lok. phV. bes. von Stadtlux. für Har (s. d. daselbst
471) LWB Hues
 ... Hues (lok. phV. cf. Ltb. 7, dazu auch: ho:s Dim. Hies
472) LWB Hues
 ... Hues (lok. phV. cf. Ltb. 37) F.: «Strumpf»
473) LWB Huewer
 ... Huewer (lok. phV. cf. Ltb. 7) F.: 1) «Hafer»
474) LWB Hunn
 ... Hunn (lok. phV. cf. Ltb. 8 lok. Südwesten hu:n, Knaphoscheid ho:n,
475) LWB Hutt
 ... Hitt, Dim. Hittchen s. d. lok. phV. zu Sg. u. Pl. cf. Ltb. 71) M.:
476) LWB Ibes
 ... Ibes = vorwiegend ostlux. phV. zu Eibes und Ääbs (s. d. I/
477) LWB Ichel
 ... Ichel (lok. phV. zu Échel sub 2) F.: «Igel»,
478) LWB idder-, igder-
 ... idder-, igder- lok. phV. zu jidder.
479) LWB idderzen
 ... «rülpsen» (von Menschen); zu ergänzen sind die phV. -ərsən, oidim äußersten Westen an der Sprachgrenze.
480) LWB idiozeg, idiotesch
 ... in adjektivischer Funktion wird auch die dem Frz. nachgebildete phV. /idjo· gebr.: deen eloten as komplett
481) LWB Iechter-
 ... Iechter- = lok. phV. Uechter- (s. d.), bisw. auch ierchter-
482) LWB Iel(en)
 ... Iel(en) (phV. cf. Ltb. 23, 24) F.: «Elle»
483) LWB ielebou(n)
 ... auch Iel-, Ier- mit den entsprechenden phV.), auch:
484) LWB ielebou(n)
 ...Ielbéch(t), Ielbéchter (-bicht-) u. phV. M.: «Ellenbogen» wann een d'A
485) LWB Ierbes, Ierbs, Ierz
 ... Ierbes, Ierbs, Ierz (phV. des Tonvokals cf. Ltb. 23, 24 dazu lok. auch
486) LWB Ierf-
 ... Ierf- (lok. phV. sub ierwen)
487) LWB Iergen, Ierger
 ... Iergen, Ierger (phV. cf. Ltb. 23,24) M.: «großer Holzbohrer mit Quergriff
488) LWB Ierger
 ... Ierger (phV. cf. Ltb. 23,24 nördl. Ösl. eher durch andere Raa.
489) LWB iergeren
 ... iergeren (phV. s. d. vor.) Verb.: A. trans.
490) LWB Ierpelen, Ierperen
 ...Ierpelen, Ierperen Pl. M. (N.) = lok. phV. zu Äerdbier (s. d.) auch lok. im
491) LWB Ierscht
 ...Ierscht (Westen Äerscht) M.: = lok. phV. zu Eescht (s. d.) dazu noch die
492) LWB Iertchen
 ... Iertchen I = lok. phV. zu Äärtchen, Äertchen (s. d. I/S. 52).
493) LWB ierwen
 ... ierwen (lok. phV. cf. Ltb. 23,24) trans./intr. Verb.: 1)
494) LWB Ierz
 ... Ierz II = phV. zu Ierbes (s. d.).
495) LWB Iesch(ter)lechkeet
 ...Iesch(ter)lechkeet F. = gelegtl. phV. zu Ääscht- (s. d. I/S. 53).
496) LWB Iesel
 ... Iesel (phV. cf. Ltb. 23,24) M.: 1) «Esel»
497) LWB Ieselbur
 ... Ieselbur (lok. phV. am Ort selbst u. im Nösl.: Äselburren) ON.
498) LWB iessen
 ... iessen (phV. cf. Ltb. 23,24 außerdem regional: /ε:sən
 ... Nordösling) Ind. Präs.: ech, mir, si i. (u. phV.), du ëss, hien ësst, dir iesst (u. phV.
 ... phV.), du ëss, hien ësst, dir iesst (u. phV. dazu lok. im Norden ësst), südl. der Hptst.
 ... besonders Nösl.) Part. Prät.: giess(t) (u. phV.) trans./intr. Verb.: «essen»
499) LWB Iessen
 ... Iessen (phV. wie d. vor.) N.: 1) allg.
500) LWB iewel, iewer
 ... iewel, iewer (s. die hauptsächlichsten phV. sub awer I/S. 45 dazu: e
501) LWB iewenzeg, iefzeg
 ...iewenzeg, iefzeg II Adj.: = ebes (u. phV. I/S. 249), nämlich: 1) zunächst
502) LWB Iewescht
 ... Iewescht I (phV.: Iw(w)escht, Uw(w)escht, Ierwescht) N./M. (auch F.
503) LWB i(i)rge(nd)s
 ... i(i)rge(nd)s Adv. = lok. phV. zu éi(e)rens(t) (cf. auch anzwou).
504) LWB Innen
 ... Innen veraltete lok. phV. zum ON.
505) LWB Insber
 ... Insber lok. phV. On.
506) LWB Insel
 ... Insel I (lok. phV. u. a. in Dalheim belegt) M.: = Amboss,
507) LWB Int
 ... Int (Vianden: Ient lok. phV. des Nordens εn:t, jεn:t, Westen neben i:nt auch
508) LWB intelligent
 ... intelligent (phV. int(ə)lə/ʒε·nt) Adj.: «klug»
509) LWB Intert, Ientert, Untert
 ...andere Synonyma: im Ösl. überwiegt Intenhunn (mit den entspr. phV. cf. Int, Hunn), vereinzelt Hänerech, Interech (u.
 ... cf. Int, Hunn), vereinzelt Hänerech, Interech (u. phV.) und Erp.
510) LWB Inzelt
 ... Inzelt M.: = lok. phV. zu Ënzelt, lok. auch Éinzelt, Éissel(t) (Ösl.),
511) LWB Irel
 ... Irel (lok. phV. Erel, Eerdel, Ierdel, Äerdel) ON.: «Irrel»,
512) LWB is-
 ... is- lok. phV. des Ostens zum Pronominalstamm eis- (s. d. I
513) LWB iw(w)ereileg
 ...-eileg (u. phV.); Wb. 06 auch die Abl.:
514) LWB Iw(w)erlieder
 ... (der Schuhe) dafür auch: Iewescht I (u. phV.) spaßh. übtr.: schéck dech, soss kriss de
515) LWB izen
 ... izen II (lok. phV. des Ostrandes) = éizen (s. d. I/S.
516) LWB jäizen
 ... jäizen (lok. phV. des Tonvokals cf. Ltb. 66 im Ösling sporadisch jeksən,
 ... ich jäizt; Part. Praet.: gejaut lok. phV. des Tonvokals cf. Ltb. 78) intr. Verb.: 1)
517) LWB jäng
 ... jäng Adj./Adv.: = lok. phV. des Nordösl. zu gäng (s. d. II/S.
518) LWB jee, jéi
 ...jee, jéi (gelegtl. zerdehnt) lok. phV.: Osten bisw. auch (s. d.), Ösling
519) LWB jeën
 ...intr. Verb.: «jagen» umgelautete lok. phV. zu joën (s. d.) nur gelegentlich (etwa in
520) LWB jéi
 ...jéi (lok. Ostrand auch: jéich, jäich) Adj.: phV. zu géi «jäh» (s. d.); dazu
521) LWB Jéijermes
 ...Jéijermes F.: lok. phV. zu Seechomes (s. d.).
522) LWB Jëppel
 ... Baumwipfel»; 2) «Reisig» phV. zu Gëppel (s. d., sowie Jippchen, Jippel).
523) LWB jo
 ... gilt weitgehend im Westen (Kantone Capellen und Redingen) die lok. phV. jue (nicht auf mhd. jâ, sondern auf ja, mit
524) LWB Joër
 ...: Joren, nach einer Zahlenangabe Joër, Jor u. phV.) N.: 1) «Jahr»
525) LWB jonk
 ...o/-u-Varianten cf. Jong phV. des -o- cf. Ltb. 45; unflektiert
526) LWB jue
 ... jue lok. phV. der westl. Kantone zu jo (s. d.)
527) LWB Juegd
 ...Juegd (-çt; Pl.: Juegten phV. des Tonvokals cf. Ltb. 6) F.: 1) «
528) LWB kaarmen
 ... K. a (kee) Kloen (Kaarmes a Kloës) alle phV. auch mit z-Erweiterung: karemzen, käremzen, kier(e)mzen usw.
529) LWB Kaf
 ... Kaf (lok. phV. des Tonvok. cf. Ltb. 88) M.: «Kauf»
530) LWB käfen, kefen
 ... BRUCH, Grdleg. II/§ 35, S. 165); lok. phV. des Tonvokals in kafen s. Ltb. 88: das Ösling
 ... Prät. kaf, kaaft mit den Ltb. 88 vermerkten lok. phV. des Tonvokals, mit Ausfall des -f-
531) LWB Kallek
 ... Kallek (phV. des Tonvokals cf. Ltb. 3 Ostrand: Kallik) M.
532) LWB Kamp
 ... Kamp I (kAm:p lok. phV. s. Ltb. 4; Pl. lautgerecht Kämm, Osten Keem,
 ... bisw. dem Sg. angeglichen auch Kämp lok. phV. des Tonvok. cf. Ltb. 12; Dim. Kämpchen, Pl. Kämmercher,
 ...bisw. Kämpercher, Westen -chen lok. phV. des Tonvok. wie der Pl.) M.: 1)
533) LWB Kan
 ... Kanen Dim. Kännchen mit den entspr. lok. phV. cf. Ltb. 12) F.: «Kanne»
534) LWB Kand
 ... Kand (lok. phV. des Tonvokals cf. Ltb. 4, vereinzelt im Nordösl., etwa
535) LWB Kapes
 ... Kapes M.: lok. phV. (etwa im Osten um und in Echt.) zu Kabes
536) LWB Kapp
 ... Kapp (lok. phV. des Tonvokals cf. Ltb. 33, Echt.: kOOp
 ... Pl. Käpp, Dim. Käppchen, s. d. phV. des Tonvokals von Pl. und Dim. cf. Ltb.
537) LWB Kar
 ... Kar I (lok. phV. cf. Ltb. 2 Pl. Karen Dim. Käerchen
538) LWB Kascht
 ... Kascht I (lok. phV. des Tonvok. cf. Ltb. 33, Echt. kOOst lok.
 ... des Tonvok. cf. Ltb. 33, Echt. kOOst lok. phV. der Gruppe -scht cf. Ltb. 24) M.
539) LWB kaschten
 ... kaschten (lok. phV. des Tonvok. 33, des Konsonantismus 24) intr. Verb.: «
540) LWB katzen
 ... katzen (lok. phV. des Tonvokals cf. Ltb. 33) intr. Verb.: 1)
541) LWB kauleg
 ... kauleg (lok. phV. wie d. vor.) Adj.: «mit Vertiefungen versehen,
542) LWB kaum
 ... kaum (lok. phV. cf. Ltb. 79) Adv.: «kaum»
543) LWB Kaz
 ... immer kurz Pl. Kazen, Dim. Kätzchen, phV. des Tonvok. zum Dim. cf. Ltb. 12) F.:
544) LWB kämmen
 ... kämmen (lok. phV. cf. Ltb. 12) trans. Verb: 1) «die Haare
545) LWB Käppchen
 ... Käppchen II (Pl. Käppercher lok. phV. cf. Ltb. 12) M.: = Dim. zu Kapp
546) LWB Kéier
 ... Kéier (lok. phV. cf. Ltb. 87) F.: 1) «Biegung, Kurve
547) LWB kéieren
 ... kéieren (lok. phV. wie d. vor.) Verb.: 1) intr.
548) LWB Kéifer
 ... Kéifer (lok. phV. cf. Ltb. 87) M.: «Küfer»
549) LWB Kéil
 ... Kéil (lok. phV. cf. Ltb. 98) M.: «Kohlsetzling»
550) LWB Kéis
 ... Kéis (lok. phV. des Tonvokals cf. Ltb. 59) M.: 1) «
551) LWB kéngen
 ... kéngen (lok. phV. wie d. vor.) Verb.: 1) «einen
552) LWB kënnen
 ...häufig kas, mir, si kënnen, dir kënnt mit denselben phV. wie der Inf., im Westen und Süden ab und
553) LWB këttelen
 ... këttelen trans. Verb. = lok. phV. zu këddelen (s .d.).
554) LWB Kiefer
 ... Kiefer M.: lok. phV. zu Kiewer (s. d.), auch in Zussetz. und
555) LWB Kieler
 ... Kieler (lok. phV. cf. Ltb. 17) M.: 1) «Kummet, Pferdegeschirr
556) LWB Kiem
 ... Kiem (lok. phV. des Tonvokals cf. Ltb. 17) M.: «alter Weg
557) LWB Kier
 ... Kier M.: lok. phV. (bes. der Hauptstadt) zu Kär «Kern» (s
558) LWB Kierel
 ... Kierel M.: lok. phV. (bes. der Hauptstadt) zu Kärel 'Kerl' (II
559) LWB kieren
 ... kieren (lok. phV. des Tonvokals cf. Ltb. 17) trans. Verb.: 1)
560) LWB kiermen
 ... kiermen I intr. Verb.: lok. phV. (bes. der Hauptstadt) zu käermen (II/311)
561) LWB Kierper
 ... Kierper (lok. phV. des Tonvokals cf. Ltb. 17) M.: «Körper»
562) LWB Kiertchen
 ... Kiertchen F.: lok. phV. (fast ausschl. der Hauptstadt) zu Käertchen (s. d. II
563) LWB Kierz
 ... Kierz F.: lok. phV. (bes. der Hauptstadt) zu Käerz (s .d. II
564) LWB Kiewerlek
 ... des Schmetterlings als Mëllermoler, Millemoler, Millermaler). Ein Teil der phV. zu Kiewer, Kieber scheint nicht zu ahd. chëvar '
565) LWB Kiirchendéif
 ... kann in der zweiten Variante Killech- auch als phV. zu Kirech verstanden werden), oft spaßh. oder ironisch gebraucht;
566) LWB kill
 ... kill (phV. des Tonvokales sf. Ltb. 73) Adj.: «kühl»
567) LWB Killech
 ... Killech I M.: lok. phV. zu Kielech 'Kelch' (s .d.).
568) LWB Killech
 ... Killech II F.: gelegtl. lok. phV. zu Kiirch, Kirech 'Kirche' (s .d.
569) LWB Kitsch
 ... M.: «Hinterteil, Gesäß» (Ammenspr.) phV. zu Kickes (mit dem lux. Lautwandel -ck
570) LWB Kitz
 ... Kitz I F. ostlux. phV. zu Kéiz (s. d.).
571) LWB klappen
 ... klappen I (lok. phV. cf. Ltb. 33 ostlux. Nbform klipen) trans./
572) LWB Klatz
 ... Klatz (lok. phV. cf. Ltb. 33 Pl. Klatzen, Dim. Klätzchen
573) LWB Klatzbier
 ...-bier (bes. in der lok. phV. des Ostens: Kloazber, -beer) N.: «
574) LWB Klatzmates
 ...-mates (in der lok. phV. des Ostrandes Kloaz-, Klooz-) M.
575) LWB Klaulen
 ... Klaulen (lok. phV. des Ostrandes) N.: «Knäuel» s.
576) LWB klaulen
 ... klaulen (lok. phV. des Ostrandes) trans. Verb. = klälen (s. d.).
577) LWB Kläd, Kleed
 ... Kläd, Kleed (Pl. Kläder; lok. phV. s. Ltb. 83, dazu im Westösling, um Wiltz vereinzelt klεkt
578) LWB Klärt
 ... Südwesten (Schwebsingen, Ellingen), mit Sproß-r aus der lok. phV. Kläet (zu Kliet).
579) LWB Kléck
 ... oder Ziehriemen) s. Klénk (und Klentsch) phV. in dieser Bed.: Kleek, Kläk, Klëck.
580) LWB Kléi
 ... Kléi (lok. phV. des Tonvokals cf. Ltb. 87) M.: «Klee»
581) LWB kléierlech
 ...kléierlech (bes. Ostrand um Echt., in der lok. phV. kläierlich) Adv.: «eindeutig, auf einleuchtende Weise»
582) LWB Kléischterchen
 ... Kléischterchen (lok. phV. des Tonvokals cf. Ltb. 96-98) N.: Dim.
583) LWB kleng
 ... kleng (lok. phV. cf. Ltb. 84; längs der Ostgrenze also klän, kleen
584) LWB Klett
 ... F.: «Klette» häufige gemeinlux. phV. zu Kliet (s. d.); unter schriftdt. Einfluß eingebürgert.
585) LWB kliewen
 ... kliewen (lok. phV. cf. Ltb. 24) Verb.: A. in der
586) LWB klipen
 ... klipen (lok. phV. des Ostrandes um Echternach, neben kloapen, zu klappen
587) LWB Klo
 ... Klo II (lok. phV. des Ostrandes Klau, im Nordösl. Klon) F.:
588) LWB kloër, klor
 ... kloër, klor (lok. phV. cf. Ltb. 54, genauere Angaben sub Joër II/
589) LWB Klomp
 ... Klomp (Pl. Klëmp, Klompen lok. phV. cf. Ltb. 44) M. u. F.: 1) «
590) LWB Kloria
 ... Kloria M.: ostlux. (Echt.) phV. zu Gloria, spaßh. statt Kloëren «Branntwein».
591) LWB Klouschter
 ... Klouschter (lok. phV. des Tonvokals cf. Ltb. 93, der Anlaut an der Untersauer
 ... Pl. Kléischter, Dim. Kléischterchen (s. d.) mit phV. wie Ltb. 96-97) F.: «Kloster»
592) LWB Klouschterochsen
 ...-ochsen (bes. in der ostlux. lok. phV. -oassen) Pl. M.: «Klosterochsen»,
593) LWB Kluef
 ... Kluef (lok. phV. des Tonvokals cf. Ltb. 36-38; Pl. Kluewen, Klief,
594) LWB Knall
 ... Knall I (Pl. Knäll, phV. s. Fall) M.: 1) «Knall»
595) LWB Knapp
 ... Knapp (Pl. Knäpp, phV. Echt. Knoap, Pl. Kneep, Wormeldingen Knaf, Pl.
596) LWB Knascht
 ... Knascht (phV. Osten Knoast, Nösl. kno:st, aber nur Bed. 1,
597) LWB Knälen, Knelen
 ... Knälen, Knelen (phV. Echt. Knail, Klaiel, Vianden Knail, Nösl. Klailen)
598) LWB Knuer
 ... Knuer (phV. cf. Ltb. 38) F.: 1) «Knorren, grobes,
599) LWB Kuch
 ... Kuch (phV. s. Ltb. 72, Dim. Kichelchen s. d.)
600) LWB Leit
 ... Leit (phV. Ltb. 103, Dativ: Leiden neben Leit, Lëdden, Lädden, Lägden,
601) LWB Mauch
 ... Mauch (Nösl.: Mau phV. cf. Ltb. 81) M.: 1) «Mauke»
602) LWB Mauer
 ... Mauer (Pl. Maueren. Dim. Maierchen phV. cf. Ltb. 74 LSA Karte 131) F.: «
603) LWB Maus
 ... Maus (lok. phV. cf. Ltb. 79-LSA Karte Nr. 126 Pl.
604) LWB mäin
 ... mäin Poss. Pron. (s. phV. Dativ Ltb. 64 LSA Karte Nr. 115/116
605) LWB méindes
 ... méindes (phV. s. d. vor.) Adv.: «montags»
606) LWB mengen
 ... mengen (phV. s. Ltb. 84 Pa.St. Karte Nr. 9
607) LWB Mierz
 ... Mierz phV. Lux.-Stadt s. Mäerz.
608) LWB mir
 ... mir (phV. s. dir weiter: LSA Karte Nr. 58
609) LWB Mirendréier
 ... Mirendréier M. phV. zu Méierendréier (s. d.).
610) LWB Mo(o)lbier, Mo(o)lber
 ... Mo(o)lbier, Mo(o)lber (Pl. Molbren), (phV.: Mo-, Mom-, Mor-,
611) LWB muerge(n)s, mueres
 ... muerge(n)s, mueres (phV. cf. sub Muergen) Adv.: «morgens»
612) LWB Muere(n)-
 ...Muere(n)- (phV. s. sub Muergen)
613) LWB néck, nick
 ... néck, nick phV. des Westöslings zu nët (s. d.).
614) LWB nein
 ... nein phV. Osten s. néng.
615) LWB nët
 ... nët (phV. s. LSA Karte 53, weiter: Pa.St. Karte Nr. 19
616) LWB nick
 ... nick phV. zu: nët (s. d.).
617) LWB Nues
 ...-chen, Nösl.: Nääs-chen phV. cf. Ltb. 7 und 9) 1) «Nase»
 ...) durch den folgenden Satz wird der Raum der phV. vom Volk lokalisiert: Koiné: do leeft den Hues mat
618) LWB Ochs
 ... Ochs (Dim. Ëchselchen phV. s. Ltb. 35 weiter LSA, Karte Nr. 37
619) LWB Odder
 ... Odder I M. phV. zu Auder (s. d.).
620) LWB Of-
 ... Verminderung, Abwärtsbewegung, auch Vollendung, z. B. ofmaachen, ofplouen phV. s. oben);
621) LWB oi
 ... oi (phV. Westen, z. B.: Körich, Göblingen, zu: éi
622) LWB Olig
 ... Olig (o:liç) phV. zu Ueleg (s. d.).
623) LWB onneren
 ... onneren II phV. zu hënneren (s. d.), honneren.
624) LWB opdun
 ...-dun, -don (phV. s. sub dun) Verb.: trans.: 1)
625) LWB Ouer
 ...Ouer (Pl. Oueren, Dim. Éierchen cf. phV. Ltb. 94 weiter LSA, Karte 188) 1) «
626) LWB Paart
 ... Paart II (phV. Luxemburg-Stadt: Puert, Wiltz: Poort, Nösl.:
627) LWB Pabeier, Pobeier, Popeier
 ... Pabeier, Pobeier, Popeier (phV.: Papaër, Papäier, Pabeër, SW.: Pabäer, Nösl.
628) LWB Panz
 ... Panz (phV. cf. LSA Karte 2) [ganz], Pl. Pänz, Dim.
629) LWB Par, Por
 ... Par, Por (phV. Poar, Poër, Echt.: Pouer) F.: «
630) LWB Päerd
 ... Päerd (phV. s. Ltb. 13 und LSA Karte 38 Pl.
631) LWB pefferen
 ... pefferen (phV. cf. sub Peffer) trans. Verb.: «pfeffern, mit
632) LWB Pénksten
 ... Pénksten phV. Untersauer, Nösl. zu Päischten (s. d.).
633) LWB Plätz
 ...dafür auch: Pleek, Blusch, Téitsch; 4) lok. phV. für Plaz (s. d.) cf. Haff
634) LWB Poul
 ...Poul I (Pl. Péil, Dim. Péilchen phV. Nösl.: Pull (kleinerer Pfahl, für größeren Pfahl wird
635) LWB puechten, piechten, pachten
 ... puechten, piechten, pachten (phV. s. unter Puecht) trans. Verb.: 1) «
636) LWB Puer
 ... Puer I F. phV. zu Par (s. d.).
637) LWB puer
 ... puer (phV. wie oben) Num.: «paar» a.
638) LWB Raach-
 ...lok.: rε:uç-, ro:ç-) (die phV. fast nur in folg. Zussetz.)
639) LWB raschten
 ... raschten II (phV. s. d. Vor.) intr./ refl. Verb.: «
640) LWB Rä(ä)flek
 ... Rä(ä)flek (phV. Rief-, Reef-, Räeflek) M.:
641) LWB Rän
 ... Rän I phV. zu Reen (s. d.).
642) LWB räpsereg
 ... räpsereg (phV. s. oben) Adj.: bezeichnet «Reiz zum Rülpsen»
643) LWB Räpsert
 ... Räpsert (phV. s. oben lok. Ammenspr.: Räps(chen)) M.:
644) LWB recht
 ... recht (phV. s. sub recht[s]) Adj./ Adv.: 1)
645) LWB recht(s)
 ... recht(s) (phV.: reets, riet, riechts, riecht als Adv. nur:
646) LWB Reen
 ... Reen (phV. s. Ltb 25) M.: «Regen»
647) LWB reideren
 ... reideren (phV. s. sub Reider) trans. Verb.: 1) «
648) LWB Réim
 ... Réim II M. phV. zu: Rimm (s. d.).
649) LWB réisch
 ... II (lok. Mosel: reesch, Osten: risch, weitere phV. rësch, resch (rεS)) Adj./Adv.: 1)
650) LWB Rëmmel
 ... Rëmmel F. phV. zu Rommel VI.
651) LWB reng(e)lech
 ... reng(e)lech (phV. s. LSA Karte 169 lok. Vianden: räänlich, räändlich
652) LWB Rëtt
 ... Rëtt (phV. Grevenmacher für Ritt) in der Ra.: R.
653) LWB Riichtschäit
 ...-schäit (phV. Mosel, z. B. Grevenmacher: Richtschäit, Ritschät, Nösl.: Ritschéck(t))
654) LWB roden
 ... roden II phV. zu rueden (s. d.).
655) LWB Ronkenellen
 ... Ronkenellen phV. zu Dronkenellen (s. d.).
656) LWB rout
 ... rout (phV. s. LSA Karte 119 cf. BrGrdl. Karte 35 C)
657) LWB Ruem
 ... Ruem F. alte phV. Luxemburg-Stadt zu Rumm.
658) LWB Rutt
 ... Luxemburg-Stadt: Rutten, Dim. Rittchen lok. phV. Wormeldingen: Rut, Untersauer: Rot, Nösl., Echt.:
659) LWB Sadel
 ... Sadel I (lok. phV.) M. s. Suedel.
660) LWB Sadeler, Saadler
 ... Sadeler, Saadler weit verbreitete phV. von Siedler (s. d.).
661) LWB Saichen
 ... Saichen (Dim. von Sau, lok. phV.: Sächen) F.: 1) «kleines Mutterschwein
662) LWB Salz
 ... Salz (phV. s. Ltb 3, LSA Karte 6) N.: «Salz
663) LWB sangen
 ... sangen (phV. Mosel: séngen Konjug.: Ind. Präs.: ech,
664) LWB Santim
 ... Santim (z-, phV. Echt.) M. s. Zantim.
665) LWB Santimeter
 ... Santimeter (z-, phV. Echt.) M. s. Zantimeter.
666) LWB Sarrek
 ... Sarrek (Sauer und Mosel, phV.: Särrek, Sërrek, Echt. dafür: Soarg) M.:
667) LWB säin
 ...20, Seite 64, § 19 2.d phV., Bedeutungen und Gebrauch s. däin, mäin dazu
668) LWB schaarf, scharef
 ... schaarf, scharef (phV. z. B. Echt., Wiltz, Steinsel: schoarf, Mosel z.
669) LWB Schaaschtech, -tich
 ...-tich (Pl. Schaaschtecher, -teger phV.: Schueschteg, Schuerschtech, Schoarschtech, Ospern: Schaschtich, Vianden: Schueschtelich,
670) LWB Schabell
 ... Schabell (phV.: Schambell, Schawell Ton: 2) F.: «
671) LWB Schadden
 ... Schadden (phV.: Schaddem, Schoder, Schueder) M.: «ausströmender heißer
672) LWB Schaff
 ... Schaff III (lok.: Untersauer, Mosel phV. zu: Schëff s. d.) N. Ra.
673) LWB schäerfzeg, schierfzeg
 ... schäerfzeg, schierfzeg (phV. s. d. Vor. Echt., Mosel: schäerfzig) Adj.
674) LWB Schäerz
 ... Schäerz (phV.: Schiäerz, Schierz, Schär) F.: 1)
675) LWB Scheefchen
 ... Scheefchen (phV. s. Ltb. 58, LSA Karte [Pl.] 102)
676) LWB schéin
 ... schéin (phV. s. Ltb. 97 LSA Karte 123) Adj./Adv.
677) LWB schiel
 ... schiel (phV. s. oben) II Adj.: «schal, abgestanden, trübe»
678) LWB schieren
 ... schieren (Part. Prät.: geschuer phV.: scheren, Nösl.: schiärren, Part. Prät.:
679) LWB Schlass
 ... Schlass II (phV. s. Schlass I) N.: «Schloß, Verschlußvorrichtung»
680) LWB Schlaufert
 ... Schlaufert (phV. s. d. V.) M.: «Leisetreter, Schleicher»
681) LWB schloussen
 ... schloussen (phV. s. das Vor.) intr. Verb.: «kurz und
682) LWB Schluecht
 ... Schluecht II (phV. s. sub schluechten) F.: «Schlacht»
683) LWB Schluecht-
 ... Schluecht- (phV. s. sub schluechten)
684) LWB schluechten
 ... schluechten (phV. Nösl.: schlaiten; Mittelösl.: schlaachten [-ç
685) LWB schmiereg, -ig
 ... schmiereg, -ig (phV. s. sub Schmier I, Nösl.: schmiärrig) Adj.
686) LWB schmieren
 ... schmieren (phV. s. sub Schmier I, Nösl.: schmiärren, Konj.
687) LWB Schmieres
 ... Schmieres (phV. s. sub schmieren) N.: 1) «Brotaufstrich
688) LWB schmuel
 ... schmuel (phV. Nösl.: Sma·l; Mittelösl.: Smo·l; Wiltz: SmO·l;
689) LWB schneiden
 ... schneiden (phV. schnëdden, schnädden, Westösl.: schnägden, Nösl.: schnëgden
690) LWB Schneider
 ... Schneider (phV. s. sub schneiden Dim. Schneiderchen auch
691) LWB schneideren
 ... schneideren (phV. s. sub schneiden) trans/intr. Verb.: «
692) LWB schneien
 ... schneien I (phV. s. LSA, Karte 110, 170) intr. Verb.: «schneien
693) LWB Schof
 ... Schof I (phV. zu Schaf II) M. und F.: «Totenbahre
694) LWB Schold
 ... Schold (phV. s. Ltb. 43, meist als Kollektiv. Pl. Scholden,
695) LWB Schräin
 ... Schräin (phV. cf. Ltb. 67 Wein) M.: «Truhe, Schrein
696) LWB schräineren
 ... schräineren (phV. s. sub Schräiner) trans. Verb.: «schreinern»
697) LWB schréip(s)en
 ... schréip(s)en (phV. s. Schréip[s]) trans./intr. Verb.: 1)
698) LWB schwaarz
 ... schwaarz (phV. s. LSA Karte 11) Adj./Adv.: 1)
699) LWB Schwäin, Schwéng
 ... Schwäin, Schwéng (-ng als Schwebelaut phV. cf. Ltb. 67 Wäin) Dim. Schwäinchen, Schwéngchen
700) LWB schwätzen
 ... schwätzen (phV. s. Ltb. 12, LSA Karte 30 Konjug. Ind. Präs.
701) LWB Seid
 ... Seid (phV. s. PaStu. Karte Nr. 13) F.: «Seide»
702) LWB seideg, -ig
 ... seideg, -ig (phV. s. sub Seid) Adj.: «seidig»
703) LWB seiden
 ... seiden (phV. s. sub Seid) Adj.: «aus Seide»
704) LWB sieschteren
 ... sieschteren (phV. s. oben) unpersönliches, refl. Verb.: «reichlichen Ertrag liefern
705) LWB Sigel
 ... Sigel (/zijəl phV., lok. Vianden: Sil [zi:l], lok. Arlon: zi:jəl,
706) LWB sigelen
 ... sigelen (phV. s. sub Sigel) trans. Verb.: «siegeln, versiegeln
707) LWB Siicht
 ... Siicht II (phV. s. d. Vor.) F.: «Sicht»
708) LWB Sol
 ... Sol (Pl. Solen, lok. phV. [Wiltz, Echt.] zu Suel s.
709) LWB souchen
 ... souchen (-x) lok. phV. Echt. von: sichen.
710) LWB Souer
 ... Souer (phV. Nösl., Echt.: Suër) F.: 1)
711) LWB Spaut
 ... Spaut (Spε:ut phV. Echt., Vianden: Spo:ut, Luxemburg-Stadt: SpA:ut,
712) LWB Spon
 ... Spon (-o:-) M. phV. Echt., Mosel s. Spoun I.
713) LWB Spoun
 ...Spoun I (Pl. Spéin, Dim. Spéinchen phV. Mosel: Spon, Vianden: Spunn, Echt.: Spunn, Spon,
714) LWB Sprei
 ... Sprei (Pl. Spreien phV. Echt.: Sprei(n), Pl. Spreen, Spréng, Vianden: Spréil,
715) LWB Sprenz
 ... Sprenz II (phV. s. sub Sprenz I) F.: 1)
716) LWB Spuer- / spuer-
 ... Spuer- / spuer- (phV. z. B. Wiltz, Vianden: Spor-, Echt.:
717) LWB spueren
 ... spueren (phV. Echt.: spoaren, Vianden: spuaren, Wiltz: sporen,
718) LWB Spuerk
 ... Spuerk (Pl. Spierk, Dim. Spierkelchen phV. Mos.: Sporrek, Sparrek, Echt.: Spoa(r)k, Spoarken,
719) LWB Spuet
 ... Spuet M. und F. (Pl. Spueden phV. Echt.: Spoat, Pl. Spoaden, Nösl.: Spat,
720) LWB spullen
 ... spullen I (phV. Osten und Norden: spoulen, Nösl.: spoulen, lok.
721) LWB staark, starek
 ... staark, starek (phV. s. LSA Karte 12 Steigerung: méi staark, am stäerksten,
722) LWB Stall
 ... Stall II (StAll phV. Wiltz, Untersauer: Stal, Westen: Staul Pl. Ställ,
723) LWB Stauch
 ... Stauch (phV. cf. Ltb. 81) F.: 1) «Pulswärmer»
724) LWB stauchen
 ... stauchen (phV. s. d. Vor.) trans. Verb.: 1) «
725) LWB Staut
 ... Staut (phV. cf.Ltb. 81 Pl. Stauten, lok. z. B.
726) LWB Stäerkt, Stärekt
 ... Stäerkt, Stärekt (phV. s. sub stäerken) F.: 1) «Stärke,
727) LWB Stär
 ... Stär I (Dim. Stäerchen phV. Luxemburg-Stadt: Stier, Nösl. [Sg.]:
728) LWB stengeg, -ig
 ... stengeg, -ig (phV.: stänig, stenig, Nösl.: stéinig) Adj.:
729) LWB stengegen, stengéchen, stengigen
 ... stengegen, stengéchen, stengigen (phV. s. d. Vor., lok.: stengischen) trans. Verb.
730) LWB stengen
 ... stengen (phV s. sub stengeg) Adj.: «steinern, aus Steingut
731) LWB stiechen
 ... stiechen II (phV. s. stiechen I Ind. Prät.: stouch [
732) LWB stieds
 ... stieds (phV. Südösl. u. Sauer: steeds, Nösl.: stiäds
733) LWB stielen
 ... stielen (phV. Südösl. und Sauer: stelen, Nösl.: stiällen
734) LWB Stierf-
 ... Stierf- (phV. s. stierwen)